Сабакі Эўропы [Альгерд Бахарэвіч] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]


© Альгерд Бахарэвіч, 2017

© Logvino Literatūros namai, 2017

Рэдактар Сяргей Шупа

Мастачка Кацярына Пікірэня

Карэктарка Ліда Наліўка

Электронная версія Яўген Ціханаў



Выдавец “Logvino literatūros namai”

J. Savickio g. 4, LT-01108 Vilnius

v.270219-1 | lohvinau.by

Змест

Вокладка

Тытул

Правы

Уступ

Прысвячэнне

I. Мы лёгкія, як папера

Legoing klinkutima

II. Гусі, людзі, лебедзі

Сабакаловы

III. Нэандэртальскі лес

Памяці інжынэра Гарына

IV. Трыццаць градусаў у цені

Італійская кухня

V. Капсула часу

Мроя

VI. Сьлед

Бальбута. Граматыка і слоўнік

Дзесяць простых і канчатковых правіл мовы бальбута

Бальбутанска-беларускі слоўнік

Беларуска-бальбутанскі слоўнік



Гэта кніга складаецца зь некалькіх частак.

Шэсьць гісторый вядуць празь яе пакручастых.

У гісторыі першай стварае ўласную мову мянчук непакорны —

І канланг пачынае круціцца, як чортавы жорны.

У другой — мы ў будучым. Як ратавацца

Хлапчуку, што жыве ў паселішчы “Белыя Росы-13”?

А ў трэцяй старая ў хустцы пярэстай

На цудоўную выспу трапляе маркотнай нявестай.

У наступнай героем — сьпякотнае менскае лета.

Там блукае па горадзе вольны гультай з таямнічым пакетам.

Пра людзей, што ядуць камяні, і пра капсулу часу

Кажа пятая частка і курчыць дурныя грымасы.

Пачынаецца шостая ў танным бэрлінскім гатэлі.

У сярэдзіне веку — таго, што нядаўна сустрэлі.

Частак шэсьць, і ня важна, зь якой ты пачнеш падарожжа.

Можа, пятая выведзе ў першую — яна і ня гэткае можа.

А яшчэ ў гэтай кнізе ёсьць вершы і слоўнік.

Брэх сабакаў

І рэха ўначы,

І сьвятло эўрапейскае поўні.








Ю.

I.


Мы


лёгкія,


як


папера

1.

Хто б ведаў, як мне надакучыла ваша беларуская мова. І хто б ведаў, зь якой асалодай я пішу гэта. Надакучыла. Надакучыла.

Дакука.

Нуда.

Яна мне абрыдла. Брысь, мова, брысь. Ты ўдос­таль нацешылася. Табой не заробіш, не заб’еш, не пабавішся, цябе ўжо не забудзеш. Нібы незнаёмая жанчына ў прывакзальным тумане, выкрадальніца пакінутых на хвілінку дзяцей, некалі ты зьявілася зьніадкуль, узяла мяне за руку і павяла ў тлумны, запляваны падземны пераход, поўны бляклых вітрын, азяблых галубоў і прадаўцоў лятарэек — а я ўсё азіраўся туды, дзе засталіся стаяць чамаданы: надзейныя, начыненыя будучыняй, ужо нічые. Ты разлучыла мяне з роднымі, ты прымусіла мяне прымроіць нейкі народ, празрысты, няўлоўны, няісны. Год за годам мы хадзілі з табой па сьвеце, начавалі ў дзіўных месцах, нейкіх муха-малочных вёсках, у бібліятэках, закінутых замках, у нейкіх падазроных заезных дамах — дзе давядзецца; ты купляла мне танныя цацкі і карміла, пакуль я ня вырас, ты вучыла мяне гаварыць ціха, а думаць хутка, удзень ты прымушала мяне жаб­раваць і кленчыць, а ўначы абяцала мне царства, і вось урэшце куды ты мяне прывяла —

у гэтую цёмную,

нібы задымленую,

здымную

аднапакаёўку,

у доме з мэмарыяльнай дошкай,

у горадзе М.,

у часы ўсеагульнага мораку.

І ваша расейская мова мне канчаткова апрык­рала. Хто б ведаў, як яна мяне дастала. Што ёй ні скажаш, усё ўжо было, усё адгукаецца тысячай бязглуздых рэхаў і даўно астылых літар. Гатовыя канструкцыі, чыгуннае ліцьцё, мова-труба, пакладзеная ўпоперак нашых жыцьцяў. Ты заўжды чагосьці хацела. Яшчэ ў жываце ў мамы, калі я яшчэ і чалавекам ня быў, а так, зьлепленым чучалкам — ты ўжо настойліва стукалася, чытала мне маралі, душыла сваімі ватна-марлевымі павязкамі, заражала мяне страхам. Мова, якая заўжды прыходзіць нібы з вобшукам, мова, якая заўжды мае права. Брысь, расейшчына, брысь, бляшаная мова жэсаў і пажаскіх карпусоў, мова вялікай і ліпкай літаратуры, голас мільёнаў маленькіх і лютых сваёй дробнай злобаю людзей.

А ангельская? Яна агоркла ня менш. Тое, што вы завяце ангельскай, усяго толькі разьдзьмутае, як пухліна, гумовае сэрца, якое натужна пампуе міль­ярды словаў штодня, нежывое сэрца, над якім павесілі лямпу. Халодная люмінэсцэнтная сьвецень. Мова-фаст-фуд, ад ангельскай паўсюль плямы, быццам сьвет — гэта ўсяго толькі куча сурвэтак на нечым стале. Ангельская — мова на транстлушчах і штучных дабаўках. О, яна ўмее падмазаць!.. Як шмат людзей думаюць, што ведаюць ангельскую, і лічаць, што гэтага хопіць для шчасьця. Наіўныя дурні. Як шмат мы маглі б сказаць, калі б адмовіліся ад вашага інглішу,