Пікнік на ўзбоччы [Аркадзій Натанавіч Стругацкі] (fb2) читать постранично, страница - 3

ён якраз стаіць, «пустышку» перад сабой трымае, і з такім выглядам, нібы так бы ў яе і залез. — Слухай, — кажу, — Кірыле, а калі б у цябе такая ж «пустышка» была б, толькі поўная, а?

— «Пустышка»? — паўтарае ён і бровы ссоўвае, як быццам я яму бог ведае якую складаную гіпотэзу прапанаваў.

— Ну так, — кажу, — гідрамагнітная твая пастка, як яе… аб’ект «семдзесят сем бэ». Толькі зь дзярмом нейкім унутры, зь сіняватым.

Гляджу — пачало даходзіць. Падняў ён на мяне вочы, прыжмурыўся, і зьявіўся там у яго за сьлязой нейкі пробліск розуму, як ён сам любіць выказвацца.

— Пачакай, — кажа ён. — Поўная? Вось такая ж самая штука, толькі поўная?

— Ну так.

— Дзе?

— Хадзем, — кажу, — пакурым.

Ён жыва сунуў «пустышку» ў сэйф, зачыніў дзьверцы, замкнуў на тры з паловай абароты, і пайшлі мы зь ім назад у лябараторыю. Шчыра кажучы, я ўжо шкадаваць пачаў, што збалбатнуў. За пустую «пустышку» Эрнэст дае чатырыста манэт, а за поўную і ўсе шэсьцьсот вырваць можна было б. Але ходу назад мне ўжо не было, і я яму ўсё распавёў: і якая яна, і дзе ляжыць, і як да яе лепш за ўсё падабрацца. Ён адразу ж выцягнуў мапу, знайшоў гэты гараж, і па вачах ягоных я бачу, што ўсё ён пра мяне зразумеў, ды й чаго тут было не зразумець?

— Што ж, кажа, — трэба ісьці. Давай прама заўтра раніцай. А дзявятай я замоўлю пропускі, а ў дзесяць выйдзем. Давай?

— Давай, — кажу. — А хто яшчэ пойдзе?

— Ты ды я…

— Э не, — кажу. — Гэта ня ў бар прагуляцца. А калі што-небудзь з табой здарыцца?

Ён паглядзеў на мяне, пажмурыўся, усьміхнуўся.

— Бязь сьведкі ня пойдзеш?

— Зона, — кажу. — Парадак павінен быць.

Іншы б на ягоным месцы шыпець стаў, рукамі размахваць, расьпіскі даваць «прашу, маўляў, нікога не вінаваціць». Ён не такі. Ня першы год працуе, парадак у Зоне ведае. Двое справу робяць, трэці глядзіць, а калі яго потым спытаюць — распавядзе.

— Ну што ж, — кажа Кірыл. — Асабіста я б узяў Остына, але ты яго, напэўна, не захочаш. Ці нічога?

— Ну не, — кажу. — Толькі ня Остына. Остына ты іншага разу возьмеш.

Остын — хлопец нядрэнны, сьмеласьць і баязьлівасьць у яго ў патрэбнай прапорцыі, але ўжо надта ён хвалько. Абавязкова раззвоніць, што дзей хадзіў у Зону з Кірылам і Рэдрыкам, махнулі прама да гаража, узялі, што трэба, і адразу назад. Як на склад схадзілі. І кожнаму зразумела будзе, што загадзя ведалі, за чым ідуць. А да гаража, між іншым, з пропускам ніхто ніколі не хадзіў. Значыць, хтосьці навёў. А ўжо хто навёў — любы ўцяміць.

— Не, — кажу. — Остын не пасуе.

— Ну, добра, — кажа Кірыл. — А Тэндэр? Тэндэр — гэта ягоны лябарант. Нічога мужык, спакойны.

— Стараваты, — кажу я.

— Нічога. Ён у Зоне бываў.

— Добра, — кажу. — Табе лепш відаць. Тэндэр дык Тэндэр.

Карацей, ён застаўся сядзець з мапай, а я пайшоў наўпрост у «Боржч». Бо жэрці хацелася мне нязносна і ў глотцы перасохла.

Ладна. Зьяўляюся я раніцай, як заўсёды, а дзявятай, прад’яўляю пропуск, а ў прахадной дзяжурыць гэты бамбіза, сэржант, якога я мінулага году адмяцеліў, калі ён да Гуты стаў чапляцца па п’янай справе.

— Здароў, — ён мне кажа. — Цябе, — кажа, — Рыжы, па ўсім інстытуце шукаюць…

Тут я яго так ветліва перабіваю:

— Стулі, — кажу, — губы, сэржанце. Я за «рыжага» зь людзей бледных рабіў.

— Божа, — кажа, — Рыжы! Ды цябе ж так усе завуць.

— Усе ня ўсе, — кажу, — а губы стулі. Ён плюнуў, вярнуў мне пропуск і дакладвае:

— Рэдрык Шугарт, — кажа. — Вас тэрмінова выклікае да сябе ўпаўнаважаны аддзелу бясьпекі капітан Герцаг.

— Вось так, — кажу я, — гэта іншая справа. Вучыся, сэржанце, у фэльдфэбэлі ўзьвядуць.

А сам думаю: што яшчэ за навіны? На які гэта хрэн я спатрэбіўся капітану Герцагу ў службовы час? Добра, прыходжу. У яго кабінэт на трэцім паверсе, добры кабінэт, прасторны. Сам Вілі сядзіць за сваім сталом, курыць люльку і разводзіць нейкую пісаніну на машынцы, а ў куце корпаецца нейкі сэржанцік, новы нейкі, я ня ведаю яго.

— Добры дзень, — кажу я. — Выклікалі?

Вілі глядзіць на мяне, як на пустое месца, адсоўвае машынку, кладзе перад сабой тэчку і пачынае яе гартаць.

— Рэдрык Шугарт? — кажа.

— Ён самы, — адказваю, а самому сьмешна — сілаў няма.

— Колькі часу працуеце ў інстытуце?

— Два гады, трэці, — кажу.

— Склад сям’і?

— Два браты нас, — кажу. — Сіроткі. Адзін пад адным. Тады ён паварочваецца да таго сэржанціка і строга яму загадвае:

— Сэржанце Люмэр, — кажа, — адпраўляйцеся ў архіў і прынясіце тэчку нумар сто пяцьдзесят.

Сэржанцік казырнуў і змыўся, а Вілі зачыняе тэчку і змрочна так пытаецца:

— Зноў за старое ўзяўся?

— За якое такое старое? — кажу.

— Сам ведаеш, за якое. Зноў на цябе матэрыял прыйшоў.

Так, думаю.

— І адкуль матэрыял?

Ён нахмурыўся і паківаў галавой.

— Гэта цябе не датычыцца, — кажа. — Я цябе па старым сяброўстве папярэджваю. Балбочаш, напэўна, шмат. Бо ж у другі раз пападзешся — шасьцю месяцамі не адкараскаешся. І зь інстытуту