Палімпсэст [Алесь Аркуш] (fb2) читать постранично


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]


Алесь Аркуш





ПАЛІМПСЭСТ

Раман

Палімпсэст

Раман

Частка першая

1.

Пакой нагадваў рэдакцыйны. Мы, чалавек пяцьшэсьць, сядзелі ў крэслах уздоўж сьцяны. Маладзён, рыхтык камсамольскі актывіст 70-х, трымаў у руках газэту і распавядаў нешта пра зьмест нумару. Усю правую паласу газэты займаў каляровы здымак нейкага юнака. Калі "камсамолец" падыходзіў бліжэй, то рабіўся заўважным тэкст, які зь левай паласы пераходзіў на правую і йшоў падкладам па ўсяму здымку. Гэты тэкст дзіўным чынам зьнікаў, калі выступоўца адыходзіў ад мяне на тры-чатыры крокі: быў бачны толькі здымак. "Камсамолец", гаворачы пра двухпалосны артыкул, увесь час глядзеў мне ў вочы. Было адчуваньне, што ўсё гэта казалася выключна для мяне. І я мусіў неяк рэагаваць.

— Гэта кепскі матэрыял. Калі ў кожным жыцьці ёсьць месца подзьвігу, дык павінна быць месца і для слабасьці. Па адным учынку нельга выносіць прысуд чалавеку, — я вырашыў скарыстаць іхнюю фразэалёгію. Насамрэч, я быў упэўнены, што гэта фальшыўка, напісаная паводле добра знаёмага трафарэту.

"Камсамолец" акругліў вочы, здаецца, яму не было што сказаць мне ў адказ.

Раптам загучаў школьны званок, усе ў пакоі заварушыліся.

— Я зь ім сама пагавару, — сказала жанчына, што сядзела са мной поруч.

З выгляду яна нагадвала клясычную школьную настаўніцу: строгі гарнітур, доўгія валасы ўбраныя ў прычоску а-ля 70-ыя, адно што акуляры сучасныя, модныя сярод аптэкарак, настаўніц і банкаўскіх работніц: акуляры трымаліся на кончыку носа. Жанчына кінула на мяне некалькі паглядаў паверх шкельцаў.

Мы ішлі поруч па нейкіх калідорах. Вакол было шмат падлеткаў, выглядала, што гэта сапраўды была школа. "Настаўніца" казала штосьці банальнае і патаснае. Я амаль яе ня слухаў. Мне было цікава: дзе мы? Я ўглядаўся ў твары падлеткаў і ня мог нічога ўцяміць.

Мы падышлі да выхаду, які зьдзівіў мяне больш, чым уся гэтая незразумелая ўстанова. Выхад быў закратаваны, ён ішоў некуды ўніз. Паміж мэталічнымі прутамі былі шчыліны, і для таго, каб пакінуць памяшканьне, трэба было прашчаміцца празь іх. "Настаўніца" звыклымі рухамі нахілілася і праціснулася праз краты. Я падаўся за ёю сьледам.

* * *

Усьлед за мной у прыбіральню зайшоў Туміла. Тут было моцна напалена і ядзерна сьмярдзела мачой і тытунёвым дымам. З Тумілам я вучыўся ў адной клясе, але ніколі не таварышаваў. Ён рана "сасьпеў", жыў іншымі зацікаўленьнямі і вольны час бавіў з старэйшымі хлопцамі. Пры ўсіх яго хібах, Тумілу я паважаў, бо аднакашнік ня быў падшыванцам: меў прыстойныя манеры, добра апранаўся і ўвогуле адчувалася ў ім нейкая гжэчная спадчынная парода.

Танцы набліжаліся да канца, заставалася якіх паўгадзіны.

Туміла прымасьціўся да суседняга пісуара. Пусьціўшы гарачы пругкі струмень, ён, нават не павярнуўшы ў мой бок галавы, сказаў:

— Ну што, Саня, адпачнём сёньня.

— У якім сэнсе?

Мы мелі розныя кампаніі і па-рознаму адпачывалі, таму гэтая нечаканая прапанова ў мяне выклікала непаразуменьне.

— Тваё — хата і музыка, маё — разагрэў і дзевачкі. Мусім жа мы расслабіцца пасля войска.

Туміла ведаў, што апошнім часам я жыў адзін — бацькі зьехалі за мяжу. Раней я ніколі ня быў зь ім у адной кампаніі. Як там можа ўсё скончыцца? Я вагаўся.

— Згода. Чакаю вас ля свайго пад'езду.

— Не пашкадуеш. Абяцаю.

Я пачуў іх, калі кампанія набліжалася да мяне па супрацьлегламу баку вуліцы. Галасоў, як мне падалося, было задужа. Гэта магла быць чужая кампанія, моладзь якраз вярталася з танцаў, але аксамітны барытон Тумілы я наўрад ці мог зблытаць. Туміла нешта апавядаў, а дзяўчыны задзірыста сьмяяліся ў зорнае ліпеньскае неба. Шматлюдная вечарынка ніяк не трапляла ў фармат дамоўленага мерапрыемства. Я пачаў злавацца на сябе. Нафіг было пагаджацца!

Яшчэ колькі хвілінаў, і ў начной шэрані я сапраўды пабачыў значна больш постацяў, чым разьлічваў сустрэць. Мяне непакоіла толькі адно — Туміла мог прыхапіць з сабой некалькі безгаловых гопнікаў, зь якімі абавязкова былі б праблемы. Не хацелася мець эксцэсаў ані з суседзямі, ані з законам.

Калі кампанія наблізілася на адлегласьць выцягнутай рукі, у мяне адлягло ад сэрца. Іх было пяцёра. Тры дзяўчыны, мне мала знаёмыя, не з нашай школы, і яшчэ адзін хлопец — Арол, неразлучны сябрук Тумілы. Ён быў старэйшы за нас, здаецца, гады на два. Арол ня меў дурной славы, больш таго, я яго ведаў па мэляманскіх справах, мы зь ім час ад часу абменьваліся кружэлкамі.

Калі Туміла прадстаўляў мне сваіх сябровак... удар эмацыйнага шоку ледзь не кульнуў мяне ў куст бэзу. Нейкае цудадзейства! Фантастыка! Поўны Брэдбэры! Сярод маіх гасьцей была Яна... Дзяўчына гэта некалі працавала ў "Культтаварах" у аддзеле