Дзяўчына-маці [Янка Мавр] (fb2) читать постранично, страница - 17


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

трэба будзе, здолею, — упарта паўтарыла Ліза.

Яна была ўпэўнена, што для свайго дзіцяці яна ўсё можа зрабіць. Абы толькі ўхіліцца ад гэтай небяспекі.

Доўга яшчэ гутарыла сям’я ў гэты крытычны для яе вечар. Самае цяжкае становішча было ў дачкі, а самае цяжкае гора ў яе бацькоў. Хоць яны даўно прымірыліся з «мацярынствам» дачкі, хоць самі яны шчыра палюбілі дзіця, але ў гэтыя мінуты яны аніяк не маглі адагнаць думкі: каб не гэтае дзіця, не было б ніякага няшчасця, жылі б яны па-ранейшаму, а цяпер...

На другі дзень Ліза пайшла да Мані. З ёю пайшла і маці. Яны прыйшлі да уросшай у зямлю трухлявай хацінкі. Кватэра, у якой раней жыла Маніна сям’я, згарэла ў часе бамбёжкі. Маці з дзіцем засталася на вуліцы, а Ліза ўвайшла ў хату, каб спачатку перамовіцца з сяброўкай. У нізкім цёмным пакойчыку Манін бацька, настаўнік, на нейкім прыстасаванні рабіў з бляхі каробачкі для ваксы, дзесяцігадовы хлопчык яму дапамагаў. Маці чысціла бульбу, ля яе поркалася шасцігадовая дзяўчынка. Мані дома не было.

Ліза не ведала, што ёй рабіць: ці прасіцца зараз самой, ці чакаць Мані, ці ісці па маці.

— А хутка яна прыйдзе? — нясмела спытала Ліза.

— Яна тут недалёка, — адказала маці. — Можна паклікаць. Схадзі, Віця.

— Дзякую, — сказала Ліза, — тады і я з ім пайду.

Сказаўшы на вуліцы, каб маці пачакала, Ліза пайшла з хлопчыкам. Праз некалькі двароў ён зайшоў у дом і выклікаў Маню. Ліза пачала тлумачыць ёй...

— Добра, я папрашу бацьку, — сказала яна проста і рушыла дадому.

Ліза і маці засталіся на вуліцы. Ім здавалася, што яны чакаюць доўга-

доўга, нібы жабракі якія...

Нарэшце выйшла Маня і сказала:

— Заходзьце, калі ласка.

Калі яны ўсе ўвайшлі ў хату, то здалося, што больш ужо ніводзін чалавек не мог бы сюды праціснуцца.

— Як бачыце, у нас не надта многа вольнага месца, — горка ўсміхнулася гаспадыня. — Але нічога, будзем як-небудзь мірыцца.

— Мой ложак будзе вашым, — сказала Маня.

— А ты дзе? — спытала Ліза.

— А гэта ўжо не твая справа, — засмяялася сяброўка.

— Выбачайце нас, — сарамліва сказала Лізіна маці. — Мы вам нядоўга будзем перашкаджаць...

— Нічога, нічога, — сказаў бацька. — Свае людзі.

Маці Лізы пайшла дамоў з такім адчуваннем, нібы зрабіла нейкую прыкрую і недарэчную справу. Дома было яшчэ горш: ціха, пуста, сумна. Старыя адчувалі сябе так, нібы з хаты вынеслі нябожчыка. І зусім нецікавымі зрабіліся ўсе справы, якімі яны да гэтага жылі. Адна толькі думка ў галаве: якія пакуты чакаюць іх маладзенькую дачку? Можа, яна ніколі не вернецца? І аднекуль з глыбіні ўпарта лезла недаўменнае пытанне: навошта ўсё гэта патрэбна было?..

Ліза прасядзела ў Мані пяць дзён, пакуль бацька знайшоў чалавека, які мог падвесці яе кіламетраў трыццаць—сорак. Дні гэтыя здаваліся ёй цяжэйшымі за папярэднія: уціснулася да чужых людзей з дзіцем і сядзіць, не ведаючы, што рабіць. Хоць Маня завіхалася каля яе, хоць гаспадары глядзелі на яе спачувальна, Ліза адчувала сябе лішняй. Так непрыемна было, што яны перашкаджаюць людзям. Лізе ўсё здавалася, што гаспадары незадаволены. Часамі яна адчувала нібы здзіўленне: чаго яна тут? Чаго ёй некуды трэба ехаць? Чаму яна адарвалася ад роднага дому?

Лепей за ўсіх адчуваў сябе галоўны герой. Нібы разумеючы адказнасць становішча, плакаў ён толькі ў самых неабходных выпадках, калі ніякага другога выхаду не было. Мог досыць доўга ляжаць спакойна і паглядаць, што робіцца на свеце. Мог нават самастойна сядзець і займацца доследамі над рознымі карыснымі і бескарыснымі прадметамі, якія трапляліся яму ў рукі. Але ўсе з’явы і доследы зараз жа забываліся, калі перад ім з’яўляўся твар дарагой «мамы». Тады ўся яго радасць і шчасце, усе яго пачуцці накіроўваліся на яе адну і адразу праганялі ўсе яе згрызоты. І тады ўжо Ліза добра разумела, дзеля чаго яна адарвалася ад дому...

Нарэшце надышоў час ад’езду, яшчэ больш цяжкі, як гэтае сядзенне. Чалавек мог падвесці трыццаць кіламетраў, а далей Ліза сама павінна была шукаць выйсце...

— Хай будзе табе абаронцам і дапамогай гэтае дзіця, — сказаў на развітанне бацька. — Можа здарыцца, што там, дзе цяжка і небяспечна маладой дзяўчыне, будзе лягчэй жанчыне з дзіцем.

Бацькава пажаданне часткова спраўдзілася. Хоць дарога, перасадкі, чаканні выпадку, начлегі занялі цэлы тыдзень, але з дзіцем дзяўчына мела больш спачування і дапамогі, чым мела б адна.


Першая публікацыя.


Падрыхтоўка тэксту Марыі МІЦКЕВІЧ.