Вершы. Паэмы [Тарас Рыгоравіч] (fb2) читать постранично, страница - 114

href=#r176>обратно)

177

Кос-Арал — востраў ля вусця Сырдар’і. Тут Шаўчэнка пражыў зіму 1848—1849 гг. Цяпер там два востравы: востраў Тараса Шаўчэнкі і Кос-Арал.

(обратно)

178

Неафіты (грэч.) — людзі, якія абярнуліся ў новую веру, тут — першыя хрысціяне. Шаўчэнка ў сваім дзённіку пісаў пра гэтую паэму: «Здаецца, я назаву яе «Неафіты, ці Першыя хрысціяне», яна «нібыта з рымскай гісторыі». На самай справе ў алегарычных вобразах паэмы ўвасоблена расійская рэчаіснасць, а ў вобразах неафітаў-хрысціян — барацьбіты супраць царызму і ў першую чаргу — дзекабрысты.

(обратно)

179

Шчэпкін Міхаіл Сямёнавіч (1788—1863) — выдатны рускі акцёр з прыгонных, блізкі сябра Шаўчэнкі.

(обратно)

180

Лета — паводле вераванняў старажытных грэкаў, рэчка забыцця ў падземным царстве.

(обратно)

181

Галгофа — гара каля Ерусаліма, на якой па хрысціянскім паданні быў распяты Ісус Хрыстос.

(обратно)

182

Дэцый — Дэцый Гай (200—251), рымскі імператар, вядомы жорсткімі праследаваннямі хрысціян.

(обратно)

183

Гіменей — бог шлюбу ў старажытных грэкаў.

(обратно)

184

Гінекей — жаночая палавіна жылля ў старажытных грэкаў.

(обратно)

185

Капітолій — адзін з сямі ўзгоркаў Рыма, на якім быў Капіталійскі храм (храм Юпіцера).

(обратно)

186

Сінкліт (грэч.) — збор вышэйшых духоўных асоб.

(обратно)

187

Фарысеі — прадстаўнікі рэлігійна-палітычнай плыні ў Іудзеі. У пераносным сэнсе — крывадушнікі.

(обратно)

188

Ды п’яны дзед — казліны від...— Фаўн, бог палёў і лясоў, пакравіцель атар і пастухоў у рымлян.

(обратно)

189

Апіеў шлях — шлях, пракладзены ў 312 г. да н. э. з Рыма да Капуі (поўдзень Апенінскага паўвострава) рымскім цэнзарам Апіем Клаўдзіем. Цэнзар — службовая асоба ў старадаўнім Рыме, якая кантралявала фінансы, будаўніцтва і г. д.

(обратно)

190

Прыам — у міфах Грэцыі — бог садоў, пакравіцель вінаграднікаў, у рымлян — бог пладавітасці і пачуццёвых асалод.

(обратно)

191

Тэрмы — бані ў Рыме, пры якіх былі залы для спорта, пасяджэнняў і г. д.

(обратно)

192

Кіпрыда — так называлі багіню кахання і прыгажосці ў старажытных грэкаў — Афрадзіту — па месцы міфалагічнага паходжання (востраў Кіпр).

(обратно)

193

Пенаты — у рымлян багі, апекуны дамашняга ачага.

(обратно)

194

Сіракузы — горад на востраве Сіцылія.

(обратно)

195

Скіфія — старажытная назва зямель на тэрыторыі паўночна-заходняга Прычарнамор’я.

(обратно)

196

Медуза — у грэчаскіх міфах пачвара, ад пагляду якой камянела ўсё жывое. Шаўчэнказнаўцы лічаць, што тут Шаўчэнка памыліўся, напісаўшы замест «Мегера» «Медуза». Мегера ў грэчасскіх міфах — адна з багінь помсты. Яе і меў на ўвазе Шаўчэнка, калі пісаў: «Вось-вось прахопіцца... і потам, і кроўю вашаю, дэспоты, пахмелле справіць».

(обратно)

197

Прэтарыяне — імператарская гвардыя ў Рыме.

(обратно)

198

Ліктары — пачэсная варта вышэйшых урадавых асоб у Старажытным Рыме.

(обратно)

199

Патрыцыі — арыстакраты ў Старажытным Рыме.

(обратно)

200

Note bene (лац.) — добра заўваж.

(обратно)

201

Калізей — велізарны цырк у Рыме. Служыў для гладыятарскіх баёў і інш. відовішч.

(обратно)

202

Тыбр — рака, на якой стаіць Рым.

(обратно)

203

Псалтыр — царкоўная кніга, якая складаецца з псалмоў (рэлігійных песень).

(обратно)

204

Тымпан — старажытны ўдарны музычны інструмент накшталт літаўр.

(обратно)

205

Сціпіёны — старадаўні рымскі род патрыцыяў, з якога выйшлі вядомыя палкаводцы і дзяржаўныя дзеячы.

(обратно)

206

Лідзійскі залаты пясок — Лідзія — дзяржава ў заходняй