Lidepla-Esperanto-Dialogoj-Vortaro [Lidepla] (fb2) читать онлайн

- Lidepla-Esperanto-Dialogoj-Vortaro 402 Кб, 101с. скачать: (fb2)  читать: (полностью) - (постранично) - Lidepla

 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

Prononco

Alfabeto

La LdP:a alfabeto baziĝas sur la latina.


A

B

Ch

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

a

b

ch

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

o

p

r

s

t

u

v

w

x

y

z


Ne estas litero «q», kaj «c» estas uzata nur en kombinaĵo «ch».


La konsonantoj


b

kiel «b» en «barbo»

ch

kiel «ĉ» en «ĉu»

d

kiel «d» en «da»

f

kiel «f» en «fabo»

g

kiel «g» en «gambo»

h

kiel «ĥ» en « ĥano»

j

kiel «ĝ» en «ĝermo»

k

kiel «k» en «kapo», iomete aspirita

l

kiel «l» en «la»

m

kiel «m» en «mamo»

n

kiel «n» en «nano»

p

kiel «p» en «paro», iomete aspirita

r

kiel Esperanta aû angla «r»

s

kiel «s» en «sama». En la pozicio inter vokaloj ĝi povas iom voĉiĝi

sh

kiel «ŝ» en «ŝipo»

t

kiel «t» en «taûro», iomete aspirita

v, w

kiel «û» en «ûesto». Oni skribas «V» precipe en latinoriginaj vortoj kiel «vidi» aû «inventi», por ilia rekonebleco

z

kiel «dz» en «dzeta»


La kombinaĵo «ng» ĉe la fino de vorto prononciĝas kiel unu sono: [ŋ] (kiel en la angla «doing») estas prefera, sed [n] estas ankaû allasebla. Ĉe la mezo de vorto tiu kombinaĵo prononciĝas ĝuste kiel kombinaĵo de «n» kaj «g».


La litero «x» signas la literkombino «ks». En la pozicio inter vokaloj oni prefere prononcu ĝin voĉite, kiel la literkombino «gs». En la pozicio antaû konsonanto la litero «s» povas prononciĝi kiel [s]: expliki [espliki].


Oni ne uzas duoblaj konsonantoj.


La vokaloj


a

kiel «a» en «abato»

e

kiel «e» en «ebena»

i

kiel «i» en «inico»

o

kiel «o» en «ovo»

u

kiel «u» en «unu»


La litero «y».

La literoj «i» kaj «y» signas la saman sonon [i]. Uzo de «y» precipe indikas, ke tiu sono ne estas akcentita: pyu [piú]. Krome, «y» ĉe la fino de vorto indikas, ke la vorto ne estas verbo: krai krii — skay ĉielo.


La akcento

La ĉefa regulo estas: la vokalo antaû lasta konsonanto akcentiĝas.

Ekzemploj: máta patrino, suóla plandumo, matéria materio, konékto konekto, nóve nova, kórdia koro, aktór aktoro, aván antaûen, krokodíl krokodilo, dúmi pensi, jámi kolekti.


En vortoj de la formo (C)CVV kiel háo bona/bone, krái krii la unua vokalo estas akcentata.


En la kombino "au" "a" akcentiĝas:

áusen extere, áudi aûdi/aûskulti, áuto aûto, máus muso, káusa kaûzo.


En la kombinoj "ai" kaj "ei" — "i" ne akcentiĝas:

máini subkompreni, fáil dosiero, bréin cerbo, méil poŝto.


Estas 4 konsonantaj finaĵoj kiuj neniam akcentiĝas: en, –us, –um, –er.

Ekzemploj: ínen interne, íven , désnen dekstre, vírus viruso, fórum forumo, sírkum ĉirkaû; ínter inter, kompyúter komputilo.


La adjektivaj kaj substantivaj finaĵoj -ik-, -ul- ne akcentiĝas:

gramátika, pedagógika, públika, Áfrika, Amérika, polítike, lógike, únike, psikológike; stímula, ángula. Tio ne koncernas kunmetitajn vortojn kun –fula kiel handafúla manpleno.


Nenorma akcento signiĝas per duobla vokallitero: kwantitaa kvanto, kwalitaa kvalito (kaj ĉiuj abstraktaj substantivoj kun la akcentita sufikso –(i)taa); namastee saluton, adyoo ĝis revido, bifoo antaû, malgree malgraû. Duobla vokallitero en unuvokala vorto (kiel en 'zoo') ne estas traktita kiel akcentmarko.


La akcento kaj vortfarado.

Pluralfinaĵoj –(e)s, adverba sufikso em kaj substantiva sufikso ing ne ŝanĝas la akcenton : suólas plandumoj, kórdias koroj, naturálem nature (de "naturále" natura), físhing fiŝado (de "físhi" fiŝi).


Kunmetitaj vortoj akcentiĝas laû signifo: auslándajén alilandano.


Ĉiuj sufiksoj komenciĝantaj en konsonanto estas fakte unu- aû dusilabaj semantikaj partikloj, do vortoj, faritaj per ili, akcentiĝas kiel la kunmetitaj: pártiayuán partiano, sindómnik senhejmulo, gínalíkvirineca (de "gína" virino), kúsishil mordema (de "kúsi" mordi), ófnitúl malfermilo, vídibíle videbla.


Teksto kun indikita akcento

Bashán om humanístike transfórma de sosietáa

Namastée, káre amígas!

Me jói sinsérem por vídi yu, me jói ke nu es snóva pa húnta e ke nu mog diréktem diskúsi kwéstas kel agíti nu óli.

Probléma, ke nu zun durán yo pyú kem shi yar, es do tal natúra, ke ye óltáim pyú de sey kwéstas e li bikám óltáim pyú agúde.

Álso, fórmuli-yen nuy jawábas a li, nu mus bi óltáim pyú skrupulóse.

In may repórta sedéy me wud yáo detalísi plúri prinsíp-ney téesis prisénti-ney bay me in pási-ney yar.

Dan, al konklúsi may bugrán bashán, me shwo-te, ke fo nu es tótem evidénte ke humanístike transfórma de sosietáa es buevítibíle.


Gramatikaj rimarkoj


La principo de neceseco

Esprimante gramatikojn signifojn, LdP sekvas la principon de neceseco. Tio signifas ke ne bezonas esprimi gramatikan signifon, se ĝi estas elkondukebla de la kunteksto. Ekzemple, uzo de substantiva pluralformo kaj tempaj partikloj ne estas deviga, tamen ebla por pliprecizigo de senco.


Ekzemploj.


lekti

legi

kitaba

libro

Me lekti kitaba.

Mi legas libron.

Yeri me lekti kitaba.

Hieraû mi legis libron.

Yeri me lekti dwa kitaba.

Hieraû mi legis du librojn.

Manya me lekti mucho kitaba.

Morgaû mi legos multajn librojn.


Vortordo

La vortordo estas direkta: subjekto — predikato — objekto. Akuzativa formo ne ekzistas, sed ekzistas akuzativa partiklo "den", kiu estas metebla antaû objekto, se la vortordo ne estas direkta.


Me lekti kitaba.

Mi legas libron.

Den kitaba me lekti.

Libron mi legas.

Den mucho kitaba me yao lekti.

Multajn librojn mi volas legi.


Substantivoj

La plimulto de substantivoj finiĝas per –а aû per konsonanto.

Pluralfinaĵoj estas –s por la substantivoj kiuj finiĝas per vokalo aû –r, kaj –es por la aliaj:

man viro – manes viroj

janmer gepatrojanmers gepatroj

gina virino — ginas virinoj

boy knabo – boys knaboj.


Kiel regulo, substantivoj ne havas genron. Se necesas indiki genron, oni uzas la partiklojn ‘man-’ kaj ‘gin-’ aû la sufiksojn –o kaj –ina:

doga hundo/hundino

man-doga, dogo virhundo

gin-doga, dogina hundino

rega reĝo/reĝina — rego reĝo — regina reĝina.


Exemploj de derivado

Substantivo => adjektivo

1.

norda nordo => norda(-ney) norda

milka lakto => milka(-ney) lakta

norda feng norda vento

feng es norda-ney la vento estas norda

milka lakto + dao vojo = Milkadao Lakta vojo


2.

historia historio — historike historia


3.

fakta fakto — faktike fakta

basa bazo — basike baza


Substantivo => verbo

1.

klef ŝlosilo — klefi ŝlosi

glu gluo — glui glui


2.

luma lumo — lumi lumi

gola celo — goli celi


3.

sukses sukceso — fai sukses sukcesi

interes intereso — fai interes interesiĝi


Verboj

La plimulto de la verboj finiĝas per –i, sed estas ankaû tiuj kiuj finiĝas alie (precipe per ‑n).

Verbaj partikloj


Me lekti kitaba.

Mi legas libron.

Me bu lekti kitaba.

Mi ne legas libron.

Me zai lekti kitaba.

Mi estas leganta libron.

Me ve lekti kitaba.

Mi legos libron.

Me bu ve lekti kitaba.

Mi ne legos libron.

Me he lekti kitaba.

Me lekti-te kitaba.


Mi legis libron.

Me wud lekti kitaba.

Mi legus libron.

Lekti ba kitaba!

Legu libron!

Me sal lekti kitaba.

Mi estas legonta libron.

Mi intencas legi libron.

Hay oni lekti kwo oni yao.

Oni legu, kion ajn oni volas.

Me gwo lekti toy kitaba.

Mi iam legis/legadis tiun libron.

Me yus he lekti toy kitaba.

Mi ĵus lektis tiun libron

Kitaba gei lekti.

Libro estas legata.

Kitaba gei-te lekti.

Libro estis legata.

Kitaba ve gei lekti.

Libro estos legata.

gela lekti-she kitaba

knabino leganta libron

lekti-yen kitaba

legante libron

al lekti kitaba

legante libron

Kitaba es lekti-ney.

Libro estas legita.

lekti-ney kitaba

legita libro

afte lekti kitaba

leginte libron


Verboj en LdP povas havi saman formon en tranzitiva kaj netranzitiva signifo:

me begin gun mi komencas labori — kino begin kino komenciĝas.


Por substantivigo de verboj oni uzas la infinitivan partiklon tu:

Tu samaji es tu pardoni. – Kompreni signifas pardoni.


La refleksiva partiklo estas swa: wosh swa lavi sin.

La partiklo mutu esprimas reciprokecon: lubi mutu ami unu la alian.


Ekzistas unu escepta verbo — bi esti. Ĝi havas apartajn formojn en prezenco (es) kaj en paseo (bin):

Se es hao. — Tio estas bona.

Se bin hao. — Tio estis bona.

Se ve bi hao. — Tio estos bona.

Bi hao! — Fartu bone!

Hay olo bi hao! — Ĉio estu bone!


Exemploj de derivado

Verbo => Substantivo

1.

admiri admiri — admira admiro

salti salti — salta salto


2.

gun labori — gunsa laboro

jan scii — jansa scio


3.

fishi fiŝi — fishing fiŝado

ski skii — skiing skiado


Adjektivoj

Adjektivoj en LdP ne ŝanĝiĝas. La plimulto de ili finiĝas per –e, sed estas ankaû iaj aliaj finaĵoj (-an, -ao); per konsonanto — la adjektivoj derivitaj per sufiksoj (–ful, –lik, –shil ktp.).


Exemploj de derivado

Adjektivo => Substantivo

nove nova — novika novaĵo

mole mola — molika molaĵo


Adjektivo => Verbo

1.

hao bona — fa-hao boniĝi— mah-hao bonigi

gran granda — fa-gran grandiĝi — mah-gran grandigi


2.

chaure larĝa — chaurifi larĝiĝi — chaurisi larĝigi

mokre malseka — mokrifi malsekiĝi — mokrisi malsekigi


Adjektivo => Adverbo

klare klara — klarem klare

basike baza — basikem baze


Personaj pronomoj

me — mi

yu — vi (ununombra kaj plurala)

lu — li

ela — ŝi

ta — li/ŝi

it — ĝi

nu — ni

li — ili


oni — oni


Posesivoj:

may — mia, mian, miaj, miajn

yur — via, vian, viaj, viajn

luy — lia, lian, liaj, liajn

elay — ŝia, ŝian, ŝiaj, ŝiajn

suy — lia, ŝia, ĝia + ilia pluralaj kaj akuzativaj formoj (universala por 3a persono)

nuy — nia, nian, niaj, niajn

ley — ilia, ilian, iliaj, iliajn


Demonstrativaj pronomoj

se

tio (ĉi), tion (ĉi),

to

tio, tion

sey

tiu (ĉi), tiun (ĉi), tiuj (ĉi), tiujn (ĉi)

toy

tiu, tiun, tiuj, tiujn


Kwo es se? Se es auto — Kio estas tio? Tio estas aûto. (En tiaj frazoj "se" ne estas necesa: Kwo es? Es auto.)


Me jan se. — Mi scias tion.


Se es auto e to es bisikla. — Tio ĉi estas aûto, kaj tio estas biciklo.


To es avion, bu es faula. — Tio estas aviadilo, ne estas birdo.


Sey autos es hwan e toy autos es blu — Tiuj ĉi aûtoj estas flavaj, kaj tiuj aûtoj estas bluaj.


Sey-la, toy-lala tiu ĉi (objekto), la tiu (objekto) — indikas jam menciitajn objektojn:

Walaa dwa kitaba. Sey-la es hao e toy-la es buhao. –

Jen du libroj. Tiu ĉi estas bona, kaj tiu estas malbona.


Demandoj

Ekzistas du demandaj partikloj, oni metas unu el ili (ob) ĉe komenco de demanda frazo, kaj la duan (ku) ĉe la fino aû post la vorto al kiu ĝi rilatas. Praktike, en longaj frazoj "ob" estas preferebla, kaj en lamallongaj "ku":

Ob yu mog shwo a me, wo es zuy blise fanshop?

Ĉu vi povas diri al mi, kie estas la plej proksima nutraĵa magazeno?


Yu lai ku? – Ĉu vi venos?


Me lai, hao ku? – Mi venos, ĉu bone?


Me darfi zin ku? – Ĉu mi povas eniri?


La partiklo "ob" servas kiel "ĉu" ankaû en la mezo de frazo:

Me bu jan, ob lu es pa dom. – Mi ne scias, ĉu li estas hejme.


Ankoraû unu varianto de konstruktado de demanda frazo estas ripetado de la verbo post la nea partiklo "bu":

Yu go-bu-go? — Ĉu vi iras (aû ne)?

Ye-bu-ye koy idea? — Ĉu estas iaj ideoj?


La atributa partiklo –ney

La partiklo –ney servas por genitivo kaj substantivaj atributoj; post verboj ĝi estas indico de pasiva participo:


brata-ney nam — brata nomo


jen-ney — homa


pi-ney akwa — drinkata/drinkita akvo


rude-fas-ney jen — ruĝvizaĝa homo


gran-oko-ney gela — grandokula knabino


DIALOGOJ

DIALOGA

(verkis Albert Lienhardt)

(autor Albert Lienhardt)

Dialogo 1. Sinjoro Adek (A.) renkontas sinjorinon Boll (B.)


Dialoga 1. Sinior Adek (A.) miti madam Boll (B.)


A: Bonan tagon, sinjorino Boll!


A: Hao dey, madam Boll!

B: Bonan tagon, sinjoro Adek!


B: Hao dey, sinior Adek!

A: Kiel vi fartas, kara sinjorino?


A: Komo yu sta, kare madam?

B: Mi dankas. Mi fartas bone. Kaj vi?


B: Me danki. Me sta hao. E yu?

A: Mi estas kontenta. Dankon! Ĉu ankaŭ via familio fartas bone?


A: Me es santush. Danke! Ob yur familia toshi sta hao?

B: Jes. Feliĉe. Kaj la via?


B: Ya, pa fortuna. E yur-la?

A: Ankaŭ. Ĉiuj anoj de mia familio estas en bona sano.


A: Toshi. Oli yuan de may familia es sane.

B: Tio estas la ĉefa afero.


B: To es shefe kosa.

A: Ĉu tiu knabo estas via filo?


A: Ob sey boy es yur son?

B: Jes. Li estas mia filo Bruno.


B: Ya. Es may son Bruno.

A: Kaj tiu ĉarma knabino? Ĉu ŝi estas via filino?


A: E sey charmaful gela? Ob es yur docha?

B: Jes. Ŝi estas mia filino Luiza.


B: Ya. Es may docha Luisa.

A: Ili estas belaj infanoj.


A: Li es jamile kinda.

B: Ĉu vi trovas?


B: Yu findi ku?

A: Jes. Vere. Mi gratulas vin.


A: Ya. Verem. Me gratuli yu.

B: Mi dankas pro la komplimento.


B: Me danki por hao worda.

A: Ne estas dankinde, kara sinjorino. Via filo multe similas al vi.


A: Es nixa, kare madam. Yur son es gro-simile a yu.

B: Oni jam diris tion al mi.


B: Oni he yo shwo to a me.

A: Okazas ofte, ke filoj similas al la patrino.


A: Oftem son simili mata.

B: Tio estas vera. Kaj, same, filinoj ofte similas al la patro.


B: Ver. Samem, docha oftem simili patra.

A: Vi tute pravas, sinjorino Boll. Estas bela tago hodiaŭ, ĉu ne?


A: Yu es prave, madam Boll. Es jamile dey sedey, bu ver?

B: Jes, efektive. La vetero estas agrabla.


B: Ya, ver. Meteo es priate.

A: Ĝi invitas por fari promenon.


A: It inviti promeni.

B: Ho, mi farus volonte. Sed mi devas fari multajn aĉetojn.


B: Oo, me promeni kun plesir. Bat me mus kupi mucho kosa.

A: Mi komprenas. Mi ne volas reteni vin. Eble vi ne havas tempon...


A: Me samaji. Me bu yao reteni yu. Shayad yu bu hev taim...

B: Jes. Mi devas rapidi. Mi ne havas multe da tempo.


B: Ya. Me treba hasti. Me bu hev mucho taim.

A: Do, mi deziras al vi bonan tag-finon, kara sinjorino.


A: Also, me tamani a yu hao dey-fin, kare madam.

B: Dankon, sinjoro. Mi deziras al vi la samon.


B: Danke, sinior. Sama a yu.

A: Bonvolu saluti vian edzon, mi petas.


A: Shwo ba swasti a yur mursha, me pregi.

B: Volonte. Salutu same vian edzinon!


B: Kun plesir. Shwo ba swasti a yur molya toshi!

A: Dankon. Ĝis revido, sinjorino Boll!


A: Danke. Adyoo, madam Boll!

B: Ĝis revido, sinjoro Adek!


B: Adyoo, sinior Adek!


Dialogo 2 Sinjoro Adek (A.) renkontas sinjoron Boll (B.)


Dialoga 2. Sinior Adek (A.) miti sinior Boll (B.)


A: Bonan matenon, sinjoro Boll!


A: Hao sabah, sinior Boll!

B: Bonan matenon, sinjoro Adek!


B: Hao sabah, sinior Adek!

A: Ĉu vi fartas bone?


A: Ob yu sta hao?

B: Ne tute bone. Sed iom pli bone.


B: Bu ga hao. Bat idyen pyu hao.

A: Estas bone, ke vi fartas pli bone.


A: Es hao, ke yu sta pyu hao.

B: Certe... Sed estus pli bone, se mi fartus bone.


B: Sertem... Bat si me wud sta hao, to wud bi pyu hao.

A: Kompreneble. Tio, vere, estas kurioza hazardo.


A: Klare. Es ga kuriose kasu.

B: Hazardo?... Kial?


B: Kasu?.. Way?

A: Ĵus, antaŭ unu minuto, mi renkontis vian edzinon.


A: Yus, un minuta bak, me miti yur molya.

B: Kie vi renkontis ŝin?


B: Wo yu miti ta?

A: Antaŭ la magazeno "INNO".


A: Bifoo dukan "INNO"

B: Se ŝi eniris, ŝi restos tie dum almenaŭ unu horo.


B: Si ta zin, ta resti dar duran amini un ora.

A: Ĉu vi kredas?


A: Yu opini ku?

B: Jes. Sendube. En tiu rilato, mi bone konas mian edzinon.


B: Ya. Sin duba. In toy relata, me koni may molya hao.

A: La mia estas tute sama.


A: May-la es ga same.

B: Nu, oni ne povas ŝanĝi tion. Jen, prenu cigaredon!


B: Wel, oni bu mog shanji to. Walaa, pren ba sigareta!

A: Dankon. Ne tentu min! Mi ne plu fumas!


A: Danke. Bu temti me! Me bu fumi pyu.

B: Ĉu vere? De kiam?


B: Ver ku? Depos wen?

A: Jam de unu semajno.


A: Yo un wik.

B: Vi estas virtulo. Mi gratulas vin.


B: Yu es pravnik. Me gratuli yu.

A: Ne gratulu tro frue!


A: Bu gratuli tro ranem!

B: Ĉu vi havos sufiĉe da volo-forto por tute ne plu fumi?


B: Ob yu hev basta vola-forsa fo ga bu fumi pyu?

A: Eble ne mi. Sed certe mia edzino...!


A: Mogbi bu me... Bat sertem may molya!

B: Ĉu mi ridu? Aŭ ĉu mi kompatu vin?


B: Gai ku ridi? o piti yu?

A: Neniu kaŭzo en la nuna momento. Atendu ankoraŭ dum kelkaj semajnoj!


A: Al momento, nul kausa yok. Weiti ba yoshi kelke wik!

B: Bone, bone. Mi invitas vin trinki glason da biero.


B: Hao, hao. Me inviti yu fo pi un glasa bira.

A: Matene, mi ne ŝatas trinki bieron.


A: Al sabah, me bu pri pi bira.

B: Nu, vi trinkos ion alian: kafon, aŭ teon, aŭ konjakon, aŭ brandon...


B: Wel, yu pi koysa otre: kahwa oda chay, oda konyak, oda brandi...

A: Eble, mi povus preni frukto-sukon.


B: Mogbi me pren frutajus.

B: Estas egale. Vi trinkos, kion vi volas. Venu!


B: Es egale. Yu pi kwo yu yao. Nu go ba!

A: Volonte. Tie proksime estas malgranda kafejo.


A: Kun plesir. Hir blisem ye un syao kafee.

B: Mi proponas iri en la novan bufedon, ĉe la fervojo-stacio.


B: Me proposi go a nove bufeta, pa ferdao-stasion.

A: Mi ne konas ĝin. Mi ne jam estis tie.


A: Me bu koni it. Me bu haishi bin dar.

B: Vi vidos, ke ĝi estas agrabla trinkejo.


B: Yu ve vidi, es priate piguan.

A: Ĉu luksa?


A: Luxa-ney ku?

B: Tute ne. Sed tre moderna. Kaj la servado estas bonega.


B: Ga non. Bat muy moden. E serving es gro-hao.

A: Tio ŝajnas interesa. Do ni iru! Sed mi povos resti dum nur dek minutoj.


A: Sembli interes-ney. Also, nu go ba! Bat me mog resti sol shi minuta.

B: Kial vi ne povas resti pli longe?


B: Way yu bu mog resti pyu longem?

A: Ĉar mi devas iri al la medicina laboratorio, antaŭ la deka horo.


A: Bikos me mus go a medikale laboratoria, bifoo klok shi.

B: Kiel vi volos. Vi estas libera fari laŭ via bontrovo.


B: Kom yu yao. Yu es libre tu akti segun yur kaulusa.


Dialogo 3. Sinjorino Adek (A.) renkontas sinjorinon Boll (B.)


Dialoga 3. Madam Adek (A.) miti madam Boll (B.)


A: Ha! Sinjorino Boll! Mi ĝojas vidi vin.


A: Aa, madam Boll! Me joi al vidi yu.

B: Ankaŭ mi ĝojas, sinjorino Adek. Ĉu vi iras fari aĉetojn?


B: Me toshi joi, madam Adek. Yu go zwo kuping ku?

A: Ne. Mi serĉas mian edzon, pro urĝa afero. Ĉu vi vidis lin en la urbo?


A: Non. Me shuki may mursha, por urjente dela. Obyu he vidi ta in urba?

B: Sed jes! Mi renkontis lin tute hazarde. Antaŭ kelkaj minutoj, mi ankoraŭ parolis kun li.


B: Ya ya! Me he miti ta ga pa kasu. Kelke minuta bak nu haishi kunshwo.

A: Kie vi renkontis lin?


A: Wo yu miti ta?

B: Proksime de la magazeno "INNO".


B: Bli dukan "INNO".

A: Mi kuras retrovi lin.


A: Me lopi findi ta.

B: Atendu dum momento! Ĉu vi jam aŭdis la novaĵon pri Andreo, la plej aĝa filo de sinjorino Diss?


B: Weiti un momenta! Ob yu he audi yo nova om Andree, zuy yash-ney son de madam Diss?

A: Kian novaĵon?


A: Kwel nova?

B: Ŝajnas, ke li fariĝis doktoro pri medicino...


B: Sembli ke ta bikam doktor de medisina.

A: Ĉu vere? Tio estas bela sukceso.


A: Ver ku? Es gro-sukses.

B: Jes... Kaj li edziĝos al Mikaela Miller.


B: Ya... E ta gami Mikaela Miller.

A: Al Mikaela, vi diras??... Tio estas granda bonŝanco por sinjorino Miller!


A: Mikaela, yu shwo?.. Es gro-fortuna fo madam Miller!

B: Jes. Vere granda bonŝanco. Sed jen ankoraŭ alia novaĵo: Suzanna, la fratino de Mikaela, edziniĝos samtempe.


B: Ya. Verem gro-fortuna. Bat walaa yoshi un otre nova: Susanna, sista de Mikaela, gami pa same taim.

A: Tio estas surprizo post surprizo!


A: Surprisa afte surprisa!

B: Ĉu ne, sinjorino Adek? Kaj divenu: Al kiu?


B: Bu ver, madam Adek? Gesi ba: den hu?

A: Mi ne povas diveni... Al kiu, do?


A: Me bu mog gesi... Also, den hu?

B: Al la frato de Andreo.


B: Brata de Andree.

A: Kion mi aŭdas?... Al Petro, la alia filo de sinjorino Diss?


A: Kwo me audi?.. Den Petro, otre son de madam Diss?

B: Jes, jes. Al tiu, kiu estas inĝeniero pri elektro.


B: Ya, ya. Den toy-la hu es injenior de elektritaa.

A: Tio estas novaĵoj eksterordinaraj, preskaŭ ne kredeblaj. Du fratoj, edziĝas al du fratinoj, tio ne okazas ofte.


A: Es un nova nopinchan, hampi bukredibile. Dwa brata gami dwa sista, to bu eventi oftem.

B: Jes, efektive. Eĉ nur tre malofte. Kaj pensu: la geedziĝoj okazos samtempe, dum la venonta sabato posttagmeze.


B: Ya, ver. Sol muy rarem. E dumi ba: ambi gamifa eventi pa same taim, in lai-she sitdi, afte middey.

A: Tio estas okazo de granda festo por la familioj kaj parencoj.


A: Se ve bi gro-festa fo ambi familia e rishtejenta.

B: Oni devas diri, ke la parenceco de du paroj de la kvar junaj geedzoj estos iom komplika.


B: Oni mus shwo ke rishtitaa de dwa para de char yunge gamer sal bi idyen komplike.

A: Kial vi kredas, ke ĝi estos komplika?


A: Way yu opini ke it sal bi komplike?

B: Nu, ĉar Andreo fariĝos la bofrato de sia prora frato Petro...


B: Wel, bikos Andree bikam brata-inloo de suy prope brata Peter...

A: Ĉu tio estas ebla?


A: Ob es posible?

B: Jes. Certe. Krome, Mikaela estos la bofratino de sia fratino Suzanna, kaj inverse.


B: Ya, sertem. Krome to, Mikaela bikam sista-inloo de suy sista Susanna, e inversem.

A: Tio estas situacio vere stranga.


A: Es verem strane situasion.

B: Tre stranga, preskaŭ komika. Oni ne ofte havas tiajn novaĵojn por rakonti, ĉu ne?


B: Muy strane, hampi komike. Bu oftem ye tal nova fo rakonti, bu ver?

A: Tio estas vera... Sed nun, mi nepre devas forkuri, por retrovi fine mian edzon. Pardonu, sinjorino Boll! Adiaŭ!


A: Ver... Bat nau me sertem mus lopi, fo findi may mursha. Skusi, madam Boll. Adyoo!

B: Estas vi, kiu devas pardoni al mi, ke mi retenis vin tiel longe. Adiaŭ, sinjorino Adek! Ĝis alia fojo!


B: Me hi mus pregi skusi por reteni yu tanto longem. Adyoo, madam Adek! Til otreves!


