Baza Radikaro Oficiala kun difinoj [Luiz Portella] (fb2) читать онлайн
[Настройки текста] [Cбросить фильтры]
Baza Radikaro Oficiala kun difinoj.
de Akademio de
Esperanto.
Difinoj nur per radikoj,
kiuj estas difinitaj
Luiz Portella
rekta metodo
Antaŭparolo
Kelkaj homoj emas aldoni la finaĵon -o al vortoj de siaj gepatraj
lingvoj. Sed tio igas Esperanton nekomprenebla al homoj de aliaj landoj.
Do, ne estas bona ideo inventi novajn radikojn nur por ke Esperanto
iĝu pli simila al iu gepatra lingvo. Pli bone ke Esperanto restu lingvo
facila, regula, kaj internacia. Resume, ke ĝi restu kiel “la bona lingvo”,
kiel difinis Claude Piron.
La progreso de nia socio postulas ja la uzon de novaj konceptoj, de
novaj vortoj. Sed antaŭ ol krei neologismojn, ni devas kontroli ĉu ne eblas
uzi la fundamentajn kaj oficialajn radikojn, por konservi la internaciecon,
regulecon kaj facilecon de Esperanto.
Koni la Fundamenton de Esperanto kaj la Bazan Radikaron Oficialan
estas devo de ĉiu bona Esperantisto.
La Baza Radikaro Oficiala estas listo de vortoj faritaj de la Akademio
de Esperanto, en kiu oni kolektis ĉiujn oficialajn kaj fundamentajn radikojn
kaj listigis ilin laŭ ofteca kriterio.
Krom tiu nepra graveco, ĉi tiu verko prezentata en alloga, portebla
formato, estas bonega instruilo.
Por flue regi lingvon oni devas pensi rekte en tiu lingvo, oni evitu
tradukojn. La rezultoj de rektaj metodoj estas ĝenerale superaj kompare
kun metodoj, kiuj ofte uzas tradukojn.
En ĉi tiu libreto la lernantoj povas konsulti la plej gravajn vortojn de
Esperanto, kaj lerni ilin per Esperanta difino. Tiel oni
kreas rapidan vojon inter la koncepto kaj la vorto en Esperanto, sen la
devojo de la traduko. Se dum leciono lernanto demandas tradukon de iu
vorto, anstataŭ simple traduki ĝin, la instruisto povus laŭtlegi la difinon.
Tiel la instruisto instruos Esperanton per Esperanto.
Ci tiu llustrita Oficiala Radikaro estas ege utila konsultilo, kiu devus
esti en la poŝo de ĉiu lernanto de Esperanto.
Emilio Cid
Klarigoj
La Baza Radikaro
Oficiala havas nau grupojn, lau ofteco kaj utilo. La finaĵojn, prefiksojn
kaj sufiksojn, do la vort-konstruajn ilojn, mi apartigis en grupon 0.”
Baza Radikaro Oficiala estas kreaĵo de Akademio de Esperanto.
0 iloj
1-9 radikoj laŭ ofteco kaj utilo
X aldonoj (oficialaj)
Y aldonoj (ne oficialaj)
* plej oftaj kaj utilaj radikoj (grupoj 0-6)
Aliaj indikoj
(Apis) scienca nomo de besto aŭ kreskaĵo.
( tr ) transitiva verbo
( ntr ) netransitiva verbo
(x) transitiva kaj netransitiva verbo
prep. : prepozicio
llustrita OREL
difinoj aŭ klarigoj: 2.656
2.479 el Baza Radikaro Oficiala;
161 bazaj oficialaj;
16 bazaj ne oficialaj.
bildoj: ĉ. 520
-a* finaĵo por adjektivoj (alta,
monda, bela) 0
abelo eta besto (in-
sekto), kiu produktas
mielon ( Apis ) 8
abio pingloarbo ( Abies) 7 ©*
abomeno malamego ĉu pro
fizika ĉu pro morala kialo 8
aboni (tr ) ade ricevi, laŭ kontrakto,
gazeton, servon ktp 8
abrikoto flavoranĝa fru-
kto de abrikotujo ( Pru -
nus armeniaca) 9
abrupta malagrable subita 9
absoluta senkondiĉa, malrelativa 9
abstini ( ntr) ne permesi al si, pro
principo, iajn plezurigajn agojn
(manĝi, trinki, fumi, ktp) 9
abstrakta malkonkreta; estanta en
pensoj x
absurda kontraŭa al la komuna sa-
ĝo (la ideo pri la senfina movo
estas absurda) 9
abunda estanta en pli ol sufiĉa
kvanto 7
acida kun akra gusto, kiel citrono 7
-aĉ- vortparto esprimanta malbo-
necon, malbonan kvaliton (mal-
bela, maltaŭga domo: domaĉo) 9
aĉeti* ( tr ) akiri per | $
mono (oni vendas rŝpi
ion, mi aĉetas ĝin) 3 -H—2^
-ad-* vortparto esprimanta daŭran
agon aŭ ripetiĝon (lernado, pa-
fado) 0
adapti ( tr) taŭgigi ion 9
adepto homo, kiu akceptis kaj sek-
vas iun idealon x
adiaŭ vorto por saluto je foriro 7
adiaŭi ( tr ) saluti ĉe eliro x
adicii ( tr) aldoni, kunigi nombrojn
en unu solan (1 + 1 = 2) 8
adjektivo vorto esprimanta kvali-
ton 8 (v) -a
administri ( tr) zorgi pri aferoj de
entrepreno aŭ persono 8
admiri (tr) miri pro beleco aŭ su-
pereco 8
admoni ( tr ) kuraĝigi per parolo al
ago aŭ al plenumo de devo 8
adopti (tr) laŭleĝe alpreni iun kiel
sian propran filon aŭ filinon 8
adori (tr) amegi; respektegi kiel
dion 9
adreso* precizaj indikoj por atingi
iun aŭ ion 5
adverbo nevariebla vorto espri-
manta lokon, tempon aŭ mani-
eron 9 (v) -e
advokato jura reprezentanto kaj
defendanto ĉe juĝdiskutoj 8
aero* spirebla nesimpla gaso, kiu
ĉirkaŭas la teron 4
afabla* plaĉa per ĝentileco, agra-
blaj vortoj kaj komplezoj 3
afero* io ajn en la mondo, konkreta
aŭ abstrakta 2
afiŝo sciigo al la publiko sur papero
kaj ordinare gluita sur muro 8
aflikti (tr) morale suferigi 9
afranki (tr) pagi sendkoston 8
15
Afriko
Afriko mondoparto sude de Eŭro-
po 9 (b) pĝ 98
agento peranto, ĝenerale dungita
por peri difinitan aferon 9
agi* ( ntr ) fari ion 5
agiti (tr) moveti rapide kaj ripete 9
aglo rabobirdo ( Aquila) 7
agordo ĝustigo de apara-
to, muzikilo ... 7
agrabla* plaĉa, kiu donas plezu-
ron (agrabla vetero) 4
aĝo* kiomo de la tempo, ekde la
naskiĝo 4
ajlo bulba kreskaĵo
kun akra odoro (Al-
lium sativum) 9
ajn* vorteto, kiu almetiĝas apud
vortoj demandaj aŭ sendifinaj por
insisti pri la nedifiniteco 1
-aĵ-* vortparto esprimanta ion,
kion oni povas tuŝi (estaĵo, ma-
nĝaĵo) 0
aĵo konkreta afero, io tuŝebla x
akademio societo pri iu temo 9
akceli (tr) plirapidigi 8
akcento plilaŭtigo de voĉo sur difi-
nita parto de vorto 9
akcepti* (tr) konsenti ricevi ion,
kion iu donas aŭ proponas 4
akcidento malfeliĉa okazaĵo 7
akcio atesto pri partopreno en la
kapitalo de financa societo 9
akiri* (tr) havigi al si 6
akno eta kaj ruĝa ŝvelaĵo sur la
haŭto 9
akompani* (tr) esti aŭ iri kun iu
aŭ io 6
akordo sameco de sentoj aŭ opinioj
inter personoj 9
akra* tranĉa aŭ pika 6
akrido saltinsekto,
kiu muzikas kaj
manĝas kreskaĵon ( Acrida ) 9
akso rekta linio, ĉirkaŭ
kiu turniĝas korpo 9 ViTvi/
aktiva agema, laborema 9
akto parto de teatraĵo; oficiala
atesto 9
aktoro teatra aŭ kina ludisto 9
aktuala nuntempa 9
akurata okazanta je ĝusta tempo 8
akuzativo -n x (b) pĝ 08 (v) -n
akuzi (tr) kulpigi 9
akvo* fluaĵo el riveroj kaj maroj
(H 2 oy
al* prep. esprimanta direkton (ri-
gardi al la strato) 1
alarmo signalo por ano-
nci danĝeron 9
alaŭdo birdo (Alauda) 9
albumo bindaĵo en formo
de libro, por konservi no-
tojn, fotografaĵojn ktp 8
aleo vojo en ĝardeno aŭ parko 9
alfabeto listo da ĉiuj literoj de iu
lingvo (a, b, c, ĉ, d .. . ) 9
algo kreskaĵo vivanta en
aŭ sur akvo 9 ©*■
alia* alia aĵo = ne tiu aĵo 2
alkoholo esenca parto de brando,
vino kaj aliaj ebriigaj likvaĵoj
(C 2 H 5 OH kaj aliaj OH ) 8
almenaŭ* vorto por diri “ne malpli
ol” 1
16
anuso
almozo mondonaco, monhelpo al
malriĉulo 8
alta* vertikale granda 2 (b) pĝ 07
alterni ( ntr ) sekvi lauvice unu la
alian (la sezonoj alternas) 9
aludi (x) nerekte paroli pri iu aŭ io 9
alumeto ligna peceto,
kiu ekbrulas per frota- ^
do 7
aluminio arĝentkolora malpeza me-
talo ( Al ) 9
amara maldolĉa por la gusto 9
amaso* multnombra, ĝenerale sen-
orda aro 4
amatoro neprofesiulo 9
ambasado ambasadora aro de dele-
gitoj 9
ambasadoro plej alta reprezen-
tanto de iu ŝtato ĉe alia ŝtato 9
ambaŭ* unu kaj alia kune 1
Ameriko mondoparto okcidente de
Afriko kaj Eŭropo 9 (b) pĝ 98
ami* ( tr ) havi koran inklinon por
iu 2
amiko* persono, kiu estas korligita
kun alia pro inklino sed ne pro
seksamo, nek pro familianeco 2
amori ( ntr ) seks-kuniĝi x
amplekso grado de grandeco 8
ampolo eta botelo por kelkaj celoj 9
amuzi* (tr) agrable distri kaj gaj-
igi 5
-an-* vortparto esprimanta mem-
brecon (afrikano, estrarano) 0
anaso naĝbirdo ©♦
( Anas ) 8
anekdoto mallonga,
sprita rakonto 9
angilo serpentosimila manĝebla fi-
ŝo ( Anguilla ