Матчын дар [Алесь Гарун] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

Алесь Гарун Матчын дар

Гэту першую кніжку

думак і песьняў сваіх

матцэ сваёй прысьвячаю

1. Людзям


Люблю і я скляпеньне зор,
Люблю зямлі абшар,
I роўны луг, і ўзгібы гор,
I шум лясны, і гвар.
Люблю жыцьцё, а ў ім людзей
I кшталты іхніх душ,
Люблю вянкі плясьці з надзей, —
А не паэт. — Чаму ж?
         Часамі праца ўдзень кіпіць, —
         Цярплю і я прыгон, —
         Аж косьць аб косьць ў плячу рыпіць…
         Пачуеш ў сэрцы звон…
         Ухопіш зык, за ім другі,
         За тымі больш ідуць,
         Зьліюцца ў шых даўгі-даўгі
         І цэлы дзень гудуць.
         Загасьне дзень, іду дамоў,
         Кладуся спаць, — і ў ноч
         Цякуць радкі зьвінючых слоў,
         І сон адходзіць проч.
         Тагды пішу. Перад вачмі
         Нясецца зданьняў рой,
         І хтось стаіць па-за плячмі,
         Здаецца, блізкі, свой.
         Абыйме шыю пара рук
         І кос дзявочых шоўк,
         Ўзмацніцца ў сэрцы мерны стук,
         А звон ў душы ня змоўк…
         Зірну: пакой пусты, няма…
         А час сьлізнуў, як вуж.
         І за вакном радзее цьма…
         А не паэт… — Чаму ж?
Бо мой прыгон глытае час,
Мне воля — рэдкі дар.
Такіх паэтаў шмат у нас,
Дзе сам народ — пясьняр.
Сваіх тут жменьку я сьпісаў
Маркотных песьняў-дум;
Маёй душы іх сам сьпяваў
Па краю родным сум.
Скажу яшчэ, чаго б хацеў:
Зь дзявочых вуст пачуць
Хаця б адзін мой бедны сьпеў,
Хаця б калі-нібудзь!

Роднаму краю

2. *** Чаму з маленства…


Чаму з маленства, з ураджэнства
           Ў жыцьцёвы май
Ня ўмеў, як маці, шанаваці
           Цябе, мой край?
То ж я з тваёю ключавою
           Сьвятой вадой
Напіўся болю аб нядолі,
           Бядзе людской.
То ж ты, мой хмуры, даў мне пануры
           І ціхі гнеў,
А днём падчасным, так пекным, ясным,
           Надзею грэў.
Твае ж курганы, лясы, паляны,
           Дубкоў тых шум,
Палёў абшары, люд бедны, шары
           Мне далі дум.
А дум тых многа… Не, не убога
           Ты даў мне іх.
I ты ж, як маці, наўчыў сьпяваці
           Аб думах тых.
Я браў, ня бачыў і не адзьдзячыў
           Табе нічым,
Бо счараваны — цябе, ўкаханы,
           Ня знаў саўсім.
Цяпер хоць знаю, дык што ж параю
           Ад позьніх скрух?
Ў чужой краіне паволі гіне
           За целам — дух.
Вазьмі ж хоць сьпевы, дум перапевы
           Лясоў тваіх.
З тваёі глебы, з тваёга неба
           Узяў я іх.

3. Начныя думкі


Часам я ўночы сны дзіўныя бачу:
Роіцца нейкі нязьведаны край,
Повен то шчасьця, то жаласьці, плачу,
То зло-хмурлівы, то сьветлы, як рай.
         Бачу вялікія стэпы з-над Нёмна;
         Туліць у сьлёзах матуля сынка;
         Сьцелецца пушча глухая і цёмна;
         Косьці з магілы глядзяць бедака…
Бачу я: жоўтае жытняе поле
Коласам ціха шуміць-шалясьціць;
Межы, курган векавечны і хвоя;
Каня з аднэю малітваю «піць».
         Траўка ў ляску у цяню вырастае,
         Корміцца сокам зямелькі сырой;
         Птушка шчабеча — людзей пацяшае;
         Льецца крынічка, плюскоча вадой.
Ночкай ля рэчкі раздольна, прывольна!
Гуртам русалкі сьмяюцца, пяюць,
Кветкі купальскай шукае бяздольны;
Зь зельлем шаптухі паціху снуюць…
         Хочацца быць мне ў тым краю нязнаным,
         Хочацца край той абняць з прастаты
         Хочацца крыкнуць: гэй, краю каханы,
         Будзь мне, як маці, будзь родным мне ты!
Дай мне зрабіцца крынічкай лясною,
Бераг вадой абмываць, цалаваць;
Дай мне век цэлы дружыці з табою,
Хвойкі і зоры ў сабе адбіваць.
         Дай мне купальскую кветку у рукі,
         Путы жалезныя мне разьвяжы,
         Дай ты мне зельля на гора і мукі,
         К шчасьцю гасьцінец мне дай, пакажы!
Ціха. Нічога ня чую, ня бачу.
Роіцца толькі нязьведаны край,