Dialogo 4 Sinjorino Adek (A.) vokas sian dek-jaran filon Stefano (S)


Dialoga 4. Madam Adek (A.) voki suy shi-yar-ney son Stefan (S)


A: Stefano, vekiĝu!


A: Stefan, en-jagi ba!

S: Mi estas ankoraŭ dormema, patrino...


S: Me es haishi somnaful, mata...

A: Venu rapide! Jam la tempo urĝas. Vi devas iri al la lernejo.


A: Kamon, kway! Taim presi yo. Yu mus go a skola.

S: Jes, patrino. Mi tuj iros en la ban-ĉambro, por lavi min.


S: Ya, mata. Me tuy go in bani-shamba, woshi swa.

A: Bone, filo mia. Intertempe, mi preparos vian matenan manĝon.


A: Hao, may son. Duran to me tayari sabahfan fo yu.

S: Mi tre malsatas. Mi volus havi tason da ĉokolado, kaj du pano-pecojn kun butero kaj ĉerizo-konfitaĵo.


S: Me es gro-hunga-ney. Me wud yao hev un tasa de shokolat e dwa pes pan kun nayu e kirsajem.

A: Vi havos ĝin, Stefano. Ĉu vi volas kunpreni ion, por manĝeti dum la paŭzo?


A: Yu ve hev to, Stefan. Ob yu yao kunpren koysa fo chi duran leson-pausa?

S: Jes. Mi volonte kunprenus frukton; eble pomon aŭ bananon.


S: Ya. Me wud yao kunpren un fruta, mogbi yabla o banan.

A: En la nuna momento, mi havas nur pirojn ĉi tie.


A: Al nau me hev sol pera hir.

S: Se vi bonvolas, donu al mi piron kaj bulkon.


S: Plis dai a me un pera e un pankin.

A: Mi preparos, kaj metos en vian lernejo-sakon. Ne forgesu brosi viajn dentojn!


A: Me tayari, pon inu yur skolabao. Bu fogeti brashi denta!

S: Tio estas jam farita, patrino.


S: Es yo zwo-ney, mata.

A: Via lernejo-sako estas malplena. Kial vi ne enmetis viajn librojn kaj kajerojn, kiel kutime?


A: Yur skolabao es vakue. Way yu bu he pon kitaba e dafta, kom pinchanem?

S: Hodiaŭ, mi ne bezonas ilin.


S: Sedey me bu treba li.

A: Mi ne komprenas... Kial, do, vi ne bezonas ilin?


A: Me bu samaji... Way yu bu treba li?

S: Nia instruisto ne venos; li estas malsana.


S: Nuy talimer bu lai, ta es morba-ney.

A: Sed... ĉu la lernantoj tamen devas iri al la lernejo?


A: Bat... ob lerner mus go a skola, yedoh?

S: Ha jes. Venos help-instruisto.


S: Aa ya. Helpa-talimer lai.

A: Kion li faros kun vi, dum la tuta tago?


A: Kwo ta ve zwo kun yu, duran ol dey?

S: Matene, li rakontos anekdotojn al ni. Posttagmeze, ni kune faros promenon, al la arbaro.


S: In sabah ta rakonti anekdota a nu. Afte middey nu pa hunta go promeni pa shulin.

A: Ŝajnas al mi, ke vi ŝatas tion pli multe ol legi, skribi kaj kalkuli...


A: Sembli a me, ke yu pri se pyu kem lekti, skribi e konti...

S: Estas certe, patrino! Oni ja ne povas ĉiam nur lernadi...


S: Sertem, mata! Oni bu mog ya sempre sol lerni-lerni...

A: Pri tio, vi eraras, mia filo. Oni ĉiam lernas, dum la tuta vivo.


A: Om to yu galti, may son. Oni sempre lerni, duran tote jiva.

S: Ĉu vere?


S: Ver ku?

A: Kompreneble.


A: Sertem.

S: Se estas tiel, oni eble ankaŭ lernas ion, kiam oni aŭskultas anekdotojn.


S: Si es tak, mogbi oni toshi lerni koysa al audi anekdota.

A: Estas verŝajne.


A: Shayad.

S: ...kaj kiam oni promenas en la arbaro!


S: ...e al promeni pa shulin!

A: Vi estas ruza knabo, Stefano.


A: Yu es un durte boy, Stefan.

S: Kioma horo estas nun, patrino?


S: Kwel klok es, mata?

A: Estas dek minutoj antaŭ la oka horo. Rapidu! Ĉu vi estas preta?


A: Klok ot sin shi. Kway, kway! Ob yu es tayar?

S: Jes. Mi estas tute preta.


S: Ya. Me es ga tayar.

A: Atentu bone sur la strato, pro la aŭtomobiloj!


A: Atenti ba hao pa gata, chauki auto!

S: Mi ĉiam atentas. Mi ne volas suferi akcidenton.


S: Me sempre atenti. Me bu yao nul aksidenta.

A: Do, ĝis baldaŭ, mia knabeto.


A: Also, til sun, may boy-ki!

S: Ĝis baldaŭ, patrino mia. Kisu min rapide! Kaj kuiru ion bonan por la tagmeza manĝo!...


S: Til sun, mata. Kisi ba me kway! E kuki ba koysa hao fo deyfan!..


Dialogo 5. Stefano (S) renkontas sian dek-jaran kamaradon Brunon(B)


Dialoga 5. Stefan (S) miti suy shi-yar-ney kamarada Bruno (B)


S: Saluton, Bruno!


S: Ola, Bruno!

B: Saluton, Stefano!


B: Ola, Stefan!

S: Kial vi faras grimacon?


S: Way yu fai grimasa?

B: Mi havas dento-doloron.


B: May denta tungi.

S: Ĉu doloras multe?


S: Ob gro?

B: Vi ne povas imagi... Mi suferas terure!


B: Yu bu mog imajini... Me sufri gro!

S: Iru do al la dentisto!


S: Dan go ba a dentista!

B: Mi devos iri. Sed mi tute ne ŝatas tion.


B: Me mus. Bat me ga bu pri to.

S: Ankaŭ mi ne... Por konsoli vin, jen prenu bombonon!


S: Me toshi... Fo konsoli yu, walaa un bonbon!

B: Ĉu vi estas freneza??... Mi jam havas sufiĉe da doloro, sen bombono!


B: Yu es fole ku?... Yo basta tungi, sin bonbon!

S: Ha, jes! Mi ne pripensis... Montru vian denton!


S: Aa, ya! Me bu dumi om to... Diki ba yur denta!

B: Rigardu! Tie, malsupre.


B: Kan ba! Dar uuparen.

S: Estas granda nigra truo en la dento.


S: Ye gran swate dun in denta.

B: Mi scias.


B: Me jan.

S: Ĉu vi tamen iros al la lernejo?


S: Ob yu go a skola yedoh?

B: Kompreneble! Vi ja scias, ke nia instruisto ne venos hodiaŭ.


B: Sertem! Yu jan ya, ke nuy talimer bu lai sedey.

S: Tio estas bonŝanco. Kaj okazo, por fari ŝercon al la help-instruisto.


S: Es fortuna. E hao kasu fo joki om helpa-talimer.

B: Bona ideo! Kion vi proponas?


B: Hao idea! Kwo yu proposi?

S: En ĉi tiu skatolo, mi havas dek-duon da melolontoj.


S: In sey boxa me hev shi-dwa meyjuk.

B: Kio estas tio? ... Montru! Ha, majo-skarabo. Bonege!


B: Kwo es? ... Diki ba! Aa, meyjuk. Gro-hao!

S: Ni lasos ilin flugi tra la klaso-ĉambro.


S: Nu lasi li flai in klas-shamba.

B: Ĉu vi havas ankaŭ kudro-fadenon, por ligi ilin al iliaj piedoj?


B: Ob yu hev yoshi fil, fo ligi li bay peda?

S: Tio ne estas necesa.


S: To bu treba.

B: Kion ni ankoraŭ povus fari?


B: Kwo nu yoshi mog zwo?

S: Ĵeti birdojn el papero...


S: Lansi papirfaula...

B: ...kaj, eble, du aŭ tri fetoro-bombetojn!


B: ... e mogbi dwa-tri fuy-fauha-bomba!

S: Ho ne!... Tio odorus naŭze dum unu tuta horo.


S: Oo non!.. To wud bi nafra-ney fauha duran tote ora.

B: Nu! Ĝuste tial!


B: Ya! Fo se hi!

S: Mi havas ankoraŭ alian ideon.


S: Me hev yoshi un otre idea.

B: Kian? Diru!


B: Kwel? Shwo ba!

S: Ne. Mi ne diros ĝis nun.


S: Non. Me bu shwo al nau.

B: Ĉu vi ne diras ĝin al mi, al via plej bona kamarado?


B: Ob yu bu shwo a me, a yur zuy hao kamarada?

S: Ĝi estas sekreto.


S: Es sekret.

B: Kial ĝi estas sekreto?


B: Way es sekret?

S: Mi volas, ke ĝi estus surprizo por la tuta klaso.


S: Me yao ke to es surprisa fo tote klas.

B: Mi vere estas sci-volema.


B: Me verem yao jan.

S: Sed... kaj via dento-doloro? ... Ĉu vi ne volis iri al la dentisto?


S: Bat... e yur denta-tunga? Ob yu bu go a dentista?

B: Mi iros alian fojon. Mi preskaŭ ne plu sentas la doloron.


B: Me go otreves. Me hampi bu senti tunga.

S: Tiam, venu rapide! Vi ne bedaŭros, ĉar ni multe ridos.


S: Dan, nu go ba kway! Yu bu afsosi, nu ridi gro!

B: Ni kuru! Estas jam la oka horo. Ni havos amuzan tagon, hodiaŭ...


B: Nu lopi ba! Es yo ot. Nu sal hev amusi-she dey sedey...


Dialogo 6. Sinjoro Boll(B) volas iri kun sia filino Helga(H) aĉeti manĝaĵojn.


Dialoga 6. Sinior Boll(B) yao go kun suy docha Helga(H) kupi fan.


B: Helga, ĉu vi volas helpi al mi?


B: Helga, ob yu mog helpi me?


H: Kiel mi helpu, patro?


H: Komo me helpi, patra?

B: Mi devas iri aĉeti manĝaĵojn. Vi povus akompani min.


B: Me treba go kupi fan. Yu mog akompani me.

H: Kial mia patrino ne iras kun vi?


H: Way mata bu go kun yu?

B: Ŝi diris, ke ŝi ne havas tempon, nun.


B: Ta shwo ke taim yok, al nau.

H: Kion ŝi faras?


H: Kwo ta zwo?

B: Ŝi purigas kaj ordigas sian vestaron: la kostumoj, roboj, bluzoj, ĵaketoj, puloveroj, manteloj, kapuĉoj, ĉapoj, ĉapeloj, kaj tiel plu.


B: Ta klini-ordini suy klaida: kostum, roba, blusa,jaketa, pulova, mantela, oli sorta de shapa e tak for.

H: Ĉu ni prenos la aŭtomobilon, patro?


H: Ob nu pren auto, patra?

B: Jes. Ni eĉ devas preni ĝin. Ni ne povus porti ĉiujn artiklojn.


B: Ya. Nu iven treba pren it. Nu bu mog porti oli pin.

H: Ĉu vi havas multon por aĉeti?


H: Ob yu treba kupi mucho?

B: Sufiĉe multajn artiklojn, jes.


B: Aika mucho pin, ya.

H: Kion vi aĉetos?


H: Kwo yu kupi?

B: Mi notis ĉion sur slipon: pano, lakto, butero, fromaĝo, jahurto, ovoj, viando, kolbasoj,terpomoj, legomoj, salato, oleo, vinagro, mustardo,kaj diversaj fruktoj.


B: Me he noti olo pa papirka: pan, milka, nayu, kes, yogur, ovo, masu, sosis, patata, legum, salat, olea, vinegra, mostarda e diverse fruta.

H: Sed por aĉeti tiom multe da artikloj, ni bezonos pli ol unu horon...!


H: Bat fo kupi tanto mucho pin, nu treba pyu kem un ora!..

B: Jes. Verŝajne. Ni ja havas tempon.


B: Ya. Shayad. Nu hev taim ya.

H: Eble vi, patro, sed ne mi.


H: Mogbi yu, patra, bat bu me.

B: Kial ne? Vi havas liberan tagon, hodiaŭ.


B: Way bu? Yu hev un libre dey sedey.

H: Vi pravas. Sed, je la deka horo, mi devos esti ĉe la frizistino...


H: Yu es prave. Bat klok shi me mus bi she friser-gina.

B: Ĉe la frizistino? Vi povas iri poste.


B: She friser-gina? Yu mog go aften.

H: ...kaj je la dek-unua, mi devos esti ĉe la manikuristino.


H: ...e klok shi-un me mus bi she manikur-gina.

B: Ĉe la manikuristino? Por fari kion?


B: She manikur-gina? Fo zwo kwo?

H: Estas necese, ke ŝi flegu miajn manojn.


H: Treba ke ta kuydi may handa.

B: Mi ripetas: Vi iros poste!


B: Me repeti: yu go aften!

H: Sed, kara patro, mi ne povas.


H: Bat, kare patra, me bu mog.

B: Kial vi ne povas?


B: Way yu bu mog?

H: Ĉar mi havas rendevuon.


H: Bikos me hev mita.

B: Kun kiu vi havas rendevuon? Ĉu, eble, kun via long-hara gitaro-virtuozo?


B: Kun hu yu hev mita? Shayad, kun yur longhar-ney gitara-virtuosa?

H: Ne. Komprenu, do! Kun la frizistino kaj la manikuristino.


H: Non. Samaji ba! Kun friser-gina e manikur-gina.

B: Kaj nun?


B: E nau?

H: Kion mi diru, patro?


H: Kwo, patra?

B: Mi volas scii, ĉu vi akompanos min, jes aŭ ne?


B: Me yao jan, ob yu akompani me, ya o non?

H: Mi ja volus, se mi povus. Sed, vere, hodiaŭ mi ne povas.


H: Me wud yao ya, si me wud mog. Bat, verem, sedey me bu mog.

B: Fulmoj kaj tondroj! Estas ne-kredeble! Estas terure! Estas katastrofe! Tiuj modernaj filinoj eĉ ne plu trovas tempon, por helpi al la patro aĉeti la manĝaĵojn...!


B: Bliza-guruha! Es bukredibile! Es terible! Es katastrofike! Sey moden docha, li iven bu hev taim fo helpi patra kupi fan!..

H: Ne grumblu, paĉjo mia, mi helpos al vi morgaŭ aŭ post-morgaŭ...


H: Bu grumbli, papa-ki, me helpi a yu manya o aftemanya...


Dialogo 7. Sinjoro Adek(A) iras al la frizisto(F)


Dialoga 7. Sinior Adek (A) go a friser (F)


F: Bonan vesperon, sinjoro Adek! Bonvolu eniri, mi petas!


F: Hao aksham, sinior Adek! Zin ba plis, me pregi!

A: Bonan vesperon... Mi vidas, ke pluraj klientoj jam atendas tie.


A: Hao aksham... Me vidi ke pluri klienta zai weiti yo.

F: Vi ne bezonos atendi tre long-tempe. Post dek kvin minutoj, mi povos pri-servi vin.


F: Yu bu treba weiti tro longtaim. Afte shi-pet minuta me servi yu.

A: Se estas tiel, mi atendos. Sed ne pli longe ol unu kvaron-horo.

.................


A: Si tak, me weiti. Bat bu pyu kem charfenka de ora.

............


F: Jen, sinjoro Adek. Bon-volu sidiĝi sur la liberan fotelon! Ĉu estas por tondi la harojn, kaj razi la barbon?


F: Walaa, sinior Adek. Plis en-sidi ba on libre stula. Ob treba kati har e rasi barba?

A: Nur por tondi la harojn, hodiaŭ. Donu al mi ion por legi, mi petas!


A: Sol kati har, sedey. Dai ba a me koysa fo lekti plis!

F: Jen la plej nova numero de la gazeto HUMURO. Ĝi estas amuza, kiel kutime.


F: Walaa zuy nove chuka de gaseta YUMA. Es amusi-she, kom pinchanem.

A: Bone. Dankon. Hooo, atentu! Via tondilo ne tondas bone. Ĝi elŝiras al mi la harojn... kaj mi jam ne plu havas multajn!


A: Hao. Danke. Oo, atenti ba! Yur mikas bu kati hao. It tori may har... e me yo bu hev mucho!

F: Ha, bonvolu pardoni! Mi tuj prenas aparaton elektran, tute novan.


F: Aa, plis pardoni ba! Me tuy pren dyenkater, es ga nove.

A: Ĉi tiu funkcias pli bone.


A: Sey-la gun pyu hao.

F: Feliĉe. — Ĉu, supre, mi tondu per la razilo?


F: Me joi. — Uuparen, ob me yusi raser?

A: Ĉu tio estas utila?


A: Ob es utile?

F: Jes. Certe. Ĝi estas tre saniga por la hararo...


F: Ya. Sertem. Es muy hao fo har...

A: ... kaj, eble, ankaŭ por la kaso de la frizisto, ĉu?


A: ...e shayad fo kasa de friser toshi, bu ver?

F: Vi ŝercas, sinjoro Adek. Rimarku, ke la prezo ne estos multe pli alta.


F: Yu joki, sinior Adek. Merki ba, prais bu es mucho pyu gao.

A: Nu, pro la sano de mia hararo, faru tondon per la razilo!


A: Wel, fo sanitaa de may har, yusi ba raser!

F: Jen... Jam farita. — Ĉu vi deziras ŝampuon kaj, poste, har-akvon?


F: Walaa... Yo zwo-ney. — Ob yu yao shampu e poy har-akwa?

A: Ne. Nur kombu la harojn, sen malsekigi la kapon. Mi havas aĉan nazo-kataron, jam de tri tagoj.


A: Non. Sol kangi ba har, sin mokrisi kapa. Me hev fuy-chiha, yo tri dey.

F: Tio estas malagrabla afero. — Bonvolu nun rigardi vin en la spegulo!


F: To es nopriate. — Nau plis kan swa in mira!

A: Bone. Tre bona. Eĉ tute perfekte.


A: Hao. Muy hao. Iven ga perfekte.

F: Dankon! — Ĉu, eble, vi bezonas kelkajn tualeto-artiklojn? Bonan sapon? Kolonjan akvon? Tubon da raz-kremaĵo?


F: Danke! — Mogbi yu nidi koy tualeta-pin? Hao sabun? Akwa-de-kolonia? Un tyuba de rasikrem?

A: Vi povas doni al mi skatolon da klingoj por mia patent-razilo "Philips".


A: Yu mog dai a me boxa de lamina fo may patenta-raser "Filips".

F: Jen, sinjoro Adek, skatolon da novaj klingoj el ne-oksidebla ŝtalo.


F: Walaa, sinior Adek, boxa de nove lamina aus buruji-stal.

A: Bone. Kiom mi ŝuldas al vi, por ĉio?


A: Hao. Kwanto me debiti a yu, por olo?

F: Tio faras dek du frankojn, entute. Jen, por sinjorino Adek, mi donacas al vi specimenon de parfumo "Florumo".


F: Es shi-dwa franko, in suma. Walaa, fo madam Adek, me doni a yu un musta de parfum "Florka".

A: Tio certe faros plezuron al ŝi. Mi dankas, en ŝia nomo.


A: To zaruu mah ta santush. Me danki yu fon suy taraf.

F: Ne necesas danki pro tio. Mi faras ĉion eblan, por kontentigi miajn geklientojn.


F: Bu treba danki. Me zwo olo posible, dabe mah may klienta santush.

A: Jen mon-bileto cent-franka. Bedaŭrinde, mi ne havas monerojn.


A: Walaa sto-franko bankanota. Afsos, moneta yok.

F: Tio ne gravas. Mi povas elkasigi la diferencon. Jen okdek ok frankoj. Multan dankon!


F: Es nixa. Me mog dai bak restika. Walaa otshi-ot franko. Gro-danke!

A: Estas en ordo. Mi salutas vin, amiko frizisto. Komercu bone!


A: Es hao. Swasti, amiga friser. Hao komersa!

F: Ni esperu tion! Ĝis revido,sinjoro Adek. Mi konsilas al vi: Trinku tre varman grogon kun multe da rumo! Tio estas bonega kontrŭ nazo-kataro.


F: Hay se bi! Adyoo, sinior Adek! Me konsili a yu: Pi ba garme grog kun mucho rom! Es gro-hao kontra chiha.

A: Bona ideo. Vi pravas. Mi sekvos vian konsilon. Do: Ĝis revido!


A: Hao idea. Yu es prave. Me sekwi yur konsila. Also, adyoo!


Dialogo 9. Sinjoro Boll (B) parolas tagmeze kun sia edzino (E)


Dialoga 9. Sinior Boll (B) shwo al middey kun suy molya (M)


B: Ĉu la tagmeza manĝo estas preta, Nina?


B: Ob middey fan es yo tayar, Nina?

E: Jes, Gustavo, preskaŭ. —Post kvin minutoj ni povas manĝi.


M: Ya, Gustav, hampi. — Afte pet minuta nu mog chi.

B: Kion bonan ni manĝos hodiaŭ?


B: Kwo hao nu chi sedey?

E: Unue: lento-supon, kun...


M: Un-nem: lentila-sup, kun...

B: Lento-supon??... Jam hieraŭ ni manĝis lento-supon.


B: Lentila-sup??... Yeri nu chi lentila-sup yo.

E: Ĝi estas la post-restaĵo. Ĉu, eble, mi forĵetu ĝin?


M: Es restika. Mogbi me lansi it wek?

B: Kial forĵeti? Donu ĝin al la pudelo!


B: Way lansi wek? Dai it a pudla!

E: Vi ja scias, ke la pudelo ne ŝatas supon...


M: Yu jan ya ke pudla bu pri sup...

B: Do, mi manĝu tion, kion la hundo ne volas, ĉu?


B: Also me mus chi to ke doga bu yao?

E: Ne diru stultaĵojn! Jen, gustumu! Mi kunkuiris pecon da fumaĵita porkaĵo.


M: Bu shwo stupidika. Walaa, gusti ba! Me kuki-te yoshi pes de fumi-ney swinamasu.

B: Hmmm... Ne malbona. Ĝi eĉ gustas bonege.


B: Mmmmm... Aika hao. Iven gro-hao it gusti.

E: Nu, do! Kial ĉiam grumbli, antaŭe?


M: Wel, also! Way sempre grumbli un-nem?

B: Kiu grumblas??... Ĉu mi ne plu rajtas diri mian opinion?


B: Hu grumbli?.. Ob me yo bu hev raita shwo may opina?

E: Vi ja rajtas. Sed ĉiam afable, mi petas.


M: Yu hev ya. Bat sol latifem, plis.

B: ...Kaj poste, kion vi havos ankoraŭ por manĝi?


B: ...E poy, kwo otre yu hev fo chi?

E: Ankoraŭ??... Kiam vi estos manĝinta du telerojn da supo, kaj tiun pecon da viando kun pano kaj salato, vi ver-ŝajne ne plu malsatos.


M: Otre??.. Afte ke yu chi dwa pyata sup e toy pes masu kun pan e salata, shayad yu bu es hunga-ney pyu.

B: Mhm... Oni ne povas aserti, ke vi dorlotas min per riĉaj manĝaĵoj.


B: Mmm... Oni bu mog shwo ke yu dulari me bay menga de fan.

E: Eble ne riĉaj, sed ĉiam bongustaj, ĉu ne? Kaj kio estas grava: ne multekostaj.


M: Mogbi bu menga, bat sempre hao chi na fan, bu ver? Yoshi bu guy-la, es toshi muhim.

B: Diru al mi: Kion vi faras kun la salajro, kiun mi alportas, ĉiu-monate?


B: Shwo ba a me: Kwo yu zwo om gunpaga ke me bringi kada mes?

E: Estas simple. Mi metas unu kvaronon da ĝi en tir-keston.


M: Es simple. Me pon un charfenka inu tiriboxa.

B: Ĉu mi aŭdas bone?


B: Ob me audi hao?

E: Jes, certe. En tir-keston, kun solida seruro.


M: Ya, sertem. Inu tiriboxa, kun masbute kufla.

B: Ha! Nun mi komprenas. Tial do ni manĝas tiel mizere, depost kelka tempo.


B: Aa! Nau me samaji. Por to hi nu chi tanto povrem depos kelke taim.

E: Ne diru: mizere! Diru: simpla-maniere! — Vi devus gratuli min, ke mi estas tiel ŝparema kuirejo-mastrino.


M: Bu shwo: povrem! Shwo: simplem! — Yu gai gratuli me, ke me es tanto sparishil dom-masta!

B: Bone. Mi gratulas vin. Sed vi mem gratulu vin, ke mi ne estas koleremulo.


B: Hao. Me gratuli yu. Bat yu gai gratuli swa selfa, ke me bu es irishil.

E: Nu, jes. Tamen, ne tro laŭdu vin! Ĉu, kieldeserton, vi volas pecon da pruno-torto?


M: Hao. Yedoh, bu laudi swa tro! Kom deser, ob yu yao pes sliva-torta?

B: En kiu kuko-vendejo vi aĉetis ĝin?


B: In kwel gato-dukan yu kupi it?

E: Mi ne aĉetis. Mi mem faris kaj bakis ĝin, hodiaŭ matene.


M: Bu kupi. Me selfa zwo e peki it, sey sabah.

B: Ho! Agrabla surprizo! Laŭdinda rezultato! Tre bon-gusta torto!


B: Oo! Priate surprisa! Laudival resulta! Muy hao chi na torta!

E: Mi estas kontenta, ke vi ne daŭre estas malkontenta.


M: Me es santush, ke yu bu longem es nosantush.

B: Mi estas eĉ pli ol kontenta, kara mia. — Sed nun konfesu, kial vi ŝparas tiel diligente grandan parton de mia salajro?


B: Me es iven pyu kem santush, may kare. — Bat nau konfesi ba, fo kwo yu spari tanto lagan-nem gran parta de may gunpaga?

E: Por povi aĉeti novan kuirejo-fornon, kun aŭtomate reguligebla bakujo.


M: Fo kupi nove kuki-forna, kun pekilok do automatike reguling.

B: Ĝojiga novaĵo! — Espereble, vi tiam preparos luksan tag-manĝon ĉiu-tage, ĉu ne?


B: Joisi-she nova! – Me nadi ke dan yu kuki luxa-ney fan kada dey, ver?

E: Nu, certe ne ĉiu-tage. Sed detempo al tempo.


M: Wel, sertem bu kada dey. Bat koyves, ya.

B: Kial ne ĉiu-tage?


B: Way bu kada dey?

E: Ĉar, poste, mi devos denove ŝpari, por povi aĉeti novan, pli grandan, kaj tute modernan fridujon. Mi jam elektis belan modelon...


M: Bikos poy me mus snova spari, dabe kupi un nove, pyu gran e ga moden froster. Me he yo selekti un jamile model...


Dialogo 10. Petro (P) Diss havas rendevuon kun sia fianĉino Suzanna (S) Miller


Dialoga 10. Petro (P) Diss miti suy dulhina Susanna (S) Miller


P: Ĉu, finfine, vi alvenas, Suzanna?


P: Yu lai ku pa fin, Susanna?

S: Ne faru riproĉojn al mi, Petro! Mi devis kuri, eĉ kuregi!


S: Bu reproshi me, Petro! Me he mus lopi, lopi gro!

P: Mi tamen telefonis al vi: Je la oka horo, akurate!


P: Yedoh me he foni a yu: klok ot, exaktem!

S: Jes, "sinjoro direktoro"; mi scias.


S: Ya, "sinior direktor"; me jan.

P: ... kaj nun estas la oka kaj duono!


P: ...e nau es klok ot-e-haf!

S: Se vi povus imagi, mia kara Petro, kiom da aferoj mi devis plenumi...


S: Si yu wud mog imajini, may kare Petro, kwanto dela me he mus zwo...

P: Jes, ja. Mi povas imagi. Multajn aferojn, kielĉiam.


P: Ya hi. Me mog imajini. Mucho dela, kom sempre.

S: Ŝajnas al mi, ke vi volas pri-moki min?!


S: Sembli a me, ke yu yao moki me?!

P: Pri-moki?... Mi vin?... Neniam mi kuraĝus fari tion!


P: Moki?.. Me ku, den yu ku?.. Neva me wud osi zwo to!

S: Vi ne bone ludas la rolon de sanktulo, Petro.


S: Yu plei rol de santa bu hao, Petro.

P: Ne estas mi, kiu ludas; estas Richard Burton.


S: Me bu plei; Richard Burton hi plei.

S: Kion vi rakontas? Richard Burton? Kie li ludas?


S: Kwo yu rakonti? Richard Burton? Wo ta plei?

P: En la kino-teatro "Ekrano".


P: In kinoguan "Ekran".

S: Ĉu vere? Kun kiu partnerino?

S: Ver ku? Kun kwel partnerina?

P: Kun Brigitte Bardot.


P: Kun Brigitte Bardot.


S: Ha?! Tio estas interesa! Kiu estas la titolo de la filmo?


S: Oo?! Es interes-ney! Kwel es titla de filma?

P: "Sango kaj amo", mi kredas, aŭ "Amo kaj sango".


P: "Hema e luba", me kredi, oda "Luba e hema".

S: Ĉu ni iros vidi ĝin?


S: Ob nu go kan it?

P: Nature. Ĝuste pro tio, mi donis al vi rendevuon je la oka horo.


P: Naturalem. Por se hi me aranji-te nuy mita fo klok ot.

S: Mi ĝojas... Sed, kial rapidi? La granda filmo komenciĝos nur post la naŭa (horo).


S: Me joi... Bat, way hasti? Super-filma begin sol afte klok nin.

P: Efektive. — Sed ni do volas vidi, se eble, la tutan programon: la aktualaĵojn, la reklamo-filmojn kaj, precipe, la dokumento-filmon pri la Olimpikaj Ludoj.


P: Ver. — Bat nu yao ya vidi, si posible, tote programa: novas, reklama-filma, e primem dokumentale filma om Olimpike Geimes.

S: Hm... Vi pravas, Petro... Kiel kutime. — Ĉu vi jam havas la biletojn?


S: Hm... Yu es prave, Petro... Kom pinchanem. — Obyu hev bileta yo?

P: Jes, mia kolombeto. Ni sidos sur la balkono, en la unua vico.


P: Ya, may paloma-ki. Nu sidi in balkon, in un-ney- fila.

S: Ĉu mi rapidu aĉeti du pecojn da glacio-ĉokolado, en la apuda vendejo?


S: Ob me hasti kupi dwa pes ais-shokolat, in blise dukan?

P: Ne necese, anĝelo mia. Dum la paŭzoj, ni povos elekti diversajn dolĉaĵojn, ĉe la vendistino en la kinejo.


P: Bu treba, may anjel. Duran pausa, nu mog selekti diverse dolcha she vender in kinoguan.

S: Petro, vi ĵus nomis min "via anĝelo". Ĉu vere mi estas tia?


S: Petro, yu yus he nami me "yur anjel". Ob me verem es tal?

P: Kial vi demandas? Vi ja scias, ke vi estas ne nur mia anĝelo, sed eĉ mia plej granda trezoro!...


P: Way yu kwesti? Yu jan ya, ke yu es bu sol may anjel, bat yoshi may zuy gran tresor!..

S: Se vi scius, kiom mi estas feliĉa pro tio.


S: Me es ya gro-felise por to!

P: ... kaj baldaŭ vi estos mia kara edzineto, la plej dolĉa en la mondo!


P: ... e sun yu es may kare molya-ki, zuy dolche in munda!

S: Vi ravas min, Petro... Tamen, estas io, kion mi ne komprenas...


S: Yu dukti me inu extas, Petro... Yedoh, ye un kosa ke me bu samaji...

P: Kion vi ne komprenas, mia museto?


P: Kwo yu bu samaji, may maus-ki?

S: Se, vere, via amo estas tiel grandega, kial, hodiaŭ vespere, vi ankoraŭ ne donis al mi kiseton?


S: Si yur luba es verem tanto gro, way, sey aksham, yu haishi bu he fai un kisa-ki a me?

P: Kial?... Vi demandas kial?... Nu, tute simple, ĉar vi ne venis akurate!


P: Way?.. Yu kwesti way?... Wel, ga simplem, bikos yu bu he lai al exakte taim!

S: Aŭskultu, Petro! Kutime, vi estas malpli kritikema, kaj pli amo-senta.


S: Audi ba, Petro! Pinchanem yu es meno kritikishil e pyu luba-sentive.

P: Ĉu vi trovas?


P: Yu findi ku?

S: Tute certe.


S: Ga sertem.

P: Venu nun, mia ruzulino! Kaj ne faru tian vizaĝon!


P: Nu go ba nau, may durtina! E bu zwo tal myen!

S: Unue, mi volas havi kison...


S: Un-nem, me yao hev un kisa...

P: Se vi estas tre ĝentila, vi ricevos ĝin — kaj eble eĉ du.


P: Si yu suluki hao, yu pai it — e mogbi iven dwa!


LdP-Esperanta vortaro

Mallongigoj de gramatikaj markoj

exklami exklami-partikla (≈interjekcio)

gramatika gramatika-partikla (gramatika partiklo)

gramatika-komo gramatika-partikla (gramatika partiklo) aux komo-worda (adverbo)

inplas-komo inplas-komo-worda (la vorto kiu anstatauxas adverbon)

inplas-kwanto inplas-kwanto-worda (la vorto kiu anstatauxas numeralon)

inplas-kwel inplas-kwel-worda (la vorto kiu anstatauxas adjektivon)

inplas-kwo inplas-kwo-worda (la vorto kiu anstatauxas substantivon)

komo komo-worda (adverbo)

konekti konekti-partikla (prepozicio)

konekti-komo konekti-partikla (prepozicio) aux komo-worda (adverbo)

konekti-syao konekti-partikla (prepozicio) aux syao-worda (afikso)

kwanto kwanto-worda (numeralo)

kwel kwel-worda (adjektivo)

kwesti kwesti-worda (demanda vorto)

kwo kwo-worda (substantivo)

loko-komo loko-komo-worda (loka adverbo)

modus-komo modus-komo-worda (maniera adverbo)

sta sta-worda

syao syao-worda (afikso)

syao-gramatika syao-worda (afikso) aux gramatika-partikla (gramatika partiklo)

syao-komo syao-worda (afikso) aux komo-worda (adverbo)

taim-komo taim-komo-worda (tempa adverbo)

uniti uniti-partikla (konjunkcio)

zwo zwo-worda (verbo)


a konekti al

abyaskwo kutimo

pa abyas — pro kutimo; hev abyas — kutimi

abyas-ney — kutima

abyas-nem — kutime (rigardu ankaux "pinchan")

abyasi — kutimigxi (a koysa — al io)

mah koywan abyasi a koysa — kutimigi iu al io

abyasing — kutimigxo

achakwo hakilo, toporo

adaptizwo adapti, adaptigxi

adapta — adapto, adaptado

adapter — adaptilo

adaptibile — adaptebla

adaptibilitaa — adaptebleco

adar loko-komo tien

bu go adar — ne iru tien

adi zwo aldoni

adakwo aldono

adiwatkwo aldonato

adike — aldona

aditi zwo adicii

aditakwo adicio

aditiwatkwo adiciato

admiri zwo admiri

admirakwo admiro

admirival — admirinda

admirerkwo admiranto

adres kwo adreso

adresi — adresi; alparoli

adresingkwo adresado; alparolo

adulte kwel adolta

adultakwo adoltulo

adultokwo adolta viro

adultinakwo adolta virino

afsos kwo bedauxro, domagxo

pa afsos — bedauxrinde

afsosizwo bedauxri

afsos! — domagxe!

afsosivalkwel bedauxrinda

afte konekti post

afte tri dey — post tri tagoj

afte vidi — vidinte

aftentaim-komo poste

agnikwo fajro

agnibrigada — fajrobrigado

agni-ki — fajreto

agninka — fairero

fai agninka — sparki

agni(-ney) — fajra

agnisi — flamigi, bruligi

agrakwo plugokampo

agralanda — kamparo

agudekwel akuta

agudisizwo akutigi

ahfizwo kasxi

ahfi swa — sin kasxi

ahfilok — kasxejo

ahfi-shem — kasxe

ahfishil — kasxema

buahfi-ney — malkasxata

ahir loko-komo cxi tien

aika modus-komo sate, suficxe

aika hao — suficxe bona/bone

aira kwo aero

aira kastela — aera kastelo

aiskwo glacio

aiskrem — glaciajxo

aisifi — glaciigxi

aisifa — glaciigxo

akseptizwo akcepti (rigardu ankaux “resivi”)

aksepta — akcepto

akshamkwo vespero

klok pet de aksham — je la kvina horo vespere

sey aksham — hodiaux vespere

manya aksham — morgaux vespere

aktizwo agi

akta — ago

fai akta fo/kontra — entrepreni agojn por/kontraux

akting — agado (funkciado; efiko)

aktive — agema, aktiva

aktivenesa — aktiveco

aktivitaa — agado, aktiveco

aktivisi — aktivigi

aktivisa — aktivigo

akwakwo akvo

akwa(-ney) — akva

akwish — akveca

akwirizwo akiri

akwira — akiro

al konekti cxe (samtempeco,circonstancojkomparu "she")

al suryalwocxe la sunsubiro

al ke ta lai — cxe lia alveno

al sertene kondision — sub certa kondicxo

al klosi-ney winda — cxe fermitaj fenestroj

alakwo flugilo, alo

alegrekwel gaja

alegritaakwo gaieco

alfabetkwo alfabeto

alongkonekti laux, lauxlonge de (komparu “segun”)

along gata — laux la strato; along riva — laux la rivero

also unisi do

alternizwo alterni

alternakwo alterno

amaximodus-komo maksimume, ne pli ol

to ve duri amaxi un ora — tio dauxros maksimume unu horo

ambi inplas-kwo, kwel ambaux

Nu ambi pri sey kitaba. — Ni ambaux sxatas tiu cxi libron.

ambrelakwo pluvombrelo

Amerikakwo Ameriko

Amerika-ney — Amerika

Amerika-jen — amerikano (USA-jen — logxanto aux sxtatano de Usono)

Norda Amerika — Norda Ameriko

amerikankwel, kwo usonano; usona (esprimanta la usonan kulturon kaj naciajn valorajxojn)

fama-ney amerikan poeta — fama usona poeto

amigakwo amiko/amikino

amigo — (vir)amiko

amigina — amikino

amiga-ney, amigalik — amika

amigitaa — amikeco

aminimodus-komo almenaux, minimume

to ve duri amini un ora — tio dauxros minimume unu horo

anar — granato

anarbaum — granatujo

anchunkwel sekura

anchuntaakwo sekureco

angulakwo angulo

agude angula — akuta angulo

tupe angula — obtuza angulo

rekte angula — orta angulo

animalkwo animalo

antra — intesto

antratot — intestaro

anubavkwo sperto

anubav-ney jen, anubavnik — spertulo

anubavizwo sperti

anunsizwo anonci

anunsa — anonco

aprilkwo aprilo (ankaux mes-char)

apropoo konekti-komo interalie, parenteze; koncerne

arabi — arabo; araba; araba lingvo

ardakwo tero

ardagloba — terglobo

argentakwo argxento

arivizwo alveni

arivakwo alveno

arkakwo arko

armakwo armilo

armas — armo

armisi — armi

armisa — armado

armifi — armigxi

armifa — armigxo

armeekwo armeo

armeeyuan — armeano

artakwo arto

artiklakwo artikolo

asertizwo aserti

aserta — aserto

aslakwo azeno

astonizwo mirigi

fa-astoni — miri

astoni-she, astonival — mirinda

astoni-shem — mirinde

astoni-shem jamile gela — mirinde bela knabino

astonakwo miro

atakizwo ataki

atakakwo atako

atenizwo atingi

ateni e sobrepasi — atingi kaj antauxigxi

lopi-ateni — kuratingi

raki-ateni — veturatingi

atenakwo atingo

atenta — atento

atenta-ney kwel atenta

atenti — atenti

Atenti ba! — Atentu!

atmakwo animo

atma-ney — anima

dusatma-ney — malnobla

atomkwo atomo

atraktizwo altiri, allogi

atraktakwo allogo

atraktive — alloga

audizwo auxdi, auxskulti

audakwo auxdo

audingkwo auxdado, auxskultado

audibile — auxdebla

audisenskwo auxdsenso

audimogsakwo auxdkapablo

augustokwo auxgusto (ankaux mes-ot)

pa augusto — auguste

aurkwo orelo

aus konekti-komo el, elen

ausenkonekti-komo ele, exter, extere

ausen dom — ekster la domo

ausen urba — ekster la urbo

ausenklaida — supra vesto

autokwo auxto

avankomo antauxen

Avan, sempre avan! — Antauxen, cxiam antauxen!

Kan avan, bu kan bak. — Rigardu antauxen, ne rigardu malantauxen.

avanenkonekti-komo antauxe

avanen oli — antauxe de cxiuj

kloka es shi minuta avanen — la horlogxo trorapidas je 10 minutoj

avane kwel antauxa (loke)

avanpatas — antauxaj piedegoj

avanakwo antauxo (ankaux “avantaraf”)

avidekwel avida

aviditaa — avideco

avida (avido, avidina) — avidulo

avionkwo aviadilo

bagramatika (la imperativa partiklo esprimanta instigon aux ordononkomparu hay2)

Nu go ba! — Ni iru!

Shwo ba a me! — Diru al mi!

Ta lai ba manya! — Li venu morgaux!

badalkwo nubo

gro-badal — nubego

swate badal — nigra nubo

bade kwel malbona (komparu “dushte”)

Bu bade! — Bonete!

baditaakwo malbono

lucha de haotaa e baditaa — lukto de bono kontraux malbono

badifi (fa-bade) — malbonigxi

bahanakwo preteksto

bahani — preteksti

bahani-yen ke — pretekstante ke, pretekste de

bajizwo sonori, sonorigi; ludi (muzikilon)

baji pa dwar — sonorigi cxe la pordo

baji piano — ludi pianon

bajakwo sonoro, sonorado

bajikakwo sonorilo (komparu "glok")

bakkomo posten, malantauxen, retroe; re-; antaux (pri tempo)

go bak — iri malantauxen

pon se bak — metu reen

dai bak — redoni

lai bak — reveni

tri yar bak — antaux tri jaroj

bakenkonekti-komo malantaux, malantauxe

baken dom — malantaux la domo

kloka es pet minuta baken — la horlogxo malfruas je 5 minutoj

bakakkwo rano

bakekwel malantauxa (loke)

bakpatas — malantauxaj piedegoj

bakakwo malantauxo, postajxo (ankaux “baktaraf”)

bakrakwo kapro/kaprino

gin-bakra (bakrina) — kaprino

man-bakra (bakro) — kapro

balansakwo ekvilibro

balansi — ekvilibri(gi)

balenakwo baleno

balonkwo balono

banankwo banano

bananplanta — bananujo

bandakwo 1) rubando, bendo; 2) bando

banda de frekwensa — frekvenca bendo

bandukkwo fusilo

bangizwo krevi

banizwo bani, banigxi

baning — bano

banidom (baniguan) — bandomo, banejo

banipen — bankuvo

bankakwo banko

banker — bankestro

bankayuan — bankisto

baokwo sako

beybao — dorsosako

handabao — saketo

barkwo drinkejo

baranakwo barilo (palisaro, krado, muro apartiganta lokon de alia)

barbakwo barbo

barba-ney man — barba viro

barelakwo barelo

barelakinkwo bareleto

barizwo bari

daobarikakwo bariero, bartrabo

barierakwo bariero

bartankwo vazo, vazaro, mangxilaro

woshi bartan — lavi mangxilaro

basakwo bazo

basi — bazi

basike — baza

basikem — baze, cxefe

bashankwo diskurso, oratorajxo

bashani — oratori

basketakwo korbo

basketabol — korbopilko

bastakomo suficxe da

nu hev basta pan — ni havas suficxe da pano

Basta! — Tio suficxas!

batunisi sed

batalizwo batali

batala — batalo

batalakin — bataleto

batizwo bati (doni pluraj batoj; komparu darbi)

bater — batilo

baumkwo arbo

baykonekti 1) per

skribi bay kalam — skribi per krajono

lai bay avion — veni per aviadilo

2) de (iu)

kitaba bay Gogol — libro de Gogol

bedakwo malfelicxo, malprospero

beginzwo komenci, komencigxi

nu begin ba! — ni komencu!

beginsa — komenco

in beginsa — komence

beltakwo zono, rimeno

piga belta — leda zono

benchakwo benko

berikwo bero

bernakwo urso

beykwo dorso

stula bey — segxdorso

beybao — dorsosako

Bharat — Bharato, Hindio (ankaux India)

bizwo esti (estases, estisbin, estosve bi)

Bi hao! — Fartu bone! Nedankinde!

bia — estado

bifookonekti antaux

bifoo dom — antaux la domo; bifoo festa — antaux la festo

bifooen taim-komo antauxe

bifooen nu jivi in otre urba — antauxe ni logxis en alia urbo

bikamzwo farigxi

ta yao bikam medika — li/sxi volas farigxi medicinisto

ta bikam-te fama-ney kway — li/sxi famigxis rapide

bikosunisi cxar

bildizwo konstrui

bildi dom — konstrui domon

bilda, bilding — konstruo, konstruado

bildura — konstruajxo

bildilok — konstruejo

biletakwo bileto

bin — estis (paseo de bi)

me bin dar pluri ves — mi estis tie kelkfoje

birakwo biero

bisikla kwo biciklo

blamizwo mallauxdi, malaprobi (komparu "shatami")

blama — mallauxdo, malaprobo

blankwel blanka

blantaa — blankeco

blikonekti-komo apud, apude

bli dwar — apud la pordo

ela sidi-te bli — sxi sidis apude

blisekwel proksima

blisitaa — proksimeco

blisejen — proksimulo

blisemkomo proksime

es ga blisem — (tio) estas tute proksime

blisifi (fa-blise) — proksimigxi

blisisi (mah-blise) — proksimigi

blisifa — proksimigxo

blisisa — proksimigo

blizakwo fulmo

blukwel blua

blutaa — blueco

bohkwo dio

bohina — diino

boh-ney, bohlik — dia

bohmata — dipatrino

bolkwo pilko; globeto

snegabol — negxbuleto

bomba kwo bombo

bombi — bombi, bombardi

bombing — bombado, bombardado

bombiavion, bomber — bombaviadilo

bonakwo fabo

bordakwo limo; rando; sxiprando; egxo (rigardu ankaux “limita”)

pa borda de abisma — cxe la rando de abismo

bay pamaborda — per egxo de la manplato

lingwa borda inter jenmin — lingvaj limoj inter la popoloj

stata borda — stata limo

bordi — limi

borizwo bori

boring — borado

trabori — trabori

borer, boritul — borilo

botakwo boato

botajen — boatisto

botelakwo botelo

boxakwo kesto, skatolo

brakakwo brako

branchakwo brancxo

brashkwo broso

brashi — brosi

brashing — brosado

bratakwo frato

breinkwo cerbo

brikkwo briko

brilizwo brili

brili-she — brila, brilanta

brila — brilo

brilika — brilajxeto

bringizwo alporti

brumkwo balailo

brumi — balai

bruming — balaado

brunkwel bruna

busyao-gramatika ne (negado)

Me bu yao go adar. — Mi ne volas iri tien.

Tak, bu kontra-nem. — Tiel, ne male.

Me bu jan. — Mi ne scias.

Se es buevitibile. — Tio estas neevitebla.

buhaokwel, komo nebona, malbona; nebone, malbone

bulbulkwo najtingalo

bulizwo boli

buli-ney milka — boligita lakto

buling — bolado

buskwo (auxto)buso

bus-stopika — bushaltejo

bushkwo arbusto

butakwo boteto

tasmi (fai) butas — lacxi botetoj

gaobuta — boto

rolibutas — rulsxuoj

butonkwo butono

(flor)buton — florburgxono

presi buton — premi butonon

buton de jaketa — butono de jako

butoni — butonumi

butondun — butontruo

byegramatika (la partiklo de negativa imperativo)

Bye go adar! — Ne iru tien!

byenkwel oportuna

byentaa — oportuneco, oportunajxo

chabizwo macxi

chabing — macxado

chabiguma, chabika — macxajxo

chaptakwo cxapitro

charkwanto kvar (4)

charfen

un de charfen — kvarono; tri de charfen — tri kvaronoj

charfenka — kvarono

charple — kvarobla

charshi — kvardek

charsto — kvarcent

char-ney — kvara

char-nem — kvare

chardikwo jxaudo

chauki — esti alarmopreta, singardema, sin gardi

chauki auto! — gardu vin, auxto! atenton, auto!

chauka — singardemo

chauka-ney — alarmopreta, singardema

chauka-nem — singardeme

chaurekwel largxa

chaurem — largxe

chauritaa — largxeco

chaurifi (fa-chaure) — largxigxi

chaurisi (mah-chaure) — largxigi

chaurifa — largxigxo

chaurisa — largxigo

chaykwo teo

chekizwo revizii, kontroli

cheka — kontrolo, revizio

chizwo mangxi

chi masu — mangxi viando

chi sabahfan — matenmangxi

chi deyfan — tagmangxi

chi akshamfan — vespermangxi

chia — mangxo

syao chia — mangxeto

chiing — mangxado

chiwat — mangxajxo

chifan — mangxi nutrajxo

chifansa — mangxo (maten-, tag- aux vespermangxo)

mah-chi — mangxigi

chibukkwo mentono

chipekwel malmultekosta

chipitaa — malmultekosteco

chizakwo kulero

chaychiza — tekulero

chorizwo sxteli

chora — sxtelo

chori-sha, chorer — sxtelisto

chorishil — sxtelema

chuzwo eliri; deiri; eligxi; aperi (pri eldono)

lu chu shamba — li eliris de la cxambro

sudor chu on luy fas — lia vizagxo sxvitis

chusa — eliro, eligxo

chudwar — elirejo

mah-chu — eligi

ta mah-chu un strane suon — li/sxi auxdigis ian strangan sonon

chyenkwel malprofunda

dabeunisi por ke

Me shwo lentem dabe yu mog samaji me. — Mi diras malrapide por ke vi povus kompreni min.

dafni — sepulti

dafna — sepulto

dafta — kajero

daizwo doni

daisa — donado

dai bak — redoni

dalekwel malproksima

dalem — malproksime

dalitaa — malproksimeco, malproksimo

fa-dale (dalifi) — malproksimigxi

mah-dale (dalisi) — malproksimigi

dalwa — sitelo

damajakwo damagxo

damaji — damagxi

damaja-ney — damagxa

damaji-ney — damagxata

dan1taim-komo 1) tiam

dan me bin haishi yunge — tiam mi estis ankoraux juna

depos dan — depost tiam

2) tiuokaze, do

si meteo es hao, dan nu lai — se la vetero estos bona, nu venos

dan2syao ujo

chaydan — tekrucxo

nayudan — buterujo

milkadan — laktujo

flordan — florujo

kalamdan — plumujo

manidan — monujo

danjakwo dangxero

danjaful — dangxera

dank akonekti danke al

dank a lu — danke al li

dankeexklami dankon

Danke! – Es nixa. — Dankon! – Ne dankinde. Gro-danke! — Dankegon!

danki — danki

me danki yu por helpi — mi dankas vin pro la helpo

danka — danko

dankaful — danka

dansakwo danco

dansizwo danci

danser — dancanto

dansilok — dancejo

daokwo vojo

sirkum-dao — cxirkauxvojo

pa sey dao — per tia vojo (metodo)

Milkadao — Lakta vojo

daojen — migrulo

daokin — vojeto

daokrosa — krucigxejo

darloko-komo tie

darbizwo doni unu bato/frapo (komparu bati)

darbakwo (unu) bato, frapo

darfista darfi

Me darfi zin ku? — Cxu mi darfas/povas eniri?

bu darfi — ne darfas

bu darfi fumi — fumado malpermesita

dashi — ambasadoro

dashiguan — ambasadorejo

datumkwo dato

davekwel antauxlonga

davem — antauxlonge

nodavekwel antauxnelonga, fresxdata

nodavem — antauxnelonge

dekonekti 1) de (genitivo)

jamilitaa de munda — beleco de la mondo

lingwa de planeta — lingvo de planedo

2) da (partitivo)

un tasa de chay — taso da teo

menga de kwesta — multo da fragoj

debi zwo sxuldi

debakwo sxuldo, devo

defektakwo difekto

defekta-ney — difekta

defensi — defendi

defensakwo defendo

defensive — defenda

deklari zwo deklari

deklarakwo deklaro

delakwo afero

bu es may dela — tio ne estas mia afero

dela go hao — afero iras bone

prave dela — prava afero

demandizwo postuli

demandakwo postulo; postulado

dengramatika (partiklo de akuzativo)

den se me he zwo yo — tion mi faris jam

densekwel densa

dense shulin — densa arbaro

dense pluva — densa pluvo

dense tuman — densa nebulo

fa-dense — densigxi

mah-dense — densigi

densitaakwo denseco

dentakwo dento

dentistakwo dentisto

departizwo forveturi, ekvojagxi

me departi a Rusia — mi forveturas al Rusio

departakwo forveturo, starto

dependizwo dependi (fon koysa — de io)

Fon hu se dependi? — De kiu tio dependas?

dependakwo dependeco

nodependakwo sendependeco

rekoni nodependa — rekoni sendependeco

deposkonekti depost, de (tempo)

depos toy dey — depost tia tago

depos dan — depost tiam

depos nau — de nun

depos longtaim — delonge, de antaux longe

dermakwo hauxto, dermo, felo

desemba kwo decembro (ankaux mes-shi-dwa)

desidizwo decidi

desidakwo decido

deskribizwo priskribi

deskribakwo priskribo

desnekwel dekstra

desnakwo dekstro

a desnaloko-komo dekstren

kan a desna — rigardi dekstren

desnenkonekti-komo dekstre

dom es desnen — la domo estas dekstre

desnen dom — dekstre de la domo

destruktizwo detrui

destruktakwo detruo

destruktive — detrua

destruktishil — detruema

detalkwo detalo

detal-ney — detala

detal-nem — detale

detalisi — detali

detalisakwo detalado

developi zwo disvolvigxi

developakwo disvolvigxo

deykwo tago (ankaux tagnokto; malnokto estas "lumadey")

bugundey — ripoza tago

festadey — festa tago

gundey — labora tago

janmadey — naskigxa tago

hao dey! — bonan tagon!

fa-dey — tagigxi

dibakwo fundo

mar diba — mara fundo

til diba — gxis fundo

dikizwo montri

diki lisan a leker — montri langon al doktoro

diki suy joisa — montri sian gxojon

dikifingakwo montrofingro

dikakwo montro

dikerkwo montrilo

oradiker — hormontrilo

minutadiker — minutmontrilo

dinekwel maldika

direksionkwo direkto

direktekwel senpera, rekta (komparu rekte)

direkte kontakta — rekta kontakto

dirigi zwo direkti

diriging kwo direktado

disastakwo plago, pesto, katastrofo

diskusizwo diskuti

diskusakwo diskuto, diskutado

disputizwo disputi

disputakwo disputo

disputibile — disputebla

distansiakwo distanco

distintizwo distingi

distintakwo distingo

distinta-neykwel klara, difinita, aparta

distintive — distinga

dividizwo dividi (bay — per)

shi-dwa dividi bay char es tri — dekdu dividita per kvar egalas al tri

dividakwo divido

dokonekti «kia?» (distinga signo, destino)

gela do grin okos — verdokula knabino

sikin do kalam — posxtrancxilo

okula do surya — sunokulvitroj

jen do lignagamba — viro je ligna gambo

dochakwo filino

docha-ki — filineto

dogakwo hundo

man-doga (dogo) — virhundo

gin-doga (dogina) — hundino

yundoga — hundido

doiche kwel, kwo germano; germana; germana lingvo

Doichlandkwo Germanio

Doichland-jen — logxanto aux sxtatano de Germanio

dokumentakwo dokumento

dokumenti — dokumenti

dolchekwel dolcxa

dolchitaakwo dolcxeco

dolcha, dolchikakwo dolcxajxo

dom kwo domo; hejmo

me es pa dom — mi estas hejme

chu dom — eliri el la hejmo

treba go a dom — necesas iri hejmen

domlikkwel hejma, hejmeca

domyuankwo hejmano

dom-mastakwo domomastro/domomastrino

banidomkwo banejo

forjidomkwo forgxejo

grendomkwo grenejo

melidomkwo muelejo

mifendomkwo abelujo

furmidomkwo formikejo

donizwo donaci (komparu dai)

donakwo donaco, donacajxo

donakinkwo almozo; donacacxo

donishilkwel malavara

donishiltaakwo malavareco

drimizwo revi

drimakwo revo

drimishilkwel revema

drimnikkwo revemulo

drolekwel drola, amuza

dronizwo droni

droni-ney jen, dronijen — droninto

mah-droni — dronigi

mah swa droni — sin dronigi

dubizwo dubi

duba — dubo

dubival — dubinda

sin duba — sendube

dukan — butiko, vendejo

duktizwo konduki (komparu kondukti)

dukti kinda bay handa — konduki infanon per la mano

dukti auto — konduki auxtomobilon

baum-alee dukti a dom — aleo da arboj kondukas al la domo

se mog dukti a bade sekwitura — tio povas konduki al malbonaj sekvajxoj

dukti leson — konduki la leciono

dukti elekti-kampania — konduki elekta kampanjo

dule kwel tenera

dulitaa — tenereco

dumizwo pensi

me dumi ke… — mi pensas, ke...

en-dumi — enpensigxi, ekpensi

dumakwo penso

dumishil — pensema

duming kwo pensado

dunkwo truo

baum dun — arbkavo

dun-ney — trua

duni — trui

dunerkwo truilo

butondunkwo butontruo

nosdunkwo nazotruo

dunbartankwo kribrilo

durankonekti dum

duran to — dume

duran ke — dum ke

durizwo dauxri

dura — dauxro

durtekwel ruza

durtitaakwo ruzeco

nodurte — senruza

durtakwo ruzulo/ruzulino

durtokwo ruzulo

durtinakwo ruzulino

dushmankwo malamiko

dushmantaakwo malamikeco

dushtekwel malica, malbonkora

dushtitaa kwo malico

duyfu zwo sukcesi solvi

duyfu gunsa — sukcesi fari laboron

duyfu taska — sukcesi pri solvo de tasko

duyfu sin koysa — forhavi ion, povi agi sin, eviti uzon de io, malbezoni ion

duzakwo ventro

dwa kwanto du (2)

mah-dwa — duigi

fa-dwa — duigxi

dwafen

un de dwarfen — duono

dwaple — duobla

dwashi — dudek

dwasto — ducent

dwa-ney — dua

dwa-nem — due

dwadikwo mardo

dwarkwo pordo

klosi dwar — fermi pordon

bakdwarkwo malantauxa pordo

dwaryuankwo pordisto

eunisi kaj

Me pri rasmi e gani. — Mi sxatas desegni kaj kanti.

Me pri rasmi e lu pri gani. — Mi sxatas desegni kaj li sxatas kanti.

eduki zwo eduki

hao eduki-ney — bone edukita

edukakwo eduko, edukado

efektakwo efekto

efektivekwel efekta

efektivitaakwo efekteco

efortizwo peni

eforta kwo peno, penado

egalekwel egala

es egale a me — ne gravas al mi

egalem — egale

egalitaa — egaleco

egalisi — egaligi

egalsenta-ney — indifirenta

ek-syao «unufoje, subite»

ek-krai — ekkrii, ek-tuki — frapi unufoje, ek-salti — ensalti, saltlevigxi

ekrankwo ekrano

elainplas-kwo sxi, sxin

Ela es jamile. — Sxi estas bela.

Lu lubi ela. — Li amas sxin.

Lu doni flor a ela. — Li donacas florojn al sxi.

ela-ney, elayinplas-kwel sxia

lu pri elay smaila — li sxatas sxian rideton

elektrekwel elektra

elektritaa — elektro

elektrisi — elektrizi

elektrifi — elektrizigxi

elektrisa/elektrifa — elektrizo

elementakwo elemento

elementare — elementa

en-syao «komenci» (komenco de ago) (komparu ek-)

en-somni — ekdormi, endormigxi; en-ridi — ekridi, en-lubi — enamigxi, en-jan — ekkoni, ekscii

energiakwo energio

energike — energia

eniinplas-kwel ia ajn, ajna

in eni kasu — ajnokaze

enikomo inplas-komo iel ajn

enilok inplas-komo ie ajn

enisa inplas-kwo io ajn

enitaim inplas-komo iam ajn

enivestaim-komo iam (en ia tute ne difinita tempo)

Ob yu enives lekti sey kitaba? — Cxu vi iam lektis tiun libron?

eniwan inplas-kwo iu ajn

enoizwo enui

enoisakwo enuo

enoisaful — enua

envizwo envii

envakwo envio

envishil — enviema

envival — enviinda

ergo unisi sekve

eszwo estas (prezenco de bi)

Ela es jamile. — Sxi estas bela. (Se) es kitaba. — Tio estas libro. Se es yo zwo-ney. — Tio estas jam farita.

Espania — Hispanio

espaniol — hispano; hispana; hispana lingvo

esperanto — Esperanto

esperantista — esperantisto

bikam esperantista — esperantistigxi

estakwo oriento

esta(-ney) — orienta

esta feng — orienta vento

estenkonekti-komo oriente, oriente de

urba es esten — la urbo estas oriente

esten urba ye shulin — oriente de la urba situas arbaro

euro — euxro

tri euro petshi sentu — tri euxroj kvindek cendoj

eventi — okazi

Kwo he eventi? — Kio okazis?

eventakwo evento, okazo

evidente kwel evidenta

evidentem — evidente

evitizwo eviti

evitakwo evito, evitado

evitival — evitinda

buevitibile — neevitebla

buevitibilitaakwo neeviteblo

exaktekwel ekzakta, preciza

exaktem — ekzakte, precize

exaktitaakwo ekzakteco, precizeco

examplakwo ekzemplo

fo exampla — ekzemple

exeptekonekti krom (escepte de)

oli exepte me — cxiuj krom mi

exepti — escepti

exeptakwo escepto

fai exepta = exepti

existizwo ekzisti

existakwo ekzisto, ekzistado

en-existi — estigxi, kreigxi

en-existakwo estigxo, kreigxo

exklusi zwo ekskluzivi

exklusa — ekskluzivo

exklusive — ekskluziva

expekti — ekspekti (supozi, atendi)

me bu he expekti vidi yu — mi ne atendis vidi vin

expektakwo atendo, supozo

kontra expekta — kontraux atendo

expliki zwo ekspliki

explikakwo ekspliko

explosizwo eksplodi

explosakwo eksplodo

explosive — eksploda, eksplodema

explosikakwo eksplodajxo

expresi zwo esprimi

expresakwo esprimo

extendizwo etendi

lu extendi-te gambas — li etendis la gambojn

extenda — etendo, etendado

fasyao-gramatika 1) igxi

fa-hao — bonigxi

fa-bade — malbonigxi

fa-gran — grandigxi

fa-syao — malgrandigxi

fa-tume — mallumigxi

fa-klare — klarigxi

fa-nocha — noktigxi

fa-dey — tagigxi

2) (la fakultativa indico de netranzitiveco)

astoni "mirigi" — fa-astoni "miri"

fabrikakwo fabriko

fabriki — fabriki

fabrikingkwo fabrikado

fabula kwo fabelo, fablo

fabulalik — fabela

fadi zwo velki, fadi

fadingkwo velko, velkado

faizwo «fari agon ligatan al» (nur en kombinoj)

fai interes (om koysa) — interesigxi (pri io)

defai interes (om koysa) — malinteresigxi (pri io)

fai kasam — jxuri

fai sukses — sukcesi

fai fiasko — fiaski

failkwo dosiero (komputila)

faildankwo dosierujo

faktakwo fakto

faktike — fakta

faktikem — fakte

pa fakta = faktikem

falizwo malsukcesi

falakwo malsukceso

sin fala — nepre (ankaux “zaruu”)

nofalibile — nepra

falnikkwo malsukcesulo

falsekwel falsa

falsitaakwo falso, falseco

faltakwo manko

falti — manki

ta falti kuraja — al li mankas kurajxo

famakwo famo

fama-ney — fama

familiakwo familio

familianamkwo familia nomo

fankwo nutro, nutrajxo

akshamfankwo vespermangxo

deyfankwo tagmangxo

fanshopkwo nutrajxa magazeno

fantablakwo mangxtablo

sabahfankwo matenmangxo

farkakwo diferenco

farki zwo diferenci

farka-neykwel diferenca

farwakwo pelto

faskwo vizagxo

fasilekwel facila

bu es mushkile, es ga fasile — tio ne estas malfacila, estas tute facila

fasilem — facile

fasilitaa — facileco

mah-fasile — faciligi

fatigizwo lacigxi; lacigi

fatigi-neykwel laca

fatigi-she — laciga; lacigxanta

fatiga — laceco

sinfatiga-ney — nelacigebla

fauhakwo odoro

fauhi — odori; flari

fauhing — olfakto

fauhisens — flarsentumo

dusfauha — odoracxo, fetoro

dusfauhi — odoracxi, fetori

faulakwo birdo

yunfaula — birdido

feblekwel malforta, febla

feblem — malforte

mah-feble (feblisi) — malfortigi

fa-feble (feblifi) — malfortigxi

feblitaa — malforteco

februarkwo februaro (ankaux mes-dwa)

fekkwo feko

fekale — feka

feki — feki

feking — fekado

feldakwo kampo

felda de akting — kampo de ago; magnetfelda — magneta kampo

(plugokampoagra)

felisekwel felicxa

mah-felise — felicxigi

felisitaa — felicxo

feminakwo femalo

femina(-ney) — femala

feminumgram. ina genro

feminisma — feminismo

fengkwo vento

gro-feng — ventego

fengi — venti

sedey fengi gro — hodiaux forte ventas

fenging — ventado, trablovo

ferkwo fero

ferka — ferajxo

ferdao — fervojo

fermakwo farmbieno

festakwo festo

festi — festi

festadey — festa tago

festing — festado

festachia — festeno

fetkwo graso

fet-ney — grasa

fidelekwel fidela

fidelitaa — fideleco

fidizwo fidi

fidi sol swa selfa — fidi nur sin mem

fida — fido

fidival — fidinda

fidishil — fidema

fila kwo vico

fai fila — stari en vico

filma kwo filmo

filmi — filmi

filming — filmado

filukwo fadeno

fin — 1) kwo fino

al fin — cxe la fino; pa fin — fine, finfine; til fin — gxis la fino; ob es fin? — cxu estas fino?

fin-ney — fina; definitiva; finia

fin-nem — fine; definitive

nofin-ney — senfina; malfinia, infinita

nofintaakwo malfinio, infinito

finizwo fini, finigxi

olo kel fini hao es hao — cxio estas bona, kio bone finigxas

2) syao "gxis la fino"

lekti legi — finlekti finlegi; zwo fari — finzwo finfari

findizwo trovi

findi swa — sin trovi

ta he findi swa sole — li trovis sin sola

finda — trovo

findiwat — trovajxo

fingakwo fingro

bay finga nok — per fingropintoj

granfinga — dika fingro

dikifinga — montra fingro

midfinga — mezfingro

halkafinga — ringa fingro

syaofinga — malgranda fingro

pedafinga — piedfingro

firmakwo firmo

fishkwo fisxo

fishi — fisxi

fisher — fisxisto

fishing — fisxado

fishistik — fisxkano

fishika — fisxkaptilo

fiti zwo esti lauxmezura, konveni

palto fiti hao — la palto konvenas bone

mah-fiti — konvenigi, algxustigi

flagakwo flago

lifti (fai uupar) flaga — levi/hisi flagon

flagastanga — flagstango

flaizwo flugi

flaisa — flugo, flugado

flankakwo flanko

flechakwo sago; sageto

arku e flechas — pafarko kaj sagoj

flechadan — sagujo

flexi zwo fleksi, fleksigxi

flexa — flekso, fleksigxo

flexing — fleksado

flexitura — fleksigxo, kuspo

flexibile — fleksebla

florkwo floro

flori — flori

floring — florado

flordan — florujo

flora — plantaro

flotizwo flosi

fluizwo flui

fluisa — fluo

fokonekti por

es fo yu — tio estas por vi

me lai fo vidi yu — mi venis por vidi vin

go a safara fo tri wik — forvojagxi por tri semajnoj

fo kelke taim — por iom da tempo

nu he aranji mita fo klok tri — ni interkonsentis renkontigxi je la tria

fo manya — por morgaux

fo ke — por ke

fobizwo timi

foba — timo

fobisi — timigi

fobisa — timigo

en-fobi — timigxi

foba-ney — timinda, terura

fobisi-she — timiga

fobishil — timema

fobnik — timulo

fogetizwo forgesi

fogeta — forgeso

fogetishil — forgesema

fonkonekti de (deirpunkto, origino)

go fon teatra — iri de teatro

fon sabah til aksham — de mateno gxis vespero

forsyao-komo plui, pluigi, plue fari (dauxrigo de agado); pluen

Gun for! — Pluigu la laboradon!

Hao for-gunsa! — Pluan sukcesan laboron!

go for — iri pluen

e tak for (etf) — kaj tiel plu

for-ney — plua, posta

lo for — pluajxo

in lo for — plue, poste; estonte

formakwo formo

formi — formi, formigxi

forming — formado

formitura — formajxo, formacio

forsakwo forto

forsi — perforti, trudi, devigi

forsi-ney — kontrauxvola, perforta, trudita

forsi-ney smaila — trudita/afekta rideto

forsing — perforto, trudo, devigo

fortekwel forta

mah-forte (fortisi) — fortigi

fa-forte (fortifi) — fortigxi

fortitaa — forteco

fotokwo foto

foti (fai foto) — foti

foting — fotado

fotoaparat, fotika — fotilo

foxakwo vulpo

yunfoxa — vulpido

framakwo kadro, framo

windaframa — fenestrokadro

in frama de — en la kadro de

Franskwo Francio

Frans-jen — logxanto aux sxtatano de Francio

fransekwel, kwo franco; franca; franca lingvo

frasakwo frazo

frentakwo frunto

frentaharfruntharoj

friktizwo froti unu kontraux alia, igi froto (komparu froti)

frikta — froto

frostakwo frosto

frosta-ney — frosta

frosti — frostigi, frosti

sedey frosti — hodiaux frostas

fa-frosti — frosti

defrosti — malfrosti, malfrostigi

froster — malvarmigejo, fridujo

froti zwo froti (komparu frikti)

froti okos — froti la okulojn

froting — frotado

frutakwo frukto

fruti — fruti

fruting — frutado

fruti-she — fruktodona

frutishil — fruktoporta, fruktoricxa

fukizwo blovi

fulekwel plena

fulitaa — pleneco

fulem — plene

fulifi (fa-fule) — plenigxi

fulifo — plenigxo

fulisi (mah-fule) — plenigi

fuliso — plenigo

fulfil — plenumi; plenumigxi

hay may yaosa fulfil! — mia deziro plenumigxu!

fulfilsa — plenumo, plenumigxo

fumkwo fumo

fumi — fumi

fuming — fumado

fumilok — fumejo

fumtuba — fumtubo

fungakwo fungo

furkakwo forko, forkego

senufurka — fojnoforko

furmikwo formiko

furmidomkwo formikejo

futbolkwo piedpilko, futbalo

futbol pleier, futbolista — futbalisto

futurkwo estonteco

in futur — en estonteco

futur(-ney) — estonteca

fuyexklami, syao fi!

fuy-yunutka — fia anasido

gakomo tute

ga ranem — tute frue

ga fogeti — tute forgesi

gadarizwo perfidi

gadarakwo perfido

gadarnik — perfidulo

gadara-ney, gadaralik — perfida

gaista decas, devus, estas postulite

bu gai — ne decas, oni ne devus

galsakwo kolo

galsahar — kolhararo

galta kwo eraro

galti — erari

galta-ney — erara

gamande — orgojla, malmodesta

gamanditaa — orgojlo, malmodesteco

gambakwo gambo, kruro

gami — edzigi/edzigxi

gamifizwo edzigxi, edzinigxi, geedzigxi

gamifa — edzigxo, edzinigxo, geedzigxo

gaming — edzigxo, edzinigxo, geedzigxo; edzigo

gamer, gamifer — gefiancxo (ankaux dulho, dulhina)

gamifesta — edzigxfesto

gamisi — edzigi

gami-ney — edzigxita/edzinigxita/edzigita/edzinigita

gama, gamitura — edzeco

gamijen — geedzo

gamiman — edzo (ankaux mursha)

gamigina — edzino (ankaux molya)

bugamnik — frauxlo

ganazwo kanto

gani — kanti

gani-ki — kanteti

ganer — kantisto

gandekwel malpura, kota; maldeca

mah-gande (gandisi) — malpurigi

fa-gande (gandifi) — malpurigxi

ganditaa — malpurajxo, koto

gandenik — malpurulo

gantakwo ganto

gaokwel, komo alta, alte

mah-gao — altigi

fa-gao — altigxi

gaotaa — alto, alteco; staturo

gardenkwo gxardeno

kindagarden — infangxardeno

legumgarden — legomgxardeno

zoo-garden — zoologia gxardeno

gardizwo gardi (komparu "chauki, kipi")

garda — gardo

gardiyuan — gardisto

gardika — gardantaro

gardilok — gardejo

garikwo cxaro, veturilo

bebi gari — bebcxareto

garibekwel fremda

garibjen, gariba — fremdulo

garmekwel varmega

es garme — estas varmege; varmegas

me sta garme — al mi estas varmege

garmitaa — varmo (fizika grando); varmego

garmifi (fa-garme) — varmegigxi

garmisi (mah-garme) — varmegigi; hejti

ston-ney gradinas de terasa, garmisi-ney bay surya —

la sxtonaj sxtupoj de la teraso, varmegigitaj de la suno

garmisa — varmegigo, hejtado

garwekwel fiera (komparu "gamande")

bi garwe om koysa — fieri pri io

garwitaa — fiereco

gaskwo gaso

gas(-ney) — gasa

gasisi — gasizi

gasyuan — gasisto

gaspiwat, gaska — gastrinkajxo

gasetakwo (tag)gazeto, jxurnalo (komparu "jurnal")

gastakwo gasto

gasti — gasti

gasti she amiga — gasti cxe amiko

gatakwo strato

geigramatika (pasivo)

gunsa gei zwo — la laboro estas farata (oni faras laboron).

geimkwo ludo (speco; etapo — komparu “pleisa”)

video-geim — videoludo

worda-geim — vortoludo

hima (saif) geimes — vintraj (someraj) ludoj

gelakwo knabino; junulino (junulino estas ankaux “yungina”)

generalekwel gxenerala

generalem — gxenerale

generalisi — gxeneraligi

generalisa — gxeneraligo

genukwo genuo

genu jor — genua artiko

gesizwo konjekti

gesakwo konjekto

gesingkwo konjektado

gin-syao «ina genro»

gin-yan — sxafino, gin-studenta — studentino

ginakwo virino (ankaux ginjen)

ginalik — virineca

ginaliknesa — virineco

ko-gina — kunulino

gitarakwo gitaro

glaskwo vitro

glas(-ney) — vitra

glaska — vitra ajxo, bokalo

jemglaska — bokalo kun marmelado

glasakwo glaso

glatekwel glata

fa-glate (glatifi) — glatigxi

mah-glate (glatisi) — glatigi

glidizwo gliti

glidi-she — glita

glinakwo argilo

globakwo globo; terglobo (ankaux “ardagloba”)

globale — tergloba, tutmonda

globuskwo globuso

glokkwo sonorilo

gloki — sonori (pri sonorilo, per sonorilo)

glotizwo gluti

glotakwo gluto

glotingkwo glutado

glubekwel profunda

glubitaakwo profundeco

fa-glube (glubifi) — profundigxi

mah-glube (glubisi) — profundigi

gozwo iri; veturi

go a leker — iri al la kuracisto

dela go hao — la afero iras bone

go-shekwel kuranta

go-she wik — la kuranta semajno, go-she dela — la kurantaj aferoj

goingkwo iro, irado

going de eventas — la iro de la eventoj

godizwo tauxgi

It godi fo kwo? — Por kio gxi tauxgas?

godi-she — tauxga

godinesa — tauxgo, tauxgeco

mah-godi — tauxgigi

golakwo celo

goli — celi

goli-ney a... — celata al…

goldakwo oro

golda(-ney) — ora

goldika — orajxo

gorlakwo gorgxo

govakwo bovo/bovino

gin-gova (govina) — bovino

man-gova (govo) — virbovo

yungova — bovido/bovidino

govamasu — bovajxo

yungovamasu — bovidajxo

gradakwo grado (mezuro de kvalito, forto, intenso — komparu “gradus”)

in sertene grada — en certa grado

gaograd — en alta grado

koygrad — en ia grado

kwelgrad — en kia grado

nulgrad — neniom, en nenia grado

syaograd — en malgranda grado

talgrad ke — en tia grado, ke

gradualekwel iom-post-ioma

gradualem — iom-post-iom

graduskwogrado (cxiu el la egalaj dividoj de skalo)

pet gradus sobre nol — kvin gradojn super la nulo

trishi gradus de garmitaa — tridek gradoj da malvarmo

gramatikakwo gramatiko

grankwel granda

gro-gran — grandega

granfinga — dika fingro

grantaa — grando

fa-gran (granifi) — grandigxi

granifa — grandigxo

mah-gran (granisi) — grandigi

granisa — grandigo

gratulizwo gratuli

gratula — gratulo

gravekwel peza; grava (komparu “muhim”)

grenkwo greno

greninka — grenero

grendom — grenejo

greykwel griza

fa-grey — grizigxi

mah-grey — grizigi

grinkwel verda

fa-grin — verdigxi

mah-grin — verdigi

grosyao-komo «-eg-, ege»

gro-kitaba — librego

gro-interes-ney — interesega

gro-hao — bonega/bonege

gro-pri — sxategi

grosekwel dika

grositaa — dikeco

gruntakwo grundo

grupakwo grupo

grupi — grupigi, grupigxi

guankwo institucio, ejo

fanguan — mangxejo

frisiguan — frizejo

kitabaguan — biblioteko

printiguan — presejo

guapizwo oscedi

guapakwo oscedo

guhakwo kaverno

gulamkwo sklavo

gulamtaa — sklaveco

gumakwo gumo, kaucxuko; macxgumo, skrapgumo

chabiguma — macxgumo

gunzwo labori

gunjen — laboristo

gunsa — laboro

treba go a gunsa — bezonas iri al laboro

guntura — laborajxo, verko

gundey — labortago

guntaim — labortempo

gurkakwo kukumo

gurukwo spirita majstro, instruanto, gvidanto

guruhakwo tondro

guruhi — tondri

gustakwo gusto

gusti — gusti; gustumi

gutakwo guto

guti — guti

guting — gutado

guvernakwo registaro

guverni — regi (komparu “regi”)

guverner — reganto, registo, guberniestro

guykwel multekosta

guytaa — multekosteco

gwerkwo milito

gwership — milita sxipo; gwer akta — militaj agoj

gweri — militi

gwerjen — militisto

gwogramatika «iam, siatempe» (nedeterminita paseo)

me gwo bi in Moskva — mi iam vizitis/vizitadis Moskvon

habar — novajxo (io sciigita, informajxo)

habitizwo logxi

nu habiti in toy gata — ni logxas en tia strato

habita — logxado

habitilok — logxejo (apartamento estas “flat”)

habitibile — logxebla

buhabiti-ney — nelogxata

hafkwo, syao duono; duon-

haf-dey — duontago

haf-ora — duonhoro

mah-haf — duonigi

haishitaim-komo ankoraux (gxis la nuna momento, — komparu "yoshi")

haishi bu jan — mi ankoraux ne scias

gina haishi bu lao — la virino ankoraux ne maljuna

haki — haki

haki ligna — haki lignon; haki bay zian — haki per glavo

haka — hako

haking — hakado

hakimarka — nocxo

halkakwo ringo

aurhalka — orelringo

harhalka — buklo

halka-ney — ringa

halkafinga — ringa fingro

hampikomo preskaux

hamrakwo martelo

hamri — marteli

hamsizwo flustri (mallauxte paroli; "murmureti, brueti" estas "murmuri", "susu")

hamsa kwo flustro

han — cxino; cxina; cxina lingvo (rigardu ankaux “Jungwo”)

hanjen — cxino

handakwo mano

handagunsa — mana laboro

gro-handa — manego

handa-ki — maneto

handakkwo foskavo, fosajxo; (dren)kanaleto

haokwel, komo, syao bona; bone

Me sta hao. — Mi fartas bone.

Hao!— Bone!

haotaa — bono

fo haotaa de jenley — por la bono de la homaro

lucha de haotaa e baditaa — lukto de bono kontraux malbono

Bi hao! — Fartu bone! Nedankinde!

Hao aksham! — Bonan vesperon!

Hao dey! — Bonan tagon!

Hao fortuna! — Bonan sxancon!

Hao nocha! — Bonan nokton!

Hao sabah! — Bonan matenon!

Hao safara! — Bonan vojon!

harkwo hararo

harinkakwo haro

harhalkakwo buklo

frentaharkwo fruntharoj

galsaharkwo kolhararo

hastizwo hasti

hastakwo hasto

pa hasta — haste

hasta-ney — hasta

hay!1exklami saluton!

hay2gramatika (la partiklo esprimanta deziron aux allason)

Hay Forsa bi kun yu! — La Forto estu kun vi!

Hay oni shwo to ke oni yao. — Oni diru, kion ajn oni volas.

hegramatika (jam farita agado)

Me he lekti tote kitaba yo. — Mi jam legis la tutan libron.

helpizwo helpi

helpakwo helpo

kun helpa de — helpe de

voki helpa — alvoki helpon

helpalingwakwo helpa lingvo

hemakwo sango

hema-ney — sanga

hemaful — sanga (plena da sango)

hemizwo sangi

hemingkwo sangado

hemapyasi-she — sangavida

henizwo malami

henakwo malamo

henival — malaminda

herbakwo herbo

lekiherba — kuracaj herboj

herbinka — herbero

hevsta havi

me hev dwa kitaba — mi havas du librojn

en-hev — akiri, komenci havi

hevsa — havo, havajxo

higramatika «gxuste; estas...kiu» (la partiklo emfazanta antauxan vorton)

Ta hi zwo-te se. — Estas li kiu faris tion.

Ta zwo-te se hi. — Li faris gxuste tion.

Es toy hi jen. — Estas tiu sama homo.

himakwo vintro

hima geimes — la vintraj ludoj

hindi — hindo; hinda; hinda lingvo

hirloko-komo tie cxi

hir-ney — cxi-tiea

hirankwo cervo

yunhiran — cervido

gin-hiran — cervino

man-hiran — vir-cervo

historiakwo historio (scienco; okazajxo; rakonto)

historike — historia

historier — historiisto

hokeykwo hokeo

hokey pleier, hokeista — hokeisto

holekwel kava

holika — kavajxo (rigardu ankaux "yama")

hospitalkwo malsanulejo, hospitalo

hostakwo gastiganto

hosti — gastigi

hotelkwo gastejo, hotelo

hukwesti kiu (demanda pronomo por personoj)

Hu lai? — Kiu venis? Hu zwo-te se? — Kiu faris tion?

hu-ney — kies

hukkwo hoko

hunga — malsato

fai hunga — senti malsaton

hunga-neykwel malsata

hungi — malsati

hunti — kunigxi, kunigi

hunta — kunajxo

hunta-neykwel kuna

pa hunta, hunta-nemkomo kune

lai pa hunta — veni kune; kun oli hunta-nem — kune kun cxiuj

hwankwel flava

fa-hwan — flavigxi

mah-hwan — flavigi

iunisi i...i... — kaj...kaj...

i lu i ela – kaj li kaj sxi

ideakwo ideo

idea-ney — idea

idyenkomo iomete

idyen pyu hao — iomete pli bona

treba dumi idyen — bezonas pensi iomete

iglakwo kudrilo; nadlo

imajakwo bildo

imajinizwo imagi

imajinakwo imago

impedakwo malhelpo, gxeno

impedizwo malhelpi, malakceli

impedingkwo malhelpado, malakcelado

inkonekti en

me jivi in Rusia — mi logxas en Rusio

in lai-she yar — en sekva jaro

in tal kasu — en tia kazo

inenkonekti-komo ene, interne, interne de

inen dom — interne de domo

me es yo inen — mi estas jam interne

inenklaidakwo subvesto

India — Hindio (ankaux Bharat) (rigardu ankaux “hindi”)

indikizwo indiki

indika — indiko

influsizwo influi

influsa — influo

informizwo informi

informa — informo, informajxo (ankaux “info”)

informing — informado

Ingland kwo Anglio

Ingland-jen — logxanto aux sxtatano de Anglio

inglishkwel, kwo anglo; angla; angla lingvo

Ob yu shwo inglish? — Cxu vi parolas la anglan?

inklinakwo oblikveco, klinigxo; klino; inklino

inklini — klini, klinigxi

inloogramatika la indico de nerekta parenceco

mata-inloo — bopatrino

brata-inloo — kuzo

son-inloo — nevo

docha-inloo-inloo — bonevino

inplaskonekti anstataux

go ba dar inplas me — iru tien anstataux mi

gai zwo inplas shwo — decas fari anstataux diri

insektakwo insekto

intelekwel inteligenta, sagxa (komparu "saje")

nointele — malsprita, malsagxa

interkonekti inter

inter skay e arda — inter la cxielo kaj la tero

intereskwo intereso

interes-ney — interesa

interesi — interesi

se interesi me gro — tio interesegas min

fai interes om koysa — interesigxi pri io

internetakwo la Interreto

intershanjizwo intersxangxi

intershanjakwo intersxangxo

inuloko-komo enen; en (indikas la finan staton, situacion ktp. de evoluo, aliigxo, sxangxo)

tradukti kitaba inu otre lingwas — traduki libron en alian lingvon

konverti rubla inu dolar — konverti rublojn en dolarojn

inventizwo elpensi, inventi

inventakwo invento, inventagxo

invitizwo inviti

invitakwo invito

irikwo koleri (om koysa/koywan — kontraux io/iu)

irakwo kolero

ira-ney — kolera

irisi — kolerigi

irisi-ney — kolerigita

irishil — kolerema

islakwo insulo

islajenkwo insulano

itinplas-kwo gxi (malanima)

Es may auto. It es jamile. Me pri it. — Tio estas mia auxto. Gxi estas bela. Mi sxatas gxin.

Italiakwo Italio

italianokwel, kwo italo; itala; itala lingvo

ivenkomo ecx

ta bu jan iven se — li ecx tion ne scias

jabrakwo makzelo

jadukwo sorcxo

zwo jadu — fari sorcxon

mah-jadu — sorcxi

jadujen — sorcxisto/sorcxistino

jaduman — sorcxisto

jadugina — sorcxistino

jagizwo vigili

jaga — vigilado

en-jagi, jagifizwo vekigxi

jagifa — vekigxo

jagisi — veki

jagiser — vekilo, vekhorlogxo

jakakwo jako

jalzwo bruli

jalsa — brulo

jal-she — brulanta

jalka — brulajxo

mah-jal — bruligi

jalusi — jxaluzi

jalusa — jxaluzo

jalusnik — jxaluzulo

jamizwo kolekti (en la plej largxa senco — komparu "kolekti, rekoli")

jami amigas — kunvoki/kolekti amikojn

jami asembla — okazigi kunvenon

jami fruta — rikolti fruktojn

jama — kolekto

jaming — kolektado

jamitura — kolektajxo

jamilekwel bela

gro-jamile — belega

jamilitaa — beleco

jamilina — belulino

jamilo — belulo

janzwo scii

jansa — scio

janmizwo naski, naskigxi

ta janmi in yar 1975 — li/sxi naskigxis en 1975

janmakwo naskigxo

janmadeykwo naskigxotago

janmalandakwo patrujo

janmalingwakwo patrina/gepatra lingvo

janmingkwo nasko

janmerkwo gepatro

janmogzwo scipovi

bu janmog swimi — ne scipovi nagxi

janmogsa — scipovo

januar kwo januaro (ankaux mes-un)

jawabizwo respondi

jawabakwo respondo

jenkwo homo

jenley — homaro

jen-ney — homa

jenlik — homeca

auslandajen — alilandano

garibjen — fremdulo

lubijen — amato, amatino

samlandajen — samlandano, sampatrujano

samtaimjen — samtempulo

sendijen — sendito

jenminkwo popolo

jenmin(-ney) — popola

jentakwo (certa grupo de) homoj

urbajenta sempre hasti — la urbaj homoj cxiam hastas; li es hao jenta — ili estas bonaj homoj;

gunjenta — laboristoj, laboristaro

yunge jenta — yunularo

jestizwo gesti

jestakwo gesto

jestingkwo gestado

jitakwo venko

jitizwo venki

jiterkwo venkinto

jiti-neykwel venkita

jivakwo vivo

jiva-neykwel viva

jivaful — vivoplena, animita

jivikakwo vivajxo, viva estajxo

jivizwo vivi

jivisizwo vivigi

joizwo gxoji

me joi al vidi yu — mi gxojas vidi vin

joisa — gxojo

joisaful — gxoja

joisi — gxojigi

jokizwo sxerci

jokakwo sxerco

judizwo jugxi

juda — jugxo, jugxado

judiguan — tribunalo, jugxado

judidela — jugxafero, proceso

judista — jugxisto

prejuda — antauxjugxo; supersticxo

jukkwo koleoptero, skarabo

meyjuk — majskarabo

lumijuk — lampiro

saltijuk — lokusto

preijuk — manto

julizwo frauxdi

julakwo frauxdo

julnik — frauxdulo

Jungwo — Cxinio

Jungwo-jen — logxanto aux sxtatano de Cxinio (rigardu ankaux “han”)

jupakwo jupo

jurnalkwo magazino, revuo

jurnalista — jxurnalisto

juskwo suko

jus-ney — suka

jusnesa — sukeco

justekwel justa

justitaa — justeco

nojuste — maljusta

kabra — tombo

kabralok — tombejo

kadainplas-kwel cxiu

kada dey — cxiutage

kadalokinplas-komo cxie

kadawaninplas-kwo cxiu (homo)

kadawaninplas-kwo cxiu (homo)

kadawan jan, ke... — cxiu scias, ke

kadenakwo cxeno

kadena de montas — cxeno da montoj

kafsakwo kagxo

kahwakwo kafo

kahwadan — kafujo, kafkrucxo

kahwabaum — kafujo, kafarbo

kahwameler — kafmuelilo

kalamkwo skribplumo; skribilo; krajono

bolkalam — globkrajono

kalamdan — plumujo

sikin do kalam — posxtrancxilo

kolorkalam — farbokrajono

kalkuli — komputi

kalkunkwo meleagro/meleagrina

man-kalkun (kalkuno) — meleagro

gin-kalkun (kalkunina) — meleagrina

yunkalkun — meleagrido

kalmekwel trankvila, egalanima (komparu “kyete”, “trankwile”)

kalmitaa — trankvilo

kalmifi (fa-kalme) — trankviligxi

kalmifa — trankviligxo

kalmisi (mah-kalme) — trankviligi

kalmisa — trankviligo

kamakwo lito

fai kama — enlitigxi

kamarkwo zono

kamari — zoni

kaminakwo irejo, vojo (kiel objekto)

hao kamina — bona vojo/irejo

kamionkwo kamiono, sxargxauxto

kamisakwo cxemizo

kamonexklami 1) nu (interjekcio servanta por kuragxigi aux akceligi)

kamon, shwo! — nu, diru! kamon, go kway! — nu, iru rapide!

2) cxu?! (esprimante malfidon)

kampakwo tendaro, kampadejo

kampi — kampi

kanzwo rigardi (direkti sian vidon sur — komparu “opini”)

kan TV — rigardi televidilon

winda kan gata — fenestroj rigardas al la strato

kansa — rigardo

al un-ney kansa — je la unua rigardo

kanalkwo kanalo

kandelakwo kandelo

kangakwo kombilo

kangi — kombi

kangi swa — sin kombi

kanging — kombado

kanonkwo kanono (pafilego)

kanunkwo legxo

kanun-ney — legxa

kapakwo kapo

kapablekwel kapabla

kapablitaa — kapablo, kapableco

kapakkwo kovrilo (movebla parto, kiun oni metas aux mallevas sur aperturon de vazo, kesto, kofro ktp, por gxin fermi)

kaprakwo sxtofo; tolo; tolajxo

koton kapra — kotona sxtofo

kamakapra — lita tolajxo

kaptizwo kapti

kapting — kaptado

kaptiwat — kaptajxo

kapter, kaptika — kaptilo

kapter, kapti-sha — kaptanto

kapushon — kapucxo; cxapo (de skribilo ktp.)

kalam kapushon — cxapo de skribilo

kare — kara (amata — komparu “guy”)

kare amigas! — karaj amikoj!

karimkwel bonkora

bi karim — bonvolu

karimtaa — bonkoreco

karkekwel kruda, malmilda, maldelikata, bruska

karotakwo karoto

karpuskwo akvomelono

kartakwo karto, mapo

karwekwel amara

kasukwo kazo (okazo)

in sey kasu — en tiu kazo

in tal kasu — en tia okazo

in eni kasu — cxiuokaze

in maiste kasu — plimulte, plimultokaze

pa kasu — hazarde

kasuale — okaza, hazarda

katizwo trancxi, haki, tondi

kati herba — trancxi/tondi la herbon

kata — trancxo

kating — trancxado, hakado, tondado

katiwunda — trancxvundo

kati-kili — bucxi

kaudakwo vosto

in kauda de tren — en la vosto de vagonaro

kauluzwo konsideri

kaulu-yen — konsiderante

kaulusa — konsidero, konsiderado

kausakwo kauxzo, kialo

bu sin kausa — ne sen kialo, ne senkauxze

kausale — kauxza

kausi — kauxzi

kavalkwo cxevalo

man-kaval (kavalo) — vircxevalo

gin-kaval (kavalina) — cxevalino

yunkaval — cxevalido

shma-kaval — cxevalacxo

kavizwo fosi

kavi arda — fosi teron

kaving — fosado

kazankwo kaldrono (granda metala vazo por kuiri, boligi ktp.)

kazan-ki — kaldroneto

vaporkazan — vaporkaldrono

kegramatika ke

Yu jan ke me lubi yu. — Vi scias, ke mi amas vin.

kelgramatika kiu (relativa pronomo pri personoj aux ajxoj)

Es gela kel pri gani. — Tio estas junulino kiu sxatas kanti.

kelkeinplas-kwanto kelke da, iom da

kelke kitaba — kelke da libroj, fo kelke taim — por iom da tempo

kemgramatika ol

Yu lopi pyu kway kem lu. — Vi kuras pli rapide ol li.

kem...tem — ju...des

kenkwo (fermebla) metala vazo (vazo kiu ne apartenas al mangxilaro); ladskatolo (ankaux "tin ken")

pintaken — skatolo da farbo

kepakwo kepo

keskwo fromagxo

ketlakwo bolilo, bolkrucxo (tekrucxo estas "chaydan")

kisyao -et-; -nj-, -cxj-

dom-ki — dometo, Maria-ki — Manjo; somni-ki — dormeti

kibrit — alumetoj

un kibrit — alumeto

kibritdan — alumetujo

kichakwo tera koto, sxlimo (sur vojo ktp.)

kilizwo murdi

kila — murdo

kiler — murdisto

kilometrakwo kilometro

dwashi kilometra per ora — dudek kilometroj per horo

kindochakwo nepino

kinkindakwo nepo/nepino

kinokwo kino

kinoguan — kinejo

kinsonkwo nepo

kipizwo konservi, reteni, gardi

kipi nada — gardi la esperon

gardi mani in banka — deponi monon en la banko

gardi sekret — gardi sekreton

kipi forsa — konservi fortojn

kirkakwo kirko, pregxejo; eklezio

kirkayuan — ekleziulo

kisizwo kisi

kisakwo kiso

kising — kisado

kitabakwo libro

kitaba-tana — librobreto

kitabakin — libreto, brosxuro

kitabaguan — biblioteko

kitabashop — librejo

shma-kitaba — libracxo

klaidakwo vesto

klaidi — vesti

klaidi swa — vesti sin

klaiding — vestado

klaidilok — vestejo

deklaidi — senvestigi

deklaidi swa — senvestigxi

klaidawahta — vestgardejo

klarekwel klara; hela (lume kolorigitakomparu "yarke")

klare har — la hela hararo

klarem — klare

klarifi (fa-klare) — klarigxi, heligxi

klarisi (mah-klare) — klarigi, heligi

klaritaa — klareco, heleco

klare- — hel-: klare-blu — helblua

klare-blu skay — la hele blua cxielo

klefkwo sxlosilo

klefi — sxlosi

klimbizwo grimpi

klimbi uupar — grimpi supren

klimbi nich — grimpi malsupren

klimbing — grimpado

klinkwel pura (ne makulita de nauxza substanco — polvo, graso, koto ktp.), orda, neta (komparu "pure")

klintaa — pureco, ordo

klinisi (mah-klin) — purigi, ordigi

treba klinisi shamba — necesas purigi la cxambron

klinisa — purigo

klokgramatika (partiklo por esprimi la horon)

klok dwa — je la dua horo

kwel klok es? — kioma estas horo?

kwel klok yu chi akshamfan? — je kioma horo vi vespermanxas?

klok ot-e-haf — (je) duono post la oka

klok dwa sin dwashi — (je) dudek minutoj antaux la dua horo

klokakwo horlogxo

murkloka — murhorlogxo

handakloka — brakhorlogxo

klosizwo fermi

klosa — fermo

kojansakwo konscienco

kokkwo koko / kokino

gin-kok (kokina) — kokino

man-kok (koko) — koko

yunkok — kokido

kokmasu — kokajxo

kolkwo brasiko

kolektizwo kolekti (precipe en la senco "kunmeti apartajn objektojn por komuna destino; arigi disajxojn")

kolekti kitabas — kolekti librojn

kolekting — kolektado

kolektura — kolektajxo

kolekta — kolekto

kolinakwo monteto, holmo

nichen kolina — cxe malsupro de la monteto; go nich kolina — malsupreniri la monteton

kolorkwo koloro

kolor(-ney) — kolora

kolorkalam — kolora krajono

kolori — kolorigi

koloring — kolorigo

koloranta — kolorigilo

komgramatika 1) kiel ("en funkcio de" — komparu "komo")

gun kom leker — labori kiel kuracisto

shwo kom skuso — diri kiel ekskuzo

2) kiel (en komparoj)

ga kom yu — tute kiel vi

kom yu yao — kiel vi volas

tanto kway kom posible — tiel rapide kiel eble

komandizwo komandi

komandakwo komando

komanderkwo komandanto

kombinizwo kombini, kombinigxi

kombinakwo kombino, kombinigxo, kombinajxo

komentizwo komenti

komentakwo komento

komokwesti kiel (demanda adverbo, signifanta "kiamaniere? kiagrade?")

Komo yu sta? — Kiel vi fartas?

Komo yu nami? — Kiu estas via nomo?

Komo hao yu jan urba? — Kiel bone vi konas la urbon?

komparizwo kompari (kun koysa — kun io)

bukomparibile — nekomparebla

kompara — komparo

komparike — kompara

kompletekwel kompleta

kompletem — komplete

kompletisi — kompletigi

kompleta — kompleto

komplikekwel komplika

komplikisi — kompliki

se komplikisi dela — tio komplikas la aferon

komplikifa — komplikajxo

komplikitaa — komplikeco

komponi — kunmeti, komponi; konsisti (havi kiel erojn) (aus koysa — el io)

komponi-neykwel kunmetita; kompunda

komponingkwo kunmetado

komponakwo konsisto; kunmetajxo

komponitura — kunmetajxo

komposizwo verki, komponi

komposi musika — komponi muzikon

komposer — komponisto

komposing — komponado

komposa — kompono, komponajxo

kompyuter kwo komputilo (ankaux "kompa")

kompyuterisi — komputiligi

komunekwel komuna

komunisi — komunigi

komunikizwo komuniki, komunikigxi

komunika — komunikado

kondisionkwo kondicxo

kondisioni — kondicxi

kondision-ney — kondicxa

konduktizwo kondukti (konduki elektron, varmon, elektromagnetan ondon — komparu dukti)

kondukter — kondukilo, konduktilo

kondukta — kondukteco

konektizwo konekti, kunigi, kunligi

konekta — konekto, kunligo

konektihisto — konektivo

konfesizwo konfesi

konfesa — konfeso

konfusizwo konfuzi

konfusa — konfuzo

konizwo koni

Nu bu koni mutu. — Ni ne konas unu la alian.

en-koni — konatigxi

koni-ney — konata

koninesa — konateco

mah-koni — konatigi

konsentizwo konsenti

konsentakwo konsento

konsizwo konscii

konsakwo konscio

konsa-neykwel konscia

konsa-nemkomo konscie

dekonsizwo senkonsciigxi

rikonsizwo rekonsciigxi

konsilizwo konsili

konsilakwo konsilo

konsilerkwo konsilisto

konsilumkwo konsiligxo, konsilio

fai konsilum — konsiligxi

konstantekwel konstanta

konstantakwo konstanto

konstansiakwo konstanteco

kontenizwo enhavi

kontena, konteniwatkwo enhavo; enteno

kontenerkwo kontenero

kontizwo kalkuli (komparu "kalkuli")

kontakwo kalkulo

kontinuzwo dauxrigi, pluigi

kontinusakwo dauxrigo

kontrakonekti-komo, syao kontraux, kontrauxe (rigardu ankaux “pur”)

kontra suy vola — kontraux lia volo

lekika kontra febra — kuracilo kontraux febro

apogi-yen kontra mur — apogante sin kontraux muro

kontra dom — kontraux la domo

dom es kontra — la domo staras kontrauxe

kontrakosa — kontrauxajxo

kontratoxin — kontrauxveneno

kontra-neykwel kontrauxa

pa kontra-ney sahil — sur la kontrauxa bordo

in kontra-ney kasu — en mala kazo

kontra-nemkomo kontrauxe, male

Tak, bu kontra-nem. — Tiel, ne male.

kontrolizwo kontroli

kontrolakwo kontrolo

kontroler — kontrolisto

kopakwo kaliko; pokalo (trofeo en konkursoj)

kopia — kopio

kopi — kopii

koping — kopiado

kordakwo sxnuro

saltikorda — saltosxnuro

kordiakwo koro

kordiale — kora

kordialem — kore

korektekwel korekta

korektisi — korekti

korektisa — korekto, korektado

korpakwo korpo

kosakwo ajxo; afero, cirkonstanco

kosti — kosti

kwanto kosti? — kiom kostas?

kostazwo kosto

kotakwo kato/katino

man-kota (koto) — virkato

gin-kota (kotina) — katino

yunkota — katido

kovrakwo kovro, kovrilo (vidu ankaux "kapak")

sub kovra de nocha — sub kovro de nokto

tablakovra — tablokovrilo, tablotuko

kovri — kovri

kovring — kovrado

dekovri — malkovri

bukovri-ney — senkovrita

koyinplas-kwel ia

dar ye koy jen, me bu koni lu. — Tie estas ia homo, mi ne konas lin.

koygrad inplas-komo iagrade, iom

koykomoinplas-komo iel, iamaniere

koylokinplas-komo ie

koysainplas-kwo io

koytaiminplas-komo iam, iatempe

koywaninplas-kwo iu

koyvesinplas-komo iufoje

kraizwo krii

kraisa — krio

kraishil — kriema

krashizwo dispremi

kreatizwo krei

kreative — krea

kreata, kreating — kreo, kreado

kreatura — kreajxo

kredizwo kredi

kredi a koywan — kredi al iu

kredo — kredo

krekkwo fendo

kreki — fendi

kreki nuta — krevigi nuksojn

kreking — fendado

kresizwo kreski

kresa, kresing — kresko, kreskado

dekresi — malkreski

krimenkwo krimo

krimenale — krima; kriminala

krimenalitaa — krimeco

krimenjen — krimulo

kripizwo rampi

kriping — rampado

kromekonekti-komo krom (plie al, aldone al — komparu “exepte”)

krome to — krom tio

kroskwo kruco

krosi — kruci, krucigxi

krosa — krucado, krucigxo

daokrosa — stratkrucigxo

krushizwo krasxi

krusha — krasxo

kugramatika (demanda partiklo cxe fino de frazo) (rigardu ankaux "ob")

Me darfi zin ku? — Cxu mi povas eniri?

kuflakwo seruro

kukizwo kuiri

kuking — kuirado

kuker — kuiristo

kukishamba, kukilok — kuirejo

kuklakwo pupo

kulakwo kuglo

kulakkwo pugno

kulak-batala — pugna batalo

kulpakwo kulpo

es may kulpa — estas mia kulpo

kulpa-ney — kulpa

kulpanesa — kulpeco

kunkonekti kun, kune kun

klosi dwar kun shum — fermi pordon kun bruo

kunem

Pren me kunem! — Prenu min kun vi! Ob mani es kunem? — Cxu vi kunhavas monon?

kunshwozwo interparoli

kunshwosa — interparolo

kunshwoer — interparolanto

kupizwo acxeti

kupa — acxeto, acxetajxo

kuping — acxetado

kurajakwo kuragxo

kuraja-ney — kuragxa

kuraji — kuragxi

kurajisi — kuragxigi

kurajanik — kuragxulo

kurtekwel mallonga

mah-kurte (kurtisi) — mallongigi

fa-kurte (kurtifi) — mallongigxi

kurtem — mallonge dirite

kurtenakwo kurteno

kurteni — kurteni

kurupekwel malbela, monstra

kurvekwel kurba

kurvakwo kurbo, kurbajxo

kurvitaa — kurbeco

kurvifi — kurbigxi

kurvisi — kurbigi

kushenkwo kuseno

kushenkutakwo kusena koverto

kusizwo mordi

kusakwo mordo

kusishil — mordema

kutakwo ekstera kovro; tegumento; sxelo (komparu "shel")

baumkuta — arbsxelo

letakuta — koverto

kuti — envolvi

kuydizwo zorgi

kuydi kinda — zorgi pri la infanoj; kuydi flor — zorgi pri floroj; bu kuydi om to — ne zorgu pri tio

kuyda — zorgo

kun kuyda — zorge

kuydi-she — zorga

kuydishil — zorgema

sinkuyda-ney — senzorga

kwadrakwo kvadrato

kwadri — kvadratigi

kwadra-ney — kvadrata

do kwadra — kvadratita

kwalitaakwo kvalito

kwalitaa-ney — kvalita

kwan kwo puto

kwantitaakwo kvanto

kwantitaa-ney — kvanta

kwantokwesti kiom

Kwanto yar yu hev? — Kiom da jaroj vi havas? Kwanto da kosti? — Kiom gxi kostas?

kwasikonekti-komo kvazaux

Ta shwo kwasi me bu audi hao. — Li parolas, kvazaux mi ne auxdus bone.

kwaykwel, modus-komo rapida, rapide

kway tren — rapida trajno

kway kom bliza — rapida kiel fulmo

kwaytaa — rapido, rapideco

kwelkwesti kia, kiu (komparu “hu”)

Kwel es lu? — Kia estas li? Kwel de li? — Kiu de ili?

kwestizwo demandi

kwesta — demando

kwitizwo forlasi

bu kwiti me! — ne forlasu min!

kwiti kama — ellitigxi

kwiti molya, gunsa — forlasi la edzinon, la oficon

kwiti fumi — forlasi fumadon

kwokwesti kio

Kwo yu maini? — Kion vi subkomprenas?

kyetekwel kvieta, mallauxta, malbrua (komparu “kalme”)

kyetem — kviete, mallauxte

kyetitaa — kvieto, kvieteco

lagramatika (substantivigo, anstatauxanta vorto, singularo)

Walaa dwa kitaba. Sey-la es hao e toy-la es buhao. – Jen du libroj. La tiu cxi estas bona, kaj la tiu estas malbona.

lasgramatika (substantivigo, anstatauxanta vorto, pluralo)

Me hev mucho rosa. Me pri blan-las zuy. — Mi havas multe da rozoj. Mi pleje sxatas la blankajn.

labakwo lipo

lagan — fervoro, diligenteco

lagan-ney — diligenta, fervora

lagizwo kusxi

lagilok — kusxejo, bestkusxejo

laizwo veni

me lai klok dwa — mi venos je la dua horo

laisa — veno

lai-she — venonta, sekva

lai-she yar — la venonta jaro

laives — (je) la venonta fojo

lakkwo lago

lampakwo lampo

lan kwel mallaborema, maldiligenta

lanfai — mallaboremi

lantaa — mallaboremo

lannik — mallaborulo

landakwo lando

landizwo alterigxi

lansizwo jxeti

fa-lansi a/inu — sin jxeti al/en

lansa — jxeto

laokwel maljuna

laotaa— maljuneco

lao yash — maljunagxo

laojen — maljuna homo

laoman — maljunulo

laogina — maljunulino

fa-lao — maljunigxi

mah-lao — maljunigi

larmakwo larmo

lasista lasi (ne teni, ne malhelpi — komparu “lyu”)

lasi me go, lasi me wek — lasu min iri; lasi lwo — lasi fali; lasi me dumi idyen — lasu/permesu min iom pensi

lastekwel lasta

latifkwel afabla, gxentila

laudizwo lauxdi

laudi-bashan — lauxda parolado

laudival — lauxdinda

lauda — lauxdo

lautekwel lauxta

lautem — lauxte

laxekwel malstrecxa, malstrecxita

laxifi (fa-laxe) — malstrecxigxi

laxifa — malstrecxigxo

laxisi (mah-laxe) — malstrecxi

mah-laxe muskula — malstrecxi muskolojn

mah-laxe noda — malstrecxi la nodon

lazakwo forjxetajxoj; balaajxo; rubo

laza monton — rubamaso

lazadan — rubujo

lazalok, lazika — rubejo

leftekwel maldekstra

leftakwo maldekstro

a leftaloko-komo maldekstren

Kan a lefta! — Rigardu maldekstren!

leftenkonekti-komo maldekstre

Leften ye garden. — Maldekstre estas gxardeno.

Garden es leften dom. — La gxardeno estas maldekstre de la domo.

legumkwo legomo

legumgarden — legomejo

lekizwo kuraci

leking — kuraco

lekika — kuracilo

lekiguan — kuracejo

leker — kuracisto

lektizwo legi

lekta, lekting — lego, legado

lektiwat — legajxo

lekter, lekti-sha — leganto

lektibile — legebla

lektiguan — legejo

lekter, lektika — legilo

lemar — sxranko

lemarkin — kredenco

lengekwel malvarma, frida

lenge akwa — malvarma akvo

es lenge hir — estas malvarme cxi tie

me sta lenge — al mi estas malvarme

lengi — malvarmigxi/malvarmigi

lengifi (fa-lenge) — malvarmigxi

lengisi (mah-lenge) — malvarmigi

lengisa — malvarmigo

lengitaa — malvarmo

lengitura — malvarmumo

lentekwel malrapida, lanta

lentem — malrapide

leonkwo leono

lernizwo lerni

lerner — lernanto

lernikitaba — lernolibro

lerna — lerno

lerning — lernado

lerni-ney — dokta, sciplena

lerninesa — scipleneco

lesonkwo leciono

lestizwo flati

lesta — flato

lestinik — flatulo

letakwo letero

letakuta — koverto

fai leta — korespondi

letrakwo litero

levekwel malpeza, legxera

levifi (fa-leve) — malpezigxi

levifa — malpezigxo

levisi (mah-leve) — malpezigi

levisa — malpezigo

lexikonkwo vortaro

ley1inplas-kwel ilia, iliaj, ilian, iliajn

ley2syao «speco»

jen homo — jenley homaro

gaoley talim — supera instruado

liinplas-kwo ili

li-ney, ley — ilia, iliaj, ilian, iliajn

Bu es nu-ney, es li-ney. — Ne estas nia(j), estas ilia(j).

librekwel libera

libritaa — libero, libereco

librifi (fa-libre) — liberigxi

librisi (mah-libre) — liberigi

lifkwo folio

liftot — foliaro

lifi — foliumi

liflwosa — folifalo

liftizwo levi

ek-lifti plechas — levi sxultrojn

lifta — levo, levado

lifti swa — levi sin

liftika — lifto

ligi — ligi

ligi doga — ligi hundon

ligi bay wada — ligi per la promeso

liga — ligo

Jenmin Liga — la Ligo de Nacioj

liging — ligado

deligi — malligi; malligigxi (ankaux fa-deligi)

lignakwo ligno; hejtoligno

lignatabla — ligna tablo

lignapuda — segpolvo

likwekwel likva

likwa — likvo, likvajxo

likwifi (fa-likwe) — likvigxi

likwisi (mah-likwe) — likvigi

limitakwo limito, limo (precipe ne spaca — komparu “borda”)

limiti — limigi

limiti swa — sin limigi, limigxi

limiting — limigo, limigxo

lingwakwo lingvo

lisankwo lango

lisi zwo leki

listakwo listo

litizwo versxi, versxigxi

misliti — misversxi

logramatika (nocia neuxtra genro)

Es lo zuy muhim. — Estas la cxefa afero, tio plej gravas.

Lo tal mus bu repeti. — Tiajxo ne devas ripetigxi.

Lo sirkum — cxirkauxo.

lodakwo sxargxo

lodi — sxargxi

loding — sxargxado

nichlodi — elsxuti

uuparlodi — alsxuti

loksyao «-ejo, loko»

ahfilok — kasxejo

twolilok — drasxejo

enilok — ie ajn

a enilok — ien ajn

kadalok — cxie

koylok — ie

a koylok — ien

nullok — nenie

a nullok — nenien

otrelok — aliloke

lokizwo lokigxi

en-loki — eklokigxi, sin trovi

lokisi — loki

lokokwo loko (komparu “plasa”)

lokale — loka

lokalisi — lokalizi

longekwel longa

longem — longe

longitaa — longo; longeco

long- — long-: longhar-ney — longhara

longtaimtaim-komo (dum) longa tempo, longe

lu jivi hir yo longtaim — li logxas cxi tie jam dum longa tempo

se eventi longtaim bak — tio okazis antaux longe

longtaim bifoo ke — longe antaux ke

longtaim bifoo kem — longe antaux ol

longtaim-ney — longdauxra (komparu “dave”)

lopizwo kuri

lopa, loping — kuro, kurado

loper — kuranto, kuristo

luinplas-kwo li, lin

Lu shwo hao. — Li parolas bone. Me kredi a lu. — Mi kredas al li.

lu-ney, luyinplas-kwel lia, lian, liaj, liajn

Es lu-ney kitaba, bu yu-ney. — Tio estas lia libro, ne via.

lubizwo ami

luba — amo

en-lubi — enamigxi

gro-lubi — amegi

lubijen — amato/amatina

lubiman — amato

lubigina — amatina

lubijenta — geamantoj

swa-luba — sinamo

luchizwo lukti

lucha — lukto

luter — luktisto

lugizwo mensogi

luga — mensogo

luger — mensogulo

lugishil — mensogema

lukkwo cepo

lumakwo lumo

lumi — lumi

lumisi — lumigi

lumaful — luma, lumplena

mah-on luma — sxalti la lumon

lunakwo luno

lusizwo 1) perdi

lusi taim — perdi tempon; lusi dao — vojerari

2) malgajni

lusa — perdo; malgajno

lwozwo fali

lasi lwo — lasi fali

lwosa — falo

lwoshil — falema

mah-lwo — faligi

lyan — senti spirita/anima ligo, esti anime ligita (al iu/io — а koywan/koysa)

lu lyan a ela — li estas alligita al sxi

lyan-ney — anime ligita (al iu/io — а koywan/koysa)

ye kota muy lyan-ney a suy masta — iuj katoj tre ligigxas al sia mastro

lyansa — anima ligo, korligo, alligiteco

lyuzwo lasi (ne preni kun si; restigi sur iu loko aux en iu stato — komparu “lasi”)

lyu kinda in dom — lasi infanon cxe la hejmo

lyu trasa — lasi spurojn

lyu pan a amiga — restigi panon al amiko

lyu me sole — lasu min sola

lyu dwar ofni-ney — lasi la pordon malfermita

madukwo mielo

magari se (optativo)

Magari ta lai! — Se li venus!

mahsyao-gramatika «igi»

gran – mah-gran — grandagrandigi

hao – mah-hao — bonabonigi

chi – mah-chi — mangximangxigi

lwo – mah-lwo — falifaligi

mah swa lekti for — igi sin legi pluen

se ve mah yu joi — tio gxojigos vin

mahankwel majesta

mahanem — majeste

mahantaa — majesteco

Luy Mahantaa — Lia majesto

mahtakwo potenco (jura aux politika kapablo obeigi al sia volo; multpoveco — komparu "potensia")

mahtafulkwel potenca, multpova

maidankwo placo, placeto

futbol maidan — futbala kampo

maimunkwo simio

maiskwo maizo

maiste — 1) plej multe (superlativo de "mucho")

lu hev maiste mani — li havas plej multe da mono

2) plej multa

in maiste kasu — en plej multaj okazoj

maiste parta — la plej granda/multa parto

maiste jen — la plimulto da homoj

maistegrad — plejgrade, plejmulte

maistem — pleje, plejparte

maista, maistitaa — plimulto

majbursta devigatas

majburizwo devigi

majburingkwo devigo

majburi-neykwel devigata, devigita

majburi-nemkomo devigate, devigite

makaronkwo makaronioj

makaroninka — makaronio

malgreekonekti malgraux

malgree bade meteo — malgraux la malbona vetero; malgree olo — malgraux cxio

man — 1) kwo viro (ankaux manjen)

manjen klaida — vira vesto

manlik — vireca

ko-man — kunulo

2) syao «vir

man-yan — virsxafo, man-leker — (vira) kuracisto

mangizwo esti okupita, okupi sin, okupigxi pri

me mangi, foni poy — mi estas okupita, telefonu vi poste

me mangi reporta — mi okupigxas pri raporto

me mangi lekti sey kitaba — mi okupigxas pri legado de tiu libro

manga — okupateco, okupigxo

manikwo mono

manidan — monujo

mantakwo litkovrilo

manyataim-komo morgaux

aftemanya — postmorgaux

maokwo lano; besthararo

mao(-ney) — lana; vila

longmao-ney — longharara

maoshapa — lana cxapo

markwo maro

mar(-ney) — mara

marjen — maristo

marka — marko

marki — marki

marking — markado

martokwo marto (ankaux mes-tri)

masbutekwel firma, fortika

masbutifi (fa-masbute) — firmigxi, fortikigxi

masbutisi (mah-masbute) — firmigi, fortikigi

masbutitaa — firmeco, fortikeco

mashinakwo masxino

maskulkwo masklo

maskul-ney — maskla

maskulumgram. vira genro

Masra — Egiptio

masri — egipto; egipta

mastakwo mastro

gin-masta — mastrino

dom-masta — domomastrino

masterkwo majstro

master de suy fah — majstro de sia fako

masukwo viando

govamasu — bova viando

swinamasu — porka viando

yanmasu — sxafa viando

masumeler — viandmuelilo

masuyuan — bucxisto, viandisto

matakwo patrino

mata-patra — gepatroj

maturekwel matura

mature yabla — matura pomo

maturifi (fa-mature) — maturigxi

maturitaa — matureco

premature — antauxtempa

mauskwo muso

mauskapter — muskaptilo

yunmaus — musido

mayinplas-kwel mia, mian, miaj, miajn

Es may kalam. — Tio estas mia krajono.

meinplas-kwo mi, min

a me — al mi

Audi me! — Auxskultu min! Jawabi koysa a me! — Respondu ion al mi!

me-ney, may — mia, mian, miaj, miajn

meilkwo posxto

meilguan — posxtejo

mejakwo mezuro, mezurilo

meji — mezuri

mejibile — mezurebla

melonkwo melono

membakwo membro (de la korpo — komparu "yuan")

memoriakwo memoro

pa memoria — memore

memorisi — memorfiksi; parkerigi ("memorigi" estas "mah-remembi")

menga — 1) kwo multo, aro

menga de kwesta — aro da demandoj

2) syao «multo, aro»

moskamenga — musxa svarmo

jenmenga — amaso da homoj

menogramatika malpli; malplia

meno kway kem… — malpli rapida ol...

meno kem shi — malpli ol dek

meno guy — malpli multekosta

mentakwo menso

mentale — mensa

mentastasa — menta stato

merkizwo rimarki (sed ne “diri”); noti (priatenti kaj konservi en sia memoro)

merki pa un-ney kansa — rimarki je la unua rigardo

merki ba sey konklusa in yur kapa — notu al vi tiun konkludon en la kapo

merkival — rimarkinda

merkibile — rimarkebla

meskwo monato

(kada)mes-ney — (cxiu)monata

mesajakwo mesagxo

metalkwo metalo

metal(-ney) — metala

metalka — metalajxo

meteokwo vetero

badal-ney meteo — nebula vetero

metrakwo metro

pet metra — kvin metroj

metro — metroo

meykwo majo (ankaux mes-pet)

mide — meza; averagxa

midem — averagxe

midika — mezajxo; averagxo

midakwo mezo

in mida de — en la mezo de

yus in mida de — gxuste en la mezo de

mid- — syao "mez-"

midnocha — meznokto

middey — meztago

midyash-ney — mezagxa

midenkonekti meze de

miden shamba — meze de la cxambro; miden amigas — meze de amikoj

mifenkwo abelo

mifendom — abelujo

migizwo palpebrumi

mikaskwo tondilo, cxizojo

milkwanto mil, milo

mil yar — milo da jaroj

un de milfen — milono

milionkwanto miliono

dwa milion — du milionoj

dwa milion petsto mil — 2 500 000

milioner — milionulo

milkakwo lakto

dai milka — milki

milka(-ney) — lakta

Milkadao — Lakta vojo

milki — melki

milking — melkado

milker — melkilo

milki-sha — melkisto/melkistino

minimgramatika malplej

minim guy — malplej multekosta

minimgrad — malplejgrade, malpleje

minimtaa — malplimulto

minutakwo minuto

mirakwo spegulo

miraklakwo miraklo

mirakla-ney, miraklalik — mirakla

mirakla-nem — mirakle

misteriakwo mistero

misteriaful — mistera

mitizwo renkonti, renkontigxi

mita — renkonto, renkontigxo

mixizwo miksi

mixing — miksado

mixa — mikso

mixitura — miksajxo

mixiwat — miksato

mixer — miksilo

muvi-miksi — kirli

mlan — malvigla; apatia

mogsta povi; darfi

me bu mog zwo to — mi ne povas fari tion

se mog bi — tio povas esti

kadawan mog lai — cxiu povas veni

mogbi — eble

mogisi — ebligi

mogsa — povo

pa ol mogsa — plenforte, je tuta povo

me zwo olo ke es inen may mogsa — mi faros cxion laux mia povo

mokrekwel malseka

mokrifi (fa-mokre) — malsekigxi

mokrifa — malsekigxo

mokrisi (mah-mokre) — malsekigi

kuydi bu mokrisi peda! — atentu ne malsekigi viajn piedojn!

molekwel mola

mole kushen — mola kuseno

molenesakwo moleco

molifi (fa-mole) — moligxi

molifakwo moligxo

molisi (mah-mole) — moligi

molisakwo moligo

molikakwo molajxo

molyakwo edzino (ankaux "gamigina")

momentakwo momento

momenta-ney — momenta

momenta-nem — momente ("cxi-momente" estas "al momenta, al nau")

monetakwo monero

montakwo monto

montaflankakwo monta flanko

montonkwo amaso (sed ne "homamaso" — tiu estas "jenmenga")

monton de ramla — amaso de sablo

montonizwo amasigi

morbakwo malsano

morba-neykwel malsana

morbi-shakwo malsanulo

morbi zwo malsani

en-morbizwo malsanigxi

mortakwo morto

morta-ney — morta

mortizwo morti

mortijenzwo mortinto

mortisizwo mortigi

moskakwo musxo

moskamenga — musxa svarmo

moskitakwo kulo; moskito

motorkwo motoro

motor(-ney) — motora

motorista — motoristo

muchoinplas-kwanto multe, multe da

gun mucho — multe labori

mucho jen — multe da homoj

mucho pyu hao — multe pli bona/bone

muchos — multaj (homoj)

muchoyar-ney — multjara

mudakwo humoro (mensostato emocia; animstato)

muhkwo busxo

muhimkwel grava, konsiderinda

muhimtaa — graveco

nomuhim — malgrava, bagatela

nomuhimka — malgravajxo, bagatelo

mulekwel milda, softa

mulitaa — mildeco

multiplikizwo multipliki (bay — per)

tri multipliki bay sem es dwashi-un (tri ves sem es dwashi-un) — tri multiplikite per sep estas dudek unu

multiplika — multipliko

mundakwo mondo

munda(-ney) — monda

murkwo muro

murshakwo edzo

mussta devi (komparu “debi”, “treba”, “gai”)

Oli jen mus chi fo jivi. — Cxiuj homoj devas mangxi por vivi.

Manya me mus go a ofis. — Morgaux mi devas iri al la oficejo.

mushkilekwel malfacila

mushkilem — malfacile

mushkila — malfacilajxo

mushkilitaa — malfacileco

mah-mushkile — malfaciligi

musikakwo muziko

musiki, fai musika — muziki, ludi muzikon

musikale — muzika

musiker — muzikista

musikatul — muzikilo

muskulakwo muskolo

mah-laxe muskula — malstrecxi muskolojn

tensi muskula — strecxi muskolojn

muskulatot — muskolaro

mutukomo unu la alian

nu lubi mutu — ni amas unu la alian

a mutu — unu al la alia

mutualekwel mutuala, reciproka

muvizwo movi, movigxi

muva — movo, movado, movigxo

muymodus-komo tre

es muy jamile — (tio) estas tre bela

muy kway — tre rapida/rapide

nagramatika (la partiklo kiu permesas loki subpropozicion antaux la substantivo

Ta jivi na planeta. — La planedo sur kiu li logxas/logxis.

Me dumi na kwesta. — La demando pri kiu mi pensas.

hao sidi na stula — la segxo sur kiu oni sidas komforte

Vidu ankaux “ti”

nadizwo esperi

nada — espero

nadibile — esperebla

naftakwo nafto

naglekwel aroganta

naglitaa — aroganteco

nagla — arogantulo/arogantulino

naglo — arogantulo

naglina — arogantulino

nakakwo ungo

nalogakwo imposto

namkwo nomo

nami — nomi, nomigxi

Komo yu nami?Kiel vi nomigxas?

Me nami Ivan. — Mi nomigxas Ivan.

nami-yen — nome, tio estas

nambakwo nombro

gran namba — granda nombro

pare namba — para nombro

namba expresa — nombra esprimo

namrekwel modesta

namrem — modeste

namritaa — modesteco

naturakwo naturo

abyas es dwa-ney natura — kutimo estas dua naturo

naturale — natura

naturalem — nature

naturalitaa — natureco

nautaim-komo nun

til nau — gxis nun; depos nau — de nun

al nau — cxi-momente, nuntempe

lo nau — nuno, nuntempo

nau...nau — jen...jen

nau-ney — nuna

nayukwo butero

nayudan — buterujo

negativekwel negativa

negativa — negativo

negizwo negi

nega — negado

nervakwo nervo

nerva(-ney) — nerva

nerva sistema — nervaro

nervamorba — nerva malsano

nesesekwel necesa (ankaux lauxracie aux lauxlogike ne povanta esti alieca aux ne esti; nepre okazonta, neevitebla)

nesesitaa — neceso

nestakwo nesto

nesti — nesti

netakwo reto

texi neta — teksi reton

nevataim-komo neniam

neygramatika (servas por genitivo kaj substantivaj atributoj; post verboj gxi estas indico de pasiva participo)

brata-ney nam — brata nomo

jen-ney — homa

un-ney — unua

pi-ney akwa — drinkata/drinkita akvo

rude-fas-ney jen — rugxvizagxa homo

olo es yo zwo-ney — cxio estas jam farita

nem

sinsensu-nem — sensence

un-nem — unue

un-nem... poy — antauxe... poste

dwa-nem — due

nigramatika

ni...ni... — nek... nek

ni me ni yu — nek mi nek vi

nichkonekti-komo malsupren

go nich — iri malsupren

go nich kolina — iri malsupren sur la monteto

nichenkonekti-komo malsupre; cxe malsupro de

me es nichen — mi estas malsupre

nichen kolina — cxe malsupro de la monteto

fon nichen — de malsupre

nichekwel malsupra

nichisi — mallevi, malsuprenigi

nichisi kapa — mallevi kapon

nichifi — sinki, malsuprenigxi

nichakwo malsupro, malsupra parto

nidizwo malhavi ion necesan, bezoni (komparu “treba”)

me nidi reposi — mi bezonas ripozon

nidakwo bezono

nihilkwo malesto, nenio

nihilisizwo neniigi

nihilisakwo neniigo

nihonkwel, kwo japano; japana; japana lingvo

ninkwanto naux (9)

ninshi — nauxdek

ninsto — nauxcent

Nipon kwo Japanio, Nipono

Nipon-jen — logxanto/sxtatano de Nipono

nisekwel malalta

nisem — malalte

nisifi (fa-nise) — malaltigxi

nisisi (mah-nise) — malaltigi

nixainplas-kwo nenio, nenion

bu jan nixa — scii nenion

Danke! – Es nixa. — Dankon! – Nedankinde.

nosyao «mal»

kalme trankvila — nokalme maltrankvila

piti-she kompata — nopiti-she malkompata

pinchan ordinara — nopinchan eksterordinara

nochakwo nokto

pa nocha — nokte

hao nocha! — bonan nokton!

fa-nocha — noktigxas

nokkwo pinto

bay finga nok — per fingropintoj

nok de igla — pinto de kudrilo

nok de shu — sxupinto

nokalmekwel maltrankvila

sta nokalme — esti maltrankvila

nokalmitaa — maltrankvileco

nokalmifi (fa-nokalme) — maltrankviligxi

nokalmisi (mah-nokalme) — maltrankviligi

nolkwanto nul, nulo

shi gradus sub nol — dek gradoj sub nulo

nonexklami ne (modala vorto)

Yu yao ku? – Non.— Cxu vi volas? – Ne.

noprizwo malsxati

nopria — malsxato

nordakwo nordo

norda(-ney) — norda

norda feng — norda vento

nordenkonekti-komo norde, norde de

urba es norden — la urbo estas norde

norden urba ye shulin — norde de la urba situas arbaro

normalekwel normala

normalem — normale

normalisi — normaligi

noskwo nazo

nosdun — naztruo

nosmukus — nazmuko

nostuh — naztuko

notakwo noto

noti — noti (skribi — komparu “merki”)

novekwel nova

olo nove — cxio nova

novika — novajxo

novitaa — noveco

novnik — novulo

novifi (fa-nove) — novigxi

novifa — novigxo

novisi (mah-nove) — novigi

novisa — novigo

novemba kwo novembro (ankaux mes-shi-un)

pa novemba — novembre

nuinplas-kwo ni, nin

nu-ney, nuyinplas-kwel nia, niaj, nian, niajn

nudekwel nuda

nuditaa — nudeco

nudifi (fa-nude) — nudigxi

nudisi (mah-nude) — nudigi

nudisi swa, mah swa nude — nudigi sin

nudisma — nudismo

nudina — nuda virino

nuksankwo malutilo

nuksani — malutili

nuksan-ney — malutila

nulinplas-kwel nenia

nul otre — nenia alia; in nul kasu — en nenia okazo

nuleminplas-komo neniel

nulgradinplas-komo neniagrade, neniom

nullokinplas-komo nenie

a nullok — nenien

nulvestaim-komo neniafoje

nulwankonekti-kwo neniu

numerkwo numero

numeri — numeri

numering — numerado

nutakwo nukso

kreki nuta — krevigi nuksojn

o (oda)unisi aux

oda...oda... — aux...aux

obgramatika «cxu» (demanda partiklo cxe la komenco de frazo) (rigardu ankaux "ku")

Ob me darfi ofni winda? — Cxu mi povas malfermi fenestron?

Me kwesti ob me darfi ofni winda. — Mi demandas, cxu mi povas malfermi fenestron.

obedizwo obei

obeda — obeo, obeado

desobedi — malobei

desobeda — malobeado

observizwo observi

observa — observo

obstaklakwo obstaklo, baro

obstakli — obstakli, bari

obwolunisi kvankam

obyektakwo objekto

of komo «malsxaltita»

radio es of — la radio estas malsxaltita; mah-of luma — malsxalti lumon

ofensikwel ofendi

fa-ofensi — ofendigxi

ofensa — ofendo

ofensishil — ofendigxema

ofensive, ofensi-she — ofenda

no-ofensive — neofenda

ofensi-ney — ofendita

ofensi-nem — ofendite

ofnikwel malfermi, aperti

ofni-ney — malfermita

ofna — malfermo

ofnika — malfermilo

ofnitura — aperturo

oftekwel ofta

oftem — ofte

okokwo okulo

ofni okos — malfermi la okulojn

oktoba kwo oktobro (ankaux mes-shi)

okulakwo okulvitroj

olinplas-kwel tuta (rigardu ankaux “tute”)

ol dey — la tuta tago

oliinplas-kwo, kwel cxiuj

oli jan — cxiuj scias

oli jen — cxiuj homoj

oli dey — cxiuj tagoj

oloinplas-kwo cxio

me jan olo — mi scias cxion

oleakwo oleo

olei — olei

olivakwo olivo

olivabaum — olivujo

oltaimkomo ade, dum la tuta tempo

oltaim pyu hao — cxiam pli bone, pli kaj pli bone

omkonekti pri

om se — pri tio (cxi), om to — pri tio, temi om ke... — temas pri ke...

omakwo avino

on —1) konekti sur

on tabla — sur la tablo

2) komo «sxaltita»

mah-on TV — sxalti la televidilon

TV es on — la televidilo estas sxaltita

ondakwo ondo

ondi — ondi

onding — ondado

oniinplas-kwo oni

oni shwo ke... — oni diras, ke...

ooexklami ho

Oo es ya jamile! — Ho, kiel bela estas! Oo ya! — Ho jes!

opakwo avo

praopa — praavo

opinizwo opinii

opini koysa kom koysa — rigardi ion kiel ion

opini ta kom amiga — rigardi lin kiel amikon

opini koysa kom muhim — rigardi ion kiel gravan

opina — opinio

segun may opina — laux mia opinio

orakwo horo

oranjakwo orangxo

oranja jus — orangxa suko

oranjekwel orangxkolora

ordi — mendi

orda — mendo

ordinakwo ordo

wahti ordina — gardi ordon

ordini — ordigi

ordining — ordigo

desordini — malordigi

ordini swa — sin ordigi

no-ordina — malordo

organkwo organo

organisizwo organizi

organising — organizado

organisa — organizo

organisasion — organizajxo (societo)

originalkwo originalo

original-ney — originala (auxtentika)

originalekwo originala (kiu ne imitas aliajn)

originalitaa — originaleco

originalnik — originalulo

oseankwo oceano

osta kwo osto

ostalik — osteca

ostifi — ostigxi

ostifa — ostigxo

otkwanto ok (8)

ot-ney — oka

otshi — okdek

otsto — okcent

otonkwo auxtuno

fa-oton — auxtunigas

oton(-ney) — auxtuna

oton-nem — auxtune

otreinplas-kwel alia

ni un ni otre — nek unu nek alia; pa otre taraf — aliflanke

otrem — alie

lo otre — alio

otrelok inplas-komo aliloke

a otrelok — aliloken

otreves inplas-komo alifoje

otra — aliulo

ovokwo ovo

ovoshel — ova sxelo

ovosela — ovocxelo

pakonekti la prepozicio de largxa senco (je; en, sur, cxe, per, por)

1) indikas lokon, tempon:

pa mur – sur la muro

pa gata – en la strato

sidi pa tabla – sidi cxe tablo

ob mani es pa yu? – cxu la mono estas kun vi?

pa mucho yar – dum multaj jaroj

dai ba lon-nem mil dolar pa tri dey – donu prunte mil dolaroj por tri tagoj

pa vesna – printempe

2) komencas la adverban frazon:

pa exponenta – exponente

pa ol mogsa — je tuta povo

pa afsos — je bedauxro

pa un-ney kansa — je la unua rigardo

shwo pa inglish — paroli angle

pa joka — sxerce

pa fortuna – felicxe

lai pa tren – veni per la trajno

padmakwo lotuso

pagalekwel freneza

pagalitaa — frenezo

pagalifi — frenezigxi

pagizwo pagi

paga — pago, pagado

prepaga — antauxpago

pai — ricevi, obteni; sukcesi

nulwan pai kapti ta — neniu sukcesis kapti gxin

pajakwo pagxo

pakkwo pako

paki — paki

paking — pakado

paketakwo paketo

palakkwo palpebro

paltokwo palto

pamakwo manplato

pankwo pano

blan pan — blanka pano

pankin — bulko

panshop — panejo

pandan — panujo

paninka — panero

paner — panisto

pantakwo pantalono

pantakin — pantaloneto

papirkwo papero

parakwo paro

para dey — paro da tagoj

para-ney — para (konsistiganta paron; “dividebla per 2” estas “pare”)

pardonizwo pardoni

pardona — pardono

pregi pardona — peti pardonon

parkakwo parko

parki — parki

parparkwo papilio

partakwo parto

parta-ney — parta

parta-nem — parte

parti — partigi, partigxi

parti suy senta kun otres — dividi siajn sentojn kun aliuj

paskonekti-komo preter, pretere

lu go-te pas nu — li iris preter ni; lu go-te pas — li iris pretere

pasizwo pasi, pasigi

pasi-ney yar — pasinta jaro; pasi nocha — pasigi nokton

pasiwatkwo pasinteco

mah-pasi — pasigi

pasijen — pasanto

pasiworda — pasvorto

pastakwo pasto (homogena mola knedebla substanco)

panpasta — pasto (faruno knedita kun akvo aux lakto)

patatakwo terpomoj; terpomujo

patata-sup — terpoma supo

patrakwo patro

prapatra — prapatro

mata-patra — gepatroj

patralanda — patrujo

pausakwo pauxzo

pausi — pauxzi

leson-pausa — interleciona pauxzo

pedakwo piedo (sed la parto sur kiu meblo staras estas "gamba")

pedi — iri piede, piedi

pedisoldata — piedsoldato

pedi-sha, pedijen — piediranto

peding — irado piede, marsxado

pekizwo baki

peking — bakado

pekitura — bakajxo

pekiguan — bakejo

peker — bakisto

pendizwo pendi; pendigi

pendika — pendigilo

pepakwo pipro (papriko estas "paprika")

fai pepa — pipri

pepadan — piprujo

perkonekti por cxiu, en cxiu, por kapo (komparu "po")

6% per yar — 6% cxiujare

100 kilometra per ora — 100 kilometroj hore

pet dolar per jen — 5 dolaroj por kapo

perfektekwel perfekta

perfektitaa — perfekteco

perfektisi — perfektigi

perfektiso — perfektigo

swa-perfektisa — sinperfektigo

periodakwo periodo

periodike — perioda

periodika — periodajxo

permitizwo permesi

permita — permeso

permitibile — permesebla

perseptizwo percepti

persepta — percepto

perseptibile — perceptebla

personakwo persono

personale — persona

personalem — persone

personalitaa — personeco

peskwo peco

char pes sukra — 4 pecoj da sukero

petkwanto kvin (5)

petshi — kvindek

petsto — kvincent

pet-ney — kvina

petdikwo vendredo

pizwo trinki

pi-akwa — trinkebla akvo

pia — trinko

piwat — trinkajxo

piguan — trinkejo, drinkejo

pigakwo ledo

piga ganta — ledaj gantoj

pikizwo piki

frosta piki fas — frosto pikas vizagxon

pika — piko

piki-she — pika

piktizwo fari bildon; pentri

pikter — pentristo

piktura — bildo; pentrajxo

kitaba kun jamile piktura — libro kun belaj bildoj

pikting — pentrado

pilakwo staplo, stako

kitaba pila — staplo da libroj; pila de pyata — stako da teleroj

pinkwo varo

chipin — nutrovaroj

pinakwo pino

pina shulin — pinaro

pinchankwel ordinara

pinchanemkomo ordinare, kutime

pinsizwo pincxi

pinsa — pincxo

pinser — pincxilo

pintakwo farbo

pinti — farbi

pintaken — skatolo da farbo

pinter — farbisto

pitizwo kompati

pita — kompato

piti-she — kompata

pitishil — kompatema

nopiti-she — senkompata

pitival — kompatinda

plakizwo plori

plaki gro — ploregi; plaki-ki — ploreti

plaka — ploro, plorado

plakishil — plorema

plaknik — plorulo

plankwo plano

plani — plani

planing — planado

planekwel ebena

plana — ebeno

planika — ebenajxo

planisi — ebenigi

planisa — ebenigo

planetakwo planedo

planeta-ney — planeda

plantakwo planto

planta(-ney) — planta

planti — planti

planting — plantado

plantiwat — plantitajxo

plantura — plantejo (ankaux "plantasion")

plasakwo loko (por persono aux ajxo; libera spaco — komparu “loko”)

okupi plasa — okupi lokon

plasa haishi ye — loko ankoraux restas

plasa yok — mankas la loko

plasi — loki, meti

plastikkwo plasto

plastik(-ney) — plasta

plate — plata

platbota — doriso; platpeda — platpiedo

platem — plate

platisi — platigi

platisa — platigo

playakwo plagxo

plechakwo sxultro

ek-lifti plechas — skui/levi la sxultrojn

pleizwo ludi (komparu “baji”)

plei ruola — ludi rolon

pleisa — ludado, ludo (komparu “geim”)

pleika — ludilo

pleier — ludanto/sonludilo, diskilo, mp3-ilo ktp.

plei-sha — ludanto

plesirkwo plezuro

kun plesir — kun plezuro, plezure

pligakwo faldo

pligi — faldi

pliging — faldado

pligibile — faldebla

plisexklami bonvolu

dai a me chiza plis — bonvolu doni al mi la kulero

plumakwo plumo (de birdo)

plumamao — plumaro

pluriinplas-kwanto pluraj

me hev pluri kitaba — mi havas plurajn librojn

pluri ves — plurfoje

pluvakwo pluvo

pluvi — pluvi

pluvi gro — pluvegas; pluvi-ki — pluvetas; sal pluvi — baldaux pluvos

pluvinka — pluvero

aispluva — hajlo

aispluvi gro — hajlegas

pokonekti po (disdivido — komparu "per")

po dwa dolar per metra — po 2 dolaroj por metro

a kada kinda me dai-te po pet yabla — al cxiu el la infanoj mi donis po 5 pomoj

po tri — po tri

shao-po-shao — iom post iom

podakwo planko

podlekwel malnobla, kanajla

poemakwo poemo

poliskwo polico

polisyuan — policano

polisguan — policejo

politikakwo politiko

politike — politika

politiker — politikisto

polvakwo polvo

polvinka — polvero

polvisi — polvigi

polviso — polvigo

polviser — pulvorigilo

ponzwo meti

pon se dar — metu tion tien

pondizwo pesi

ponding — pesado

pondika — pesilo (ankaux «vaka»)

pontakwo ponto

porkonekti pro

danke por olo — dankon pro cxio

por ke taim yok — pro manko de tempo

portizwo porti

porti wek — forporti

porting — porto, portado

portibile — portebla

portisulam — eskalo, sxtupetaro

porter — portisto

portika — portilo

portukwo haveno

Portugal — Portugalio

portuges — portugalo; portugala; portugala lingvo

poshkwo posxo

poshtuh — posxtuko

posiblekwel ebla

buposible — neebla

posiblitaa — ebleco

mah-posible — ebligi (ankaux “mogisi”)

posisionkwo pozicio

posision-ney — pozicia

positivekwel pozitiva

positiva — pozitivo

potkwo hejma mezmezura vazo: poto, kaserolo, marmito

florpot — florpoto

kukipot — kuirpoto

potentekwel povohava, kapabla

potensia — povohaveco, kapablo; matem. potenco

potensia de mashina — potenco de masxino

povrekwel malricxa, povra

povre jen — malricxulo; povre jenta — malricxularo

fa-povre — malricxigxi

mah-povre — malricxigi

povritaa — malricxeco, povreco

povrenik — povrulo

poytaim-komo poste (pli malfrue)

un-nem... poy — antauxe... poste

praiskwo prezo

prais-lista — prezlisto

pravekwel prava, gxusta, virta, deca (pli stretsencaj sinonimoj estas “vere, juste, korekte”)

prave dao — prava vojo

es prave — estas gxusta

yu es prave — vi pravas

pravitaa — praveco

noprave — malprava, malgxusta, malvirta

pravnik — virtulo

preferizwo preferi

me preferi pi chay — mi preferas trinki teon

prefera — prefero

preferival — preferinda

preferivalem — prefere (ankaux "zuy hao")

pregizwo peti

prego — peta

gro-pregi — petegi

preizwo pregxi

preisa — pregxo

preikitaba — pregxaro

preijuk — manto

prenzwo preni

pren sirkum — cxirkauxpreni

prensa — preno

presentekwel cxeesta, estanta

presensia — cxeesto

preservizwo prezervi, antauxgardi (fon koysa — kontraux io)

presizwo premi (komparu “printi”)

ek-presi handa — premi la manon

preser — premilo

presa — premo

presi-she — prema

preventizwo preventi

preventi-akto — preventaj agoj

preventa — prevento

prista placxi

me pri aiskrem — al mi placxas glaciajxo

pria — placxo

prival — placxa

priatekwel agrabla

primekwel precipa

es prime kwesta — tio estas la precipa demando

primem — precipe, antaux cxio

printizwo presi, printi

printa, printing — preso, presado

printer — presilo, printilo

printi-sha — presisto

printiguan — presejo

prisentizwo prezenti

prisenta — prezento, prezentado

prokonekti-syao por, subtene al

nu es pro guverna — ni subtenas la registaron

ta es pro may idea — li subtenas mian ideon

voti "pro" — vocxdoni "por"

proba — provo

probizwo provi (sed ne peni fari — komparu “trai”), elprovi

probablekwel probabla

probablem — probable (rigardu ankaux “shayad”)

probablitaa — probableco

problemakwo problemo

problema yok! — ne estas problemoj!

produktakwo produkto

produkti — produkti

produktive — produktiva

produktivitaa — produktiveco

produkter — produktisto

produkting — produktado

produktura — produktajxo

programakwo programo

programi — programi

programing — programado

programista — programisto

progresakwo progreso

progresi — progresi

prohibi — malpermesi, prohibi, interdikti

prohiba — malpermeso

promeni — promeni

pyu hao ke yu go promeni — iru prefere al la promeno

promena — promeno, promenado

proposizwo proponi

proposa — propono

proposa om salam — propono pri paco

prosesakwo procezo

protektizwo protekti

protekta — protekto

protekter — protektanto

protektive — protekta

protesti — protesti

protesti kontra gwer — protesti kontraux milito

protestakwo protesto

proyektakwo projekto

proyekti — projekti

pruvizwo pruvi

pruva — pruvo

pudakwo pulvoro

dentapuda — denta pulvoro

woshipuda — lava pulvoro

lignapuda — segajxo

puhlekwel sxvela, sxvelinta

puhlifi — sxveli

puhlifa — sxvelo

puhlika — sxvelajxo

pumpa — pumpilo

pumpi — pumpi

pumping — pumpado

pumpiguan — pumpejo

punizwo puni

puna — puno

manipuna — monpuno

punitive — puna

punibile — punebla

punival — puninda

purkonekti por, intersxangxe, anstataux

kupi kitaba pur shi rubla — acxeti libron por dek rubloj

gun pur sto dolar per day — labori por cent dolaroj cxiutage

chi pur tri jen — mangxi kvazaux tri personoj

purekwel pura (karakterizas ion, kies naturo estas miksita je neniu fremda elemento, difektita de neniu malbona elemento), gxusta, senmiksa, sendifekta, senpeka (cf. "klin")

pure fantasia — pura fantazio

puritaa — pureco, senmikseco, senpekeco

purisi — purigi; rektifiki

purisa — purigo; rektifiko

pushi zwo pusxi

pushakwo pusxo

pushing — pusxado

putrekwel putra

putrifi — putrigxi

putrisi — putrigi

putrika — putrajxo

pwakwo pizo

pwa-sup — piza supo

pyankwel ebria

ta es pyan — li/sxi estas ebria; pi pyan — drinki gxis ebrio

pyannesa — ebrio, ebrieco

fa-pyan — ebriigxi

pyani — drinki, drinkadi

pyaning — drinkado

pyanisi (mah-pyan) — ebriigi

pyannik — ebriulo, drinkulo

pyasi — soifi

pyasakwo soifo

defai pyasa — malsoifigi, malsoifigxi

pyatakwo telero

chyen pyata — plata telero; glube pyata — profunda telero

pyugramatika-komo pli; plia; pli multe; plu

pyu hao — pli bona/bone

pyu kway — pli rapida/rapide

pyu o meno — pli aux malpli

pyu kem — pli ol

me bu yao pyu — mi ne volas plu

ob ela bu demandi nixa pyu? — cxu sxi postulas nenion plian?

yoshi pyu — ankoraux pli multe

yoshi pyu gao — ankoraux pli alta/alte

radakwo rado

radiokwo radio (radiofonio — komparu “ray”)

radioyuan — radiisto

fai radio — radii (sendi informon per radiaj ondoj)

raduga kwo cxielarko

raduga-ney kwel cxielarka; iriza

radugisizwo irizi

rahimkwel korfavora

rahimtaa — korfavoro, mizerikordo

raitakwo rajto

jen raitas — homrajtoj

votiraita — vocxdona rajto

raketakwo raketo

rakizwo veturi, iri per

raki kaval — rajdi; raki bus — veturi per buso

raker — veturanto, pasagxero

raking — veturo

rakontizwo rakonti

rakontakwo rakonto

rakontingkwo rakontado

ramlakwo sablo

ramlinka — sablero

ramlakloka — sabla horlogxo

ranekwel frua

ranem — frue

ranitaa — frueco

rarekwel rara, malofta

rarem — rare, malofte

raritaa — rareco

rarika — rarajxo

rasma — desegnajxo

rasmizwo desegni

rasming — desegnado

rasumkwo racio

jen do rasum — racia homo

rasum-ney — racia

norasum-ney akta — malracia ago

rasum-nem — racie

ratakwo rato

raykwo radio (de lumo, varmo ktp.)

surya ray — sunradioj

razizwo razi

razi swa — sin razi

raza, razing — razo, razado

razer — razilo

realekwel reala

realem — reale

realitaa — realo, realeco

in realitaa — en realeco

realisi — realigi

realisa — realigado

realisibile — realigebla

redaktizwo redakti

redakter — redaktanto, redaktisto

redakting — redaktado

redakta (redaktura) — redakcio, versio

tri-ney redakta de lexikon — la tria redakcio de la vortaro

redaktitim — redaktistaro

redaktiguan — redaktejo

reduktizwo redukti

redukta — redukto

redukter — reduktilo

refusizwo rifuzi

refusa — rifuzo

regakwo regxo/regxino

rego — regxo

regina — regxino

regale — regxa

regi — regxi

reging — regxado

regilanda — regno, regxejo

regulakwo regulo

kom regula — kiel regulo

regularekwel regula

regularitaa — reguleco

reguli — reguli

reguling — regulado

regulator — regulatoro

rejektizwo malakcepti

rejekta — malakcepto

reka — streko

rekola — rikolto

rekolizwo rikolti

rekoling — rikoltado

rekonizwo rekoni

rekoni lao amiga — rekoni malnovan amikon

rekoni nodependa — rekoni sendependeco

rekona — rekono, rekonado

rekordizwo surbendigi, sonregistri

rekorda — surbendigo

rektekwel rekta, orta (komparu “direkte”)

rekte linia — rekta linio

rektangulakwo rektangulo

relkwo relo

relatem konekti rilate

un relatem otre — unu rilate al la alia

lu es neutrale relatem sey problema — li estas neuxtrala rilate al tiu problemo

relatizwo rilati

se bu relati a dela — tio ne rilatas al la afero

relata — rilato

relative — relativa

relativem — relative

relativitaa — relativeco

remakwo remilo

remi — remi

reming — remado

remer — remanto, remisto

remembizwo memori; rememori

rememba — rememoro

mah-remembi — memorigi ("memorfiksi" estas "memorisi")

repa — rapo

reparizwo ripari

repara — riparo

reparaguan — riparejo

repetizwo ripeti, ripetigxi

repeta — ripeto, ripetado

replasizwo anstatauxi, anstatauxigi

replasa — anstatauxo, anstatauxigo

reposizwo ripozi

reposa — ripozo

resepta — recepto

resivizwo ricevi; akcepti (gastojn — lasi eniri iun hejmen, gastejon ktp.)

resiva — ricevo, ricevado

resivi-sha — ricevanto

resiviyuan — akceptisto

resiver — ricevilo

resolvizwo solvi (problemon ktp. — komparu “solvi”)

resolva — solvo

resonkwo argumento, rezona kauxzo

resoni — rezoni

resona, resoning — rezonado

reson-ney — rezona

respektizwo respekti, estimi

respekta — respekto, estimo

kun gro-respekta — kun profunda estimo

respektival — respektinda, estiminda

responsizwo responsi, respondeci (om koysa — pri io)

nu responsi om toy wan ke nu domisi — ni respondecas pri tiuj, kiujn ni malsovagxigis

responsi-she — responsa

responsa — responso

resti zwo resti (“restigiestaslyu”)

resti stan — resti stari

resti pa dom — resti hejme

restakwo resto

resta-neykwel resta

lo resta-ney — tio kio restas, restajxo

olo resta-ney — cxio restanta

resultakwo rezulto

resulti — rezulti

retenizwo reteni

retena — reteno

returnizwo reveni; redoni

returna — reveno; redono

mah-returni — redonigi; revenigi

revelizwo malkasxi

reveli sekret — malkasxi sekreton

reveli swa — montrigxi, evidentigxi

proposa he reveli swa hao — propono montrigxis bona

revela — malkasxo; revelacio

richekwel ricxa

richenesa — ricxeco

richnik — ricxulo

ridizwo ridi

rida — rido

ridival — ridinda

rigidekwel rigida

rigiditaa — rigideco

riskwo rizo

rishte — parenca

rishtitaa — parenceco

rishtejen, rishta — parenco

rishtejenta — parencaro

ritmakwo ritmo

ritmike — ritma

rivakwo rivero

rizakwo radiko

riza-ney — radika

robakwo robo

rolizwo ruli

rolika — rulo, rulajxo

roling — rulado

rolibutas — rulsxuoj

romale — cigano; cigana; cigana lingvo

jamile romale gana — bela cigana kanto

rondekwel ronda

ronda — rondo (sed kunvenantaro estas “sirkula”)

pa ronda — ronde

rondika — rondajxo

rondisi — rondigi

rosakwo rozo

rudekwel rugxa

rude flaga — rugxa standarto

rudish — flavrugxa

rudifi (fa-rude) — rugxigxi

rudisi (mah-rude) — rugxigi

rufkwo tegmento

rufshamba — subtegmento

ruja — rusto

ruja-ney — rusta

ruji — rustigxi

buruji-stal — rustimuna sxtalo

rujing — rustigxo

rujika — rustajxo

rulkwo gvidilo, stirilo, manrado

ruli — stiri, gvidi, direkti

ruling — stirado, gvido, direkto

ruptizwo rompi

rupta — rompo, rompado

ruptishil — rompema, rompebla

shiprupta — sxippereo

Rusiakwo Rusio

Rusia-jen — rusiano

ruskikwel, kwo ruso; rusa; rusa lingvo

sabahkwo mateno

sey sabah — hodiaux matene

manya sabah — morgaux matene

ranem pa sabah — frumatene

Hao sabah! — Bonan matenon!

sabahfan — matenmangxo

sabra(kwo) pacienco

sabra-ney(kwel) pacienca

sabra-nem(komo) pacience

sabunkwo sapo

sabundan — sapujo

safarakwo vojagxo

Hao safara! — Bonan vojagxon!

gunsafara — afervojagxo

safari — vojagxi

safari-sha — vojagxanto

safarnik — vojagxulo

sahilkwo bordo

sahil de riva — bordo de rivero

sahrakwo dezerto

sahralik — dezerta

saifkwo somero

in saif — somere

saiskwo dimensio, amplekso

sajekwel sagxa, posedanta sagxon

sajitaa — sagxo (eksterordinara, supera scio kaj inteligento)

sakkwo sako

somnisak — dorma sako

saktekwel severa

saktitaakwo severeco

salgramatika «esti faronta, plani/voli fari ion»

me sal go a teatro — mi estas ironta en teatron

salam — 1) kwo paco

salam inter jenmin — paco inter popoloj

al yao salam, tayari ba gwer — se vi volas pacon, preparu militon

2) exklami saluto

salam, kare amigas! — saluton, karaj amikoj!

saltizwo salti

bay salti — salte

salta — salto

salting — saltado

saltikorda — saltosxnuro

risalti — resalti

saltijuk — lokusto

salvizwo savi; surdiskigi

salvi swa! — savu vin!

salva — savo, savado

salver — savisto

samgramatika

samkom — same... kiel

sam kom yu — same kiel vi

samajizwo kompreni, konscii

samajibile — komprenebla

samaja — kompreno

sinsamaja-ney — senkonscia

samajishil — komprenema

sameinplas-kwel sama

Nu shwo same lingwa. — Ni parolas la saman lingvon.

pa same taim — en la sama tempo

sameminplas-komo same (rigardu ankaux “sam”)

zwo samem — fari same

sama inplas-kwo samo

Hao nocha! – Sama a yu! — Bonan nokton! – La samon al vi!

sam- — sam-

samkolor-ney — samkolora

samdumnik — samideano

samtaim-neykwel samtempa

samtaim-nem — samtempe

samtaimjen — samtempulo

sandwichkwo buterpano, sandvicxo

sanekwel sana

sanitaa — sano

sanisi — sanigi

sanisiguan — sanigejo

santekwel sankta

santisi — sanktigi

santisa — sanktigo

santejen, santa — santulo

santushkwel kontenta

santushem — kontente

santushtaa — kontenteco (komparu “satisfakto”)

sapakwo bufo

satisfaktizwo kontentigi

fulem satisfakti nida de jenley — plene kontentigi bezonojn de la homaro

satisfakti-she — kontentiga

satisfakta — kontentigo

saumkwo ajlo

savajekwel sovagxa

seinplas-kwo tio (cxi) (komparu “to”)

Kwo es se? Se es dom. — Kio estas tio? Tio estas domo.

Se es dom, e to es auto. — Tio cxi estas domo, kaj tio estas auxto.

seyinplas-kwel tiu, tiun, tiuj, tiujn (cxi)

sey kitaba hev petshi paja, e toy kitaba hev sto paja — tiu cxi libro havas kvindek pagxojn, kaj tiu libro havas cent pagxojn

sedeytaim-komo hodiaux

segunkonekti laux (komparu “along”)

hay olo bi segun yur worda — cxio estu laux viaj vortoj

segun komanda — laux la ordono

segun ke

segun ke presa fa-syao, volum fa-gran — ju pli la premo malpliigxas, des pli la volumeno kreskas

seklakwo jarcento

sekretkwo sekreto

sekret-ney — sekreta

sekret-nem — sekrete

sekretnesa — sekreteco

sekundakwo sekundo

sekwizwo sekvi

pa sekwi-dey — en la sekva tago

sekwakwo sekvo, sekvado, sinsekvo

sekwi-shekwel sekva, sekvanta

Treba merki lo sekwi-she. — Necesas noti jen kio.

sekwiturakwo sekvajxo

selektizwo selekti

selekta — selekto, selektado

selektura — selektajxo

selfakomo mem

Ta lubi sol swa selfa. — Li amas nur sin mem.

Me selfa zwo-te se. — Mi mem faris gxin.

Sistema selfa es hao. — La sistemo mem estas bona.

selfa-lumi-she — memluma

Lu es karimtaa selfa. — Li estas la bonkoreco mem.

semkwanto sep (7)

class="book">shi-sem — dek sep

semshi — sepdek

semsto — sepcent

semblizwo sxajni

sembla — sxajno

sembli-shekwel sxajna

sembli-shem — sxaine

semdikwo dimancxo

semenakwo semo

semeni — semi

semening — semado

semeni-sha — semanto

semener — semilo

sempretaim-komo cxiam

sendizwo sendi

senda — sendo, sendado

sendijen — sendito

sendiwat — sendajxo

senskwo senso, sentumo

pet sens — kvin sensoj

ilusion de sens — eraro de sensoj

bay sit-ney sens — per la sesa senso

sens-neykwel sensa

sens-ney munda — sensa mondo

sensizwo sensi

sensakwo sentajxo, sentumajxo

sensukwo senco

in chaure (tange) sensu — en largxa (mallargxa) senco

se bu hev sensu — tio ne havas sencon

in sertene sensu — en certa senco

sinsensu-neykwel sensenca

sentizwo senti

senti swa — senti sin

sentakwo sento

senta de lo jamile — sento de beleco

yuma senta — humura sento

sentrakwo centro

sentrale — centra

sentralisi — centralizi, centrigi

sentralisa — centralizado, centraligo

sentukwo cendo

tri euro petshi sentu — tri euxroj kvindek cendoj

separikwel separi, separigxi

separi-neykwel separata

separa — separo, separado, separigxo

septemba kwo septembro (ankaux mes-nin)

pa septemba — septembre

seriakwo serio

seriosekwel serioza

seriositaa — seriozeco

serpentakwo serpento

sertekwel certa (certe scianta aux sciita — komparu "sertene", "sigure")

sertem — certe

mah-serte — certigi (vidu ankaux "sigurisi")

mah swa serte — sin certigi

sertitaa — certeco (pri vereco de iu informo), nedubebleco

sertene — certa (iu, ia)

al sertene kondision — sub certa kondicxo

in sertene sensu — en certa senco

in sertene kasu — en certaj okazoj

servakwo servo

servi — servi

servi-sha — servanto, servisto

serving — servado

server — servilo

sesonkwo sezono

sex — koito, sexumo

fai sex — sexumi

sexukwo sekso

sexuale — seksa

sferakwo sfero

shadakwo ombro

shadaful — ombra, ombreca

shadi, fai shada — ombri

shambakwo cxambro

shamizwo honti

mah-shami — hontigi

shamakwo honto

shamival — hontinda

shamishil — hontema

shanjizwo sxangxi, sxangxigxi

feng shanji-te direksion — la vento sxangxis sian direkton

shanja — sxangxo

mani shanja — monsxangxo

shansakwo sxanco

shaoinplas-kwanto malmulte

shao-po-shao — iom post iom

shaotaa — malmulteco

zuy shao — plej malmulte

shapakwo cxapo (komparu "kapushon")

shapa-ki — cxapeto

sharjakwo sxargo; sxarganco

sharji — sxargi

sharjing — sxargado

shatamizwo mallauxdi, sakri

shatama — sakrajxo, mallauxdo

shayad — versxajne

shegramatika (aktiva participo)

lubi-she gina — amanta virino

shekonekti cxe (en la domo, hejmo, logxejo de; en la lando, nacio de; en la verko, skribajxoj, muziko de; en la medio de, en (hom)grupo el)

me es she me — mi estas cxe mi

sta ba kom she yu — estu kiel cxe vi hejme

she amigas — cxe amikoj

she Homer — cxe Homero

es abyas she lu — estas la kutimo cxe li

instinkta she animal — instinkto cxe animaloj

shefekwel cxefa

shefa — cxefo

shefem — cxefe

shefurba — cxefurbo

sheikizwo skui

sheiki kapa — skui la kapon

sheika — skuo, skuado

ardasheika — tertremo

shelkwo sxelo (korneca aux kalkeca krusteto aux kiraso); konko (de molusko)

ovoshel — ova sxelo

tortuga shel — testuda sxelo

shikwanto dek (10)

shi-ney — deka

shifen

un de shifen — dekono (=nol koma un)

shi-un — dek unu

shi-dwa — dek du

shikarkwo cxasajxo

shikari — cxasi

shikaridoga — cxashundo

shikaringkwo cxaso

shikari-sha, shikarnik — cxasisto

shipkwo sxipo

shmasyao «acx

shma-kaval — cxevalacxo

shma-dom — domacxo

shma-rasmi — desegnacxi

shma-skribi — skribacxi

shokolatkwo cxokolado

shopkwo vendejo, magazeno

shukwo sxuo

shukizwo sercxi

shuka, shuking — sercxo, sercxado

shuki-sha — sercxanta

shuker — sercxilo

shulinkwo arbaro

shumkwo bruo

shum-ney — brua

shumi — brui

shutizwo pafi

shuti bay banduk (kanon) — pafi per fusilo (kanono)

shuta — pafo

shuting — pafado

shuter — pafanto, pafisto

shwozwo diri, paroli

shwoing — dirado; gram. modo (verba modalo)

shwosa — parolo

shwotura — diro; proverbo

shwoer — parolanto

sigramatika se (sed por optativo kiel "ho! se li venus!" uzu "magari")

si pluvi dan me resti pa dom — se pluvos, mi restos hejme

sidizwo sidi

en-sidi — eksidi

sidika — sidilo

sifrakwo cifero

sigaretakwo cigaredo

signakwo signo

signi — signi

signalkwo signalo

signali — signali

signaling — signalado

signifizwo signifi

signifa — signifo

signifaful — signifa, signifoplena

sigurekwel certa (havanta aux donanta la senton de certeco — komparu "serte"); fidinda, senriska; garantiita; senhezita, firma

sigure plasa — senriska loko

sigure vos — firma vocxo

fo sta sigure — por esti certa

sigure om swa selfa — memfida

sigure om sukses — certa pri la sukseso

siguritaa — certeco (komparu "sertitaa")

swa-siguritaa — memfido

sigurisi — 1) certigi (firmigi, sensxanceligi, garantii); 2) asekuri

sigurisa — 1) certigo; 2) asekuro

sikinkwo trancxilo

sikin do kalam — posxtrancxilo

sikomunisi cxar (cxe la komenco de frazo)

Me bu yao-te shwo se a yu, bat sikom yu selfa begin sey kunshwosa, yu mus jan, ke yu hi es nofelise. — Mi ne volis diri tion al vi, sed cxar vi mem komencis nian interparolon, vi devas scii, ke estas vi kiu estas malfelicxa.

silensizwo silenti

silensa — silento, silentado

simbolkwo simbolo

simbolike — simbola

similekwel simila

similitaa — simileco

simili — simili

lu simili suy mata — li similas sian patrinon

similisi — similigi

similifi — similigxi

simplekwel simpla

simplitaa — simpleco

simplisi — simpligi

simplisa — simpligo

simplem — simple

simulizwo simuli

simula — simulado

simuli-sha — simulanto

simuler — simulilo

sinkonekti sen

syao «sen»

sinsensu-ney — sensenca

sinvalor-ney — senvalora

sinakwo brusto; sino

sinianzwo sopiri (al io, pri io)

Me sinian om yu. — Mi sopiras pri vi.

Ta sinian om dom. — Li sopiras al la hejmo.

sirkekomo cxirkaux (proksimume — komparu "sirkum")

sirke dwashi jen — cxirkaux dudek homoj

sirke mil — cxirkaux milo

sirkulakwo cirklo; rondo (kunvenantaro)

sirkula(-ney) — cirkla

sirkulalinia — cirkonferenco

sirkumkonekti-komo cxirkaux (ronde en la spaco kusxanta cxiuflanke de)

sirkum dom — cxirkaux la domo

kan sirkum — cxirkauxrigardi sin

sirkumi — cxirkauxi, cxirkauxigi

sirkuma — cxirkauxo, cxirkauxigo

sistakwo fratino

sistemakwo sistemo

sitkwanto ses (6)

sitshi — sesdek

sitsto — sescent

sitdikwo sabato

in sitdi — sabate

situasionkwo situacio

situasion-ney — situacia

skaykwo cxielo (komparu "swarga")

skikwo skio

fai ski — skii

skiing — skiado

skier — skianto

skolakwo lernejo; skolo

skolakitaba — lernolibro

skribizwo skribi

skriba — skribo

skribing — skribado

skribitura — skribajxo

skribitip — skribmaniero

skriber — skribisto

skumakwo sxauxmo

skumi — sxauxmi

slivakwo pruno

slivabaum — prunujo

sloykwo tavolo, stratumo

sloy-ney — tavola, stratuma, tavolita

sloy-ney panpasta — tavolita/foliigita pasto

sloy-nem — tavole

fa-sloy — tavoligxi

smaili — rideti

smailakwo rideto

snegakwo negxo

snegi — negxi

sneging — negxado

snegalwosa — negxfalo

sneginka — negxero

snovakomo denove, ree

sobrekonekti super (komparu "super")

sobre urba — super la urbo

mil metra sobre marnivel — mil metroj super marnivelo

sobreolo — precipe, pli ol cxio aux cxiu alia

sobre-ney — supera

sobrenesa — supereco

sobreyuan — superulo

sokkwo sxtrumpeto

solkomo nur

solekwel sola

solitaa — soleco

solem — sole

soltakwo salo

solti — sali

solta-ney — sala

solti-ney — salita

solta-nish — saleta

soltadan — salujo

solvizwo solvi (fari solvajxo — komparu “resolvi”)

solvi solta in akwa — solvi salon en akvo

solving — solvado

solvitura — solvajxo

solver — solvilo

somni — dormi

treba go somni — necesas iri dormi

somnakwo dormo

somnaful — dorma

somnisi — dormigi

somniser — dormigilo

sonkwo filo

son-ki — fileto

sonjizwo songxi

me sonji-te ke... — mi songxis, ke...

sonja — songxo

soyakwo sojo

soya saus — sojsauxco

soya bona — sojfaboj

spaidakwo araneo

spaidaweba — filandro, araneajxo

sparizwo sxpari

sparishil — sxparema

sparitura — sparajxo

spaskwo spaco

spas-ney — spaca

spas-taim-ney — spactempa

spendizwo elspezi

spenda — elspezo

spesialekwel speciala

spesialem — speciale

spesialitaa — specialeco

spesialista — specialisto

spikakwo dorno, pikilo, pikajxo

spikatel — pikdrato

spirizwo spiri

ausspiri — elspiri

inuspiri — enspiri

spira, spiring — spiro, spirado

spiritukwo spirito

spirituale — spirita

spiritualitaa — spiriteco

spotakwo makulo

spota-ney — makula

spoti — makuli

suryaspota — sunmakuloj

spukizwo kracxi

spuka — kracxo

stasta stati; farti

Komo yu sta? — Kiel vi fartas?

Komo may kitaba sta? — Kiel fartas mia libro?

Ta sta bu ga hao. — Li/sxi fartas ne tute bone.

stasa — stato; farto

stalkwo sxtalo

buruji-stal — rustimuna sxtalo

stanzwo stari

stankolar — stara kolumo

en-stan — starigxi, ekstari

stanka — stativo, stablo (movebla kunmetajxo), apogilo

stansakwo starado; stara pozo

stanshilkwel starema

mah-stanzwo starigi

stangakwo stango

flagastanga — flagstango

starakwo stelo

stara-ney — stela

staraful — stelplena

stasionkwo stacio

ferdao stasion — fervoja stacio

statakwo sxtato

Unisi-ney Statas de Amerika (USA) — Usono

stata(-ney) — sxtata

statagana — sxtathimno

stepi — pasxi

stepakwo pasxo

fai stepa fo/kontra koysa — entrepreni agojn por/kontraux

stokwanto cent (100)

stoka — cento

stofen

sem de stofen — sep centonoj

stofenka — centono

stolbakwo fosto; piliero

fa-stolba — stupori

stomakkwo stomako

stonkwo sxtono

ston(-ney) — sxtona

stonifizwo sxtonigxi

stonifokwo sxtonigxo

stopizwo halti, haltigi, stopi; cxesi, cxesigi

stopi shwo! — cxesigu paroladon!

sin stopi — sen cxeso

stopi in hotel — enhoteligxi

stopakwo halto, cxeso

gunstopakwo striko

stoperkwo sxtopilo

stopikakwo haltejo

stormakwo sxtormo

snegastormakwo negxventego

stranekwel stranga

stranemkomo strange

stranitaakwo strangeco

stripakwo strio

stripi — strii

stripi-ney — stria, striita

studizwo studi

studa — studo, studado

stulakwo segxo; fotelo

brakastula — braksegxo, fotelo

stupidekwel stupida, stulta

stupidakwo stultulo/stultulino

stupidokwo stultulo

stupidinakwo stultulino

stupiditaakwo stupideco, stulteco

suankwel acida

suannesakwo acideco

suantaakwo acido

suanmilkakwo acidlakto

fa-suanzwo acidigxi

mah-suanzwo acidigi

suanishkwel acideta

subkonekti sub

sub tabla — sub la tablo

sub nuy kontrola — sub nia kontrolo

sub-neykwel suba

subyuankwo subulo

subjenkwo regato, regnano

subtragizwo subtrahi

sem subtragi dwa es pet — se ni subtrahas 2 de 7, ni ricevas 5

subtragakwo subtraho

sudakwo sudo

suda(-ney) — suda

suda feng — suda vento

sudenkonekti-komo sude, sude de

urba es suden — la urbo estas sude

suden urba ye shulin — sude de la urba situas arbaro

sudorkwo sxvito

sudor-ney — sxvita

sudori — sxviti

sudorisi — sxvitigi

sudoriser — sxvitigilo

sufizwo suficxi

se sufi — tio suficxas

sufi-she — suficxa

sufi-shem — suficxe

busufi-she — nesuficxa

suhekwel seka

suhitaa — sekeco

suhifi (fa-suhe) — sekigxi

suhisi (mah-suhe) — sekigi

suhiser — sekigilo

sukizwo sucxi

suking — sucxado

suker — sucxilo

sukrakwo sukero

sukradan — sukerujo

sukseskwo sukceso

suksesi (fai sukses) — sukcesi

sukses-ney — sukcesa

sukses-nem — sukcese

sulamkwo sxtuparo

portisulam — eskalo, sxtupetaro

kordasulam — sxnursxtupetaro

suluki — konduti

suluka — konduto

sumakwo sumo

in suma — sume

sumi — sumigi

suming — sumigado

sumare — suma

sun — baldaux

Til sun! — Gxis baldaux!

sun-neykwel baldauxa

suomen — finno; finna; finna lingvo

Suomi — Suomio, Finnlando (ankaux Finland)

suonkwo sono

suoni — soni

suoning — sonado

supkwo supo

super-kwel, komo, exklami, syao super- (superordinara)

superjen — superhomo

superstara — superstelo

superi — superi

suportizwo subteni

suporta — subteno

suporter — subtenanto

suposizwo supozi

suposa — supozo

surfaskwo surfaco

surprisakwo surprizo

surprisizwo surprizi

fa-surprisi zwo surprizigxi

surprisa-ney, surprisive — surpriza

sursakwo fonto

suryakwo suno

suryaflor — sunfloro

suryaspota — sunmakuloj

suyinplas-kwel lia, sxia, gxia, sia

swagramatika si, sin; min, vin, nin, ilin (universala refleksivo)

shwo a swa — diri al si

me woshi swa — mi lavas min

yu woshi swa — vi lavas vin

mah swa zwo se — igi sin fari tion

ta lubi sol swa selfa — li/sxi amas nur sin mem

bi she swa — esti cxe si

swa-luba — sinamo

swa-kontrolo — sinkontrolo

swaagatexklami bonvenon

swargakwo cxielo (la restadejo de Dio aux dioj — komparu "skay")

swargalokkwo paradizo

swastiexklami estu la bono! felicxon! fartu bone!

swatekwel nigra

swimizwo nagxi

swimi-yen — nagxe

swimingkwo nagxado

swimerkwo nagxisto

swinakwo porko

gin-swina (swinina) — kwo porkino

man-swina (swino) — kwo virporko

yunswinakwo porkido

swinamasukwo porkajxo

syaokwel malgranda, eta

syenkwo kordo

syentulkwo korda instrumento

arkusyenkwo kordo de pafarko

tainplas-kwo li, sxi, gxi (animakomparu "it")

Es may kota, ta nami Vaska. — Tio estas mia kato, gxi nomigxas Vaska.

tablakwo tablo

fantablakwo mangxtablo

lignatablakwo ligna tablo

skribitablakwo skribtablo

tabutkwo cxerko

tachizwo tusxi

tachakwo tusxo

taimkwo tempo

hev taim fo zwo koysa — havi tempon fari ion

es taim fo — tempas

es gro-taim fo samaji... — delonge estas tempo kompreni...

afte shao taim — post nelonga tempo

pa hao taim — gxustatempe

nau-taim, wek-taim e lai-taim — prezenco, preterito kaj futuro

taim-ney — tempa

taimike — provizora

takkomo tiel

Me opini tak. — Mi opinias tiel.

Tak, bu kontra-nem. — Tiel, ne male.

Hay bi tak! — Tiel estu!

tak ke — tiel ke

talinplas-kwel tia

Me bu pri tal joka. — Al mi ne placxas tiaj sxercoj.

Jiva es tal hi. — Tia estas vivo.

talimkwo klerigo, instruado

minista de talim — ministro de instruado

gaoley talim — supera instruado

talimizwo instrui

talimi kindas — instrui infanojn

talimi musika a kindas — instrui muzikon al infanoj

talimerkwo instruisto

talimingkwo instruado

tamanizwo deziri (esprimi al iu bonvolan esperon — komparu “yao”)

me tamani a yu fortuna — mi deziras al vi bonan sxancon

tamanakwo deziro

zuy hao tamana! — plej bonajn dezirojn! bondezirojn!

tamburkwo tamburo

tamburi (bati tambur) — tamburi

tamburi bay finga pa tabla — tamburi per la fingroj sur la tablo

tamrakwo daktilo

tamrapalma — daktilujo

suhtamrakwo sekaj daktiloj

tamrinkwo ekzerco, ekzercigxo

tamrini (fai tamrin) — zwo ekzerci, ekzercigxi

tanakwo breto

tangekwel streta, malvasta, mallargxa

tangitaa — malvasteco, mallargxeco

tangifi (fa-tange) — mallargxigxi

tangifa — mallargxigxo

tangisi (mah-tange) — mallargxigi

tangisa — mallargxigo

tanikekwel malgrandega

tanikem — malgrandege

bu tanikem — (ecx) ne iomete

tantoinplas-kwanto tiom; tiel (tiagrade)

Bu gai gun tanto. — Oni ne devus labori tiom.

Tanto kwanto treba — tiom kiom necesas.

Tanto ke me jan — laux mia scio.

tanto... kom — tiom...kiom, tiom multe...kiom

tanto kway kom posible — tiel rapide kiel eble

bu tantokom... — ne tiom... kiom

tapiskwo tapisxo

tara — pneuxo

infli tara — pumpi pneuxon

tarafkwo flanko

pa un taraf... pa otre taraf — unuflanke... aliflanke

baktaraf — malantauxa flanko

tardekwel malfrua

es yo muy tarde — estas jam tre malfrue

til tarde nocha — gxis malfrua nokto

tardem es pyu hao kem neva — pli bone malfrue, ol neniam

tardi — malfruigxi

tarditaa — malfrueco, malfruigxo

tasakwo taso

taskakwo tasko

dai taska fo domgunsa — doni taskon por hejma laboro

tavankwo plafono

tayarkwel preta

ob yu es tayar fo go? — cxu vi estas preta iri? deyfan es tayar — la tagmangxo estas preta

tayartaa — preteco

tayari — pretigi, prepari

tayari bavul — pretigi la valizojn

tayari swa — pretigxi, preparigxi

tayari swa fo safara — pretigxi al la vojagxo

tayaring — pretigado, preparigxo

tegramatika (preterito)

Me bu jan-te om to. — Mi ne sciis pri tio.

teatrakwo teatro

tedizwo tedi

se tedi me — tio tedas min

teding — tedo, tedado

tedi-she — teda

tedishil — tedema

telkwo drato

spikatel — pikdrato

sintel-ney — sendrata

telefonkwo telefono

telefoni — telefoni

temgramatika des

Kem pyu lao, tem pyu stupide. — Je pli maljuna, des pli stulta.

Kem pyu, tem pyu hao. — Je pli multe, des pli bone.

Ela bu lai ku? Tem pyu hao. — Cxu sxi ne venos? Des pli bone.

Yur opina es tem pyu strane ke, pa fakta, yu koni me yo basta. — Via opinio estas des pli stranga ke fakte vi jam suficxe konas min.

temakwo temo

temi om... — temas pri...

temperaturakwo temperaturo

temtizwo tenti

temta — tento

bu dukti nu inu temta — ne konduku nin en tenton

tenizwo teni

teni swa — sin teni

tensi — strecxi; strecxigxi

tensi-neykwel strecxa, strecxita

tensa — tensio; strecxo

testakwo testo

testi — testi

ti gramatika lauxvola indikilo de la substantiva grupo

Me kwesti ta om ti ta jivi na planeta. — Mi demandis lin pri la planeto sur kiu li logxas.

Me bu yao diskusi ti yu shwo na kwesta. — Mi ne volas diskuti pri la demando kiun vi menciis.

tigrakwo tigro

tigro — virtigro

tigrina — tigrino

yuntigra — tigrido

tilkonekti gxis

Til aksham! — Gxis vespero!

Til manya! — Gxis morgaux!

Til sun! — Gxis baldaux!

Fon kapa til peda. — De kapo gxis piedoj.

Me bu jan-te se til nau. — Mi ne sciis tion gxis nun.

tipkwo tipo

tipike — tipa

tirizwo tiri

tira — tiro

tiring — tirado

tiriboxa — tirkesto

korkatirika — korktirilo

toinplas-kwo tio

Se es dom, e to es auto. — Tio cxi estas domo, kaj tio estas auxto.

To es avion, bu faula. — Tio estas flugilo, ne estas birdo.

Me bu jan nixa om to. — Mi scias nenion pri tio.

to es — tio estas, alivorte

toyinplas-kwel tiu, tiuj

sey kitaba hev petshi paja, e toy kitaba hev sto paja — tiu cxi libro havas kvindek pagxojn, kaj tiu libro havas cent pagxojn

tolerizwo toleri

tolera — tolero

toleribile — tolerebla

butoleribile — netolerebla

tolerishil — tolerema

tolerishiltaa — toleremo

tomatakwo tomato

tomata saus — tomata sauxco

topale — lama

topala — lamulo

topali — lami

topukkwo kalkano

torizwo sxiri, sxirigxi

toripes — sxirajxo

tormentikwo turmenti

tormenta — turmento

tormenting — turmentado

tortugakwo testudo

tortuga shel — testuda sxelo

toshikomo ankaux (same, egale kiel aliaj — komparu "yoshi")

Me toshi wud yao safari. – Ankaux mi volus vojagxi. Lu toshi es hir. — Ankaux li estas cxi tie. Me bu ve go a kino. – Me toshi. — Mi ne iros kinon. – Ankaux mi.

totekwel tuta, kompleta, senescepta

tota — tuto, tutajxo

pa tota — entute

totale — totala

totem — tute, plene, komplete, senescepte

bu totem — ne tute; totem bu — tute ne

toxinkwo veneno, tokso

toxin-ney — venena, toksa

toxini — veneni, venenigxi, toksi, toksigxi

toxining — venenado, venenigxo, toksado, toksigxo

trakonekti-syao tra; trans

tra winda — tra fenestro

tra gata — tra la strato

tra osean — tra/trans la oceano

tra ol nocha — tra la tuta nokto

tralekti — tralegi

tranochi — tranokti

trasalti — transsalti

traizwo provi (peni fari — komparu “probi”)

traisa — provo

trankwile — paca, kvieta, serena

trankwilitaa — sereno, kvieto, paca stato

trasakwo spuro

finga trasa — spuroj de fingroj

peda trasa — piedspuroj

lyu trasa — postlasi spurojn

sin trasa — senspure

trasi — spuri

tratizwo trakti (sed ne “diskuti”); aliri (problemon ktp.)

trati kun respekta — trakti kun respekto

maltrati — mistrakti

trata — trakto; aliro

trebasta necesas, bezonas; igi necesa

fa-aksham, treba go a dom — vesperigxas, necesas iri hejmen

nu treba go a dom — necesas al ni iri hejmen

treba pyu jen — necesas pli multe da homoj

treba shwo ke... — oni devas diri, ke...

regula treba klarisa — la regulo necesigas klarigo

sey kwesta treba kaulusa — tiu demando postulas konsiderado

trenkwo vagonaro, trajno

trenyuan — konduktoro (en vagonaro)

treta — trajto

tri kwanto tri (3)

trifen

un de trifen — triono; dwa de trifen — du trionoj

trifenka — triono

triple — triobla

trishi — tridek

tristo — tricent

tri-ney — tria

tri-nem — trie

triangulakwo triangulo

tridikwo merkredo

tristekwel trista

tristitaa — tristeco

trokomo tro

tro mushkile — tro malfacila

tro yarke — tro hela

yu gun ya tro — vi ja laboras tro multe

es ya tro! — tio estas ja troa/troe!

fai tro — troigi; transpasxi la limojn, perdi mezuron

trupakwo grego, trupo

trupaskwo trupoj

tugramatika (la infinitiva partiklo, substantivigo)

Tu samaji es tu pardoni. — Kompreni estas pardoni.

Tu shwo veritaa es hao. — Diri veron estas bone.

tualetkwo necesejo

tualyakwo visxilo

tubakwo tubo (rigardu ankaux “tyuba”)

tuhkwo tuko

avantuh — antauxtuko

poshtuh — posxtuko

tukizwo frapi (batante produkti sonon), frapadi

tuki pa dwar — frapi al la pordo

ek-tuki — frapi unufoje

en-tuki — ekfrapi

tuka — frapo

tuking — frapado

tulkwo ilo, instrumento

tumankwo nebulo

tuman kovri dol — nebulo kovras la valon

tumanisi — nebuligi

tumekwel malluma, malhela

tumitaa — mallumo

tungakwo doloro

tungi — dolori

may kapa tungi — la kapo min doloras

tungi-she — dolora

tupekwel malakra; obtuza; sensprita

tupifi (fa-tupe) — malakrigxi

tupisi (mah-tupe) — malakrigi

turkwo cxirkauxvojagxo, rondvojagxo; vico (fari ion)

pa swa-ney tur — je sia vico

es yur tur fo jawabi — estas via vico respondi

turi — cxirkauxvojagxi, rondvojagxi, fari turneo

turista — turisto

turantaim-komo subite

turan-ney — subita

turni — turni, turnigxi

turnakwo turno

turning — turnado

tuykomo tuj

riva es tuy afte dom — la rivero estas tuj malantaux la domo

tuy ke — tuj kiam

tuy ke ta vidi me, ta lopi a me — tuj kiam li min vidis, li kuris al mi

tuzakwo leporo/leporino

man-tuza (tuzo) — virleporo

gin-tuza (tuzina) — leporino

yuntuza — leporido

TVkwo televidilo

twerdekwel malmola, dura, solida

fa-twerde (twerdifi) — malmoligxi

mah-twerde (twerdisi) — malmoligi

twerdika — solido, malmolajxo

twerditaa — malmoleco

tyubakwo premtubeto (rigardu ankaux “tuba”)

tyuba de dentapasta — premtubeto de dentpasto

udalizwo forigi, malaperigi

udala, udaling — forigo, malaperigo

ugrosakwo minaco

ugrosi — minaci

Ukraina — Ukrainio

ukrainska — ukraino; ukraina; ukraina lingvo

unkwanto unu (1)

un afte otre — unu post la alia

un fon zuy jamile gela — unu el la plej belaj knabinoj

un-ney — unua

un-nem — unue; taim-komo komence, antauxe

un-e-haf — unu-kaj-duono

unves inplas-komo foje

undikwo lundo

unekwel unueca

une tota — unueca tuto

unitaa — unueco

unem — unuece

unisizwo unuigi

unifizwo unuigxi

unisa — unuigo

unifa —unuigxo

unisi-ney — unuigita, unuigxita

unidakwo unuo, unito

unionkwo unio

Europa-ney union — Euxropa unio

universitetkwo universitato

urbakwo urbo

USAkwo Usono (Unisi-ney Statas de Amerika)

USA-jen — usonano

utilekwel utila

noutile — senutila

utilitaa — utilo

utilisi — utiligi

uuparkonekti-komo supren

go uupar — iri supren

uupar sulam — supren la sxtuparon

uuparenkonekti-komo supre

uuparen sulam — cxe la supra parto de sxtuparo

uuparen on monta — supre sur la monto

me es uuparen — mi estas supre

fon uuparen — de supre

uuparekwel supra

uuparakwo supro, supra parto

vagekwel malklara

vakuekwel malplena

fa-vakue — malplenigxi

mah-vakue — malplenigi

vakuitaa — malpleno

vakum — vakuo

val — indas

val go kan sey filma — indas iri por rigardi tiun filmon

syao "-inda"

sey filma es goval — tiu filmo estas rigardinda

geim es pleival — la ludo estas ludinda

admirival — admirinda

valorkwo valoro

valorful — valora

valori — valori (komparu “val”)

valorisi — valorigi; sxati

vanekwel vana

vanem — vane

vanitaa — vaneco

vanisi — vanigi

vaporkwo vaporo

vapori — vapori, vaporigxi

vaporing — vaporigxo

vapormashina — vapormasxino

vegramatika (futuro)

me he zwo, me zwo, me ve zwo — mi faris, mi faras, mi faros

vegi — pezi (komparu "pondi")

it vegi dwa kilogram — gxi pezas du kilogramojn

vegakwo pezo

vendizwo vendi

venda, vending — vendo, vendado

vender — vendisto

venjizwo vengxi

venja — vengxo

venjishil — vengxema

ver — vera, konforma al la realo (mallongajxo de “vere”)

exklami jes, vere (respondante)

Bu es ver. — Tio ne estas vera.

Ela es jamile, bu ver? – Ver. — Sxi estas bela, cxu ne? – Jes, vere.

Bu ver? — Cxu ne?

Ver ku? — Cxu vere?

verekwel vera

verem — vere

veritaa — vereco; verajxo

versukonekti en direkto al, pli proksime al; al (rilateco)

versu mar — en direkto al la maro

versu esta — orienten

luy luba versu ela — lia amo al sxi

versu sabah morba-ney jen en-sta pyu hao — pli proksime al la mateno la malsanulo ekfartis sin pli bone

veskwo fojo

kada ves yu zwo same galta — vi cxiun fojon faras la saman eraron

pa sey ves — tiufoje

al un-ney ves — unuafoje, je la unua fojo

dwashi ves — dudek fojoj

dwa ves dwa es char — duoble du estas kvar

yoshi un ves — ankoraux unu fojon

otreves — alifoje

koyves — iufoje

unves — foje

vesnakwo printempo

in vesna — printempe; fa-vesna — printempigxas

vexi zwo cxagreni (kauxzi malplezuron), koleretigi, inciti

vexo — cxagreno, malplezuro, kolereto, incito

viakonekti pere de, per, tra (tra intera punkto)

via radio — per radio

a London via Paris — en Londono tra Parizo

en-jan via visin — ekscii pere de najbaro

vidizwo vidi

viding —vidado

vida — vido, vidajxo

vidiwat — vidajxo

vidimogsa — vidpovo

vidisens — vidsenso

vidipunta — vidpunkto

vidibile — videbla

vidi-ney — vidita

vigyankwo scienco

vigyan(-ney) — scienca

vigyaner — sciencisto

vije — vigla

vilajakwo vilagxo

vinkwo vinbero, vinberujo

vin-ney — vinbera

vinjus — vinbersuko

vinbush — vinberarbusto

vingrapa — vinbergrapolo

vinokwo vino

suh vino — seka vino

vintakwo sxrauxbo; helico

vinti — sxrauxbi

vinting — sxrauxbado

devinti — malsxrauxbi

fa-devinti — malsxrauxbigxi

vintitul — sxrauxbilo

visinkwo najbaro

visin-ney — najbara

visin-nem — najbare

gin-visin — najbarino

visintaa — najbareco

visiti — viziti

visitakwo vizito

visiter — vizitanto

visokkwo tempio

vokizwo voki

voka — voko

voskwo vocxo (komparu "vota")

laute vos — forta vocxo

votakwo vocxo (esprimo de la opinio de cxiu pri elekto)

maiste vota — la plimulto de la vocxoj

wadizwo promesi

wada — promeso

wahtakwo dejxoro, vacxo (posteno aux difinita tempo)

wahti — dejxori, observadi, gardi

wahti ordina — gardi ordon

wahti kinda — observadi infanojn

Wahti ba may bavul idyen. — Gardu mian valizon iom da tempo.

wahtingkwo gardado, observado; dejxoro (ago), vacxado

walaaexklami jen

walaa nu — jen ni

waninplas-kwo ulo

gao wan — altulo

morbiwan — malsanulo

koywan — iu

nulwan — neniu

eniwan — iu ajn

kadawan — cxiu (homo)

wangakwo vango

warmekwel varma

warmifi (fa-warme) — zwo varmigxi

warmisi (mah-warme) — zwo varmigi

warmish — varmeta

warmitaakwo varmeco

warnizwo averti (om koysa — pri io)

warnakwo averto

waykwesti kial

way yu bu he jawabi a me? — kial vi ne respondis al mi?

weitizwo atendi

weiti ba til ke me lai — atendu, gxis mi venos

weita, weitingkwo atendo

weitisalakwo atendejo

wek — 1) loko-komo for

go wek! — iru for! tren es yo wek — la trajno jam foriris; lu es wek — li estas for

mah-wek — forigi; elpeli, forpeli

fa-wek — forigxi

2) exklami ek!

Un, dwa, tri, wek! — Unu, du, tri, ek!

wenkwesti kiam

Wen ta go wek? — Kiam li foriros?

westakwo okcidento

westa(-ney) — okcidenta

westa feng — okcidenta vento

westenkonekti-komo okcidente, okcidente de

urba es westen — la urbo estas okcidente

westen urba ye shulin — okcidente de la urba situas arbaro

wikkwo semajno

kada wik — cxiu semajno

windakwo fenestro

windakinkwo fenestreto

wislizwo fajfi

wislakwo fajfo

wislikakwo fajfilo

witkwo tritiko

witfarina — tritika faruno

wokwesti kie

a wo — kien

wo lu es, a wo lu ve go? — kie li estas, kien li iros?

fon wo — de kie

wordakwo vorto

pa otre worda — alivorte

woshizwo lavi

woshi bartan — lavi mangxilaro

woshi swa — lavi sin

woshing — lavo, lavado

woshi-mashina — lavmasxino

wudgramatika «-us» (kondicionalo)

me wud yao — mi volus

ta wud zwo si ta wud mog — li farus, se li povus

wulfakwo lupo/lupino

wulfa wuli a luna — lupo ululas al la luno

wulfo — lupo

wulfina — lupino

yunwulfa — lupido

wundakwo vundo

wundi — vundi

wurmakwo vermo

ya — 1) exklami jes

oo ya! — ho jes!

2) gramatika ja

Yu jan ya. — Vi ja scias.

Me es ya rega! — Mi estas ja regxo!

Munda es ya gro-jamile! — Kiel bela estas la mondo!

Es ya gro-gao baum! — Kiel alta estas tiu arbo!

yablakwo pomo

yama — kavo (en tero)

ta he kavi yama-ki — li/sxi fosis kaveton

yankwo sxafo

man-yan — virsxafo

gin-yan — sxafino

yanmasu — sxafajxo

yangurta — sxafaro

yaosta voli, deziri (komparu "tamani")

yaosa — volo, deziro

yarkwo jaro

Hao nove yar! — Bonan novan jaron!

muchoyar-ney — multejara

yarkekwel hela (tre luma)

yarkitaa — heleco

yashkwo agxo

yashi — pliagxigxi

yashing — pliagxigxo

yashi-ney — grandagxa

yegramatika estas (cxeestokomparu "yok")

Hir ye mucho flor. — Cxi tie estas multe da floroj.

Mani ye? — Cxu vi kunhavas monon?

Kwo ye? — Kio okazas?

Bu ye toy yash. — Mi jam ne estas en tiu agxo.

yelkwo piceo

yengramatika «-ante» (verba adverbo)

kan-yen — rigardante, sidi-yen — sidante

yeritaim-komo hieraux

preyeritaim-komo antauxhieraux

yotaim-komo jam

yo longtaim — jam delonge; yo yeri — jam hieraux

yojakwo erinaco

yokgramatika ne estas (malesto, forestokomparu "ye")

In manidan mani yok. — En monujo ne estas mono.

Problema yok! — Ne estas problemo! Neniaj problemoj!

yoshikomo ankoraux (plie), ankaux (kaj plie)

Yoshi treba shwo om agenda. — Ankaux necesas diri pri tagordo.

yoshi pyu — ankoraux pli (multe)

yoshi pyu gao — ankoraux pli alta/alte

yoshi un ves — ankoraux unu fojon

yuinplas-kwo vi, vin (ununombra kaj multe-nombra)

yu-ney, yurinplas-kwel via, viaj, vian, viajn

Es yu-ney kalam, bu me-ney. — Tio estas via krajono, ne mia.

yuankwo membro, funkciulo, ano (komparu "memba")

yuantotkwo personaro

syao «ano (de personaro

armeeyuankwo armeano

domyuankwo hejmano

dwaryuankwo pordisto

gardiyuankwo gardisto

kafeeyuankwo homo kiu laboras en kafejo

partiayuankwo partiano

polisyuankwo policano

preiyuankwo pastro

trenyuankwo konduktoro (en vagonaro)

yulikwo julio (ankaux mes-sem)

yungekwel juna

yungitaakwo juneco

yungakwo junulo/junulino

yungokwo junulo

yunginakwo junulino

yunge jentakwo junularo

yuni kwo junio (ankaux mes-sit)

yur kwo via, viaj, vian, viajn (ankaux yu-ney)

yusgramatika-komo 1) gxuste

yus kontra-nem — gxuste male

yus tanto kwanto treba — gxuste tiom kiom necesas

yus to ke me nidi — gxuste tio kion mi bezonas

2) jxus

Lu yus he lopi wek. — Li jxus forkuris.

yusizwo uzi

yusa, yusingkwo uzo, uzado

yuserkwo uzanto

yusibile — uzebla

zaigramatika «esti faranta»

Bu distrati me: me zai gun. — Ne distru min: mi laborantas.

zaruukomo nepre

ziankwo glavo

zian pendi in ziandan pa suy kamar, it zin-chu fasilem — glavo pendis en la glavingo cxe lia zono kaj facile povis eliri kaj eniri

ziandankwo glavingo

zinzwo eniri, enveni

zin shamba — eniri la cxambron

zin partia — partianigxi

zinsakwo eniro

zindwar e chudwar — enirejo kaj elirejo

zunzwo sin okupi/okupigxi pri

lu zun musika — li okupigxas pri la muziko

nu zun sey problema yo dwa yar — ni okupigxas pri tiu problemo jam dum du jaroj

zunsakwo okupo

zuygramatika-komo plej; pleje

zuy jamile — plej bela

gani zuy hao — kanti plej bone

pri zuy — sxati pleje

zwozwo fari

treba zwo to — necesas fari tion

olo es yo zwo-ney — cxio estas jam farita

gunsa gei zwo — la laboro estas farata