Мастак Антон Карніцкі [Сяргей Чыгрын] (fb2) читать постранично, страница - 10

перадаюць іншы настрой, настрой тагачаснай беларускай вёскі. Вясковыя хаты, плот, лаўка каля плота, журавель і бярозкі — так выглядалі вёскі ў першай палове ХХ стагоддзя на Беларусі. У добрых гаспадароў былі такія сядзібы — сціплыя, але дагледжаныя.

Карціну “Беларуская вёска” я адшукаў у пісьменніка Уладзіміра Ягоўдзіка. Пасля смерці Ларысы Геніюш, у Зэльву прыехала яе нявестка Валянціна Геніюш вырашаць пытанне з хатай, дзе жылі Янка і Ларыса Геніюшы. Хату купіў мясцовы быткамбінат, а кнігі і іншыя рэчы спадарыня Валянціна прадавала і даравала знаёмым і сябрам. Уладзімір Ягоўдзік купіў у яе карціну “Беларуская вёска” Антона Карніцкага. Магчыма, гэту карціну ў мастака ў 1942 годзе набыў Янка Геніюш. Ён якраз тады знаходзіўся ў Слоніме і працаваў у аддзеле аховы здароўя горада. Цяпер карціна Антона Карніцкага знаходзіцца ў Мінску ў пісьменніка Уладзіміра Ягоўдзіка.

1943 годам датаваныя два нацюрморты — “Бэз” і “Агародніна”. На першай карціне адлюстраваны букет кветак у гладышы, а на светлым абрусе стаіць шклянка з вадою, ляжыць адчынены партсігар, дыміцца папяроса ў попельніцы. На другой — буракі, морква, капуста, гладыш... Ва ўсім арганічна адчуваецца прысутнасць чалавека. Вось ён хутка возьме папяросу, ці з гладыша нап’ецца малака. Магчыма, гэтыя карціны былі намаляваныя для вучняў, каб яны, гледзячы на гэтыя нацюрморты, вучыліся маляваць самі. Але творы гэтыя, як і ўсе пералічаныя вышэй і тыя, якіх я не згадаў, вартыя сёння самых высокіх адзнак і ўвагі спецыялістаў-мастацтвазнаўцаў. Іншая справа, што многія творы Антона Карніцкага знаходзяцца за мяжой Беларусі і ў прыватных архівах, якія неаходна вяртаць у Слонім ці ў Нацыянальны мастацкі музей Беларусі.

Што датычыць сваякоў Антона Карніцкага, то ні сёння, ні 20 гадоў таму, я знайсці нікога так і не змог. Некалькі разоў пісаў пляменніку Антона Карніцкага Алегу Карніцкаму ў пасёлак Смыга Ровенскай вобласці на Украіну, але адказу так і не атрымаў. Магчыма, ніхто па тым адрасе, што мне даў Сяргей Новік-Пяюн, з Карніцкіх не пражывае. Няма нікога з Карніцкіх і ў вёсцы Любанічы Карэліцкага раёна, а таксама ў Слоніме. Жывуць Карніцкія ў Баранавічах на вуліцы Наканечніка. Я патэлефанаваў туды і пагутарыў з Інай Валянцінаўнай Карніцкай. Мілая жанчына ў тэлефонную трубку сказала, што яны родам з Карэліцкага раёна, але пра мастака Антона Карніцкага нічога ніколі не чулі.

1

Раніца, 1944, 16 студзеня

(обратно)

2

Слонімская газэта, 1944, 25 красавіка

(обратно)

3

Слонімская газэта, 1944, 25 красавіка

(обратно)

4

Раніца, 1944, 14 траўня

(обратно)

5

Маецца на ўвазе артыкул Міколы Агафонава “У мастацкіх каталогах не значыцца”, які быў апублікаваны разам са скарочанымі ўспамінамі Сяргея Новіка-Пеюна ў часопісе “Мастацтва Беларусі”, 1987. № 12. С.64-67

(обратно)

6

Цяпер гэта вёска ўваходзіць у межы Карэліцкага раёна Гродзенскай вобласці

(обратно)

7

Цяпер так называецца адзін з мікрараёнаў Слоніма

(обратно)

8

Цяпер тут у Слоніме знаходзіцца мясцовая школа мастацтваў. А музей дзейнічае па адрасе: горад Слонім, плошча Леніна, 1

(обратно)

9

У вёсцы Любанічы ў 1908 годзе налічвалася 73 двары, 525 жыхароў. Падчас Першай сусветнай вайны вёска амаль цалкам была знішчана. У 1921-1939 гадах яна ўваходзіла ў Цырынскую гміну Наваградскага павета і ваяводства

(обратно)

10

Казлоўскі Міхась. Галасы разбуджаных птушак. Мн., 2006. С.162

(обратно)

11

Новік-Пяюн Сяргей. “Жыў не дарэмна...”// Мастацтва Беларусі, 1987.№ 12. С.64

(обратно)

12

Агафонаў Мікола. У мастацкіх каталогах не значыцца // Мастацтва Беларусі, 1987.№ 12. С.64

(обратно)

13

Гайба Мікалай. Польскамоўная адукацыя на Навагрудчыне ў пачатку ХХст. // Літаратура, мова, культура: этнас у святле гісторыі і сучаснасці: Матэрыялы “круглага стала” і міжнар. навук. канф. /Пад рэд. С.П.Мусіенкі. Гродна, 1999. С.245

(обратно)

14

Гваздзёў Сяргей. Заходнебеларуская мастацкая плынь // Новы час, 2009, 31 студзеня

(обратно)

15

Kurier Warszawski, 1929, 10 czerwca

(обратно)

16

Хмара Сяргей. Рабінавы хмель // Укл., прадм., камент. Сяргея Чыгрына. Мн., 2009. С.202

(обратно)

17

Раніца, 1942, 27 верасня

(обратно)