Жураўліны крык [Васіль Быкаў] (fb2) читать постранично, страница - 37

— Курл!.. Курл!.. Курл!..

Наўздагон за зніклай чародкай, з апошніх намаганняў перабіраючы крыламі, не дужа высока ляцеў, быццам шкандыбаў у паветраным абшары, адсталы, падбіты журавок. Ад яго амаль чалавечай роспачы аж здрыгануўся здзіўлены Глечык, нешта суладнае сваім затоеным пакутам пачуў ён у тым жалобным голасе, і грымаса болю і жалю скрывіла яго круглявы хлапечы твар. А журавель крычаў, кідаў у ветраны прастор марныя гукі няшчасця, махаў і махаў аслабелымі крыламі, пяўся наперад сваёй доўгай выгінастай шыяй, але дагнаць чародку не мог.

Ад жахлівай роспачы птушкі нясцерпнай самотай захлынула хлапечае сэрца. Глечык аберуч ухапіўся за голаў, зацяў вушы, напяўся, з усяе сілы сціснуўся, каб толькі стрываць. Так ён сядзеў доўга, зусім змярцвелы і абыякавы да ўсяго, збіты з панталыку тым нестрываным жураўліным сумам. Пасля адарваў ад вушэй рукі, але нават не зірнуў на неба, з якога даўно ўжо знікла тая нябога-птушка, а яе крык, не перастаючы, горам і роспаччу гучэў і гучэў у хлапечых вушах.

А ў душы, прарваўшыся з памяці ад гэтага незвычайнага напамінку, ужо шырыліся, грымелі тугой пяшчотныя, дарагія ўспаміны з таго, што стала колішнім і такім замілавана нясцерпным. Як жывая, паўстала ў памяці маці — статная і прыгожая, але не такая прыветная і ласкавая, якой была заўсёды, а з гаротай на твары па ім, яе сыну Васі. Успомнілася настаўніца Клаўдзія Якаўлеўна, якая любіла яго ў школе, несучы яму з сваёй шчодрай на ласку душы сарамяжную і жаданую жаночую прыхільнасць. З’явіўся перад вачыма непаседлівы Алёшка Бондар і з ім — дураслівыя іх забавы, паходы ў Селіцкую пушчу і такія ж тады прынадныя гульні ў вайну — самае праклятае з усіх ліхаў, заведзеных жыццём на зямлі. Зашчымела ў душы старое раскаянне за Людку, выдуманым каханнем да якой некалі дражнілі яго ў школе, за што ён зненавідзеў і аднойчы пакрыўдзіў гэтую бялявую дзяўчынку з задуменнымі сінімі вачыма.

Ахоплены ўладарнаю сілаю думак, не адразу заўважыў ён, як ўсчаўся аднекуль суцэльны далёкі гул. Хлопец ачнуўся, калі на пагорак выпаўз статак крыжастых страшыдлаў, загрукатала ўсё наваколле і да споду задрыжала зямля. Скочыўшы з бруствера, Глечык схапіў адзіную сваю гранату, прыціснуўся спіной да дрыготкай сцяны траншэі і чакаў.

Ён разумеў, што гэта канец, і з усяе сілы зацяў у сабе нясцерпную журботу душы, у якой вялікаю прагай жыцця ўсё біўся далёкі прызыўны жураўліны крык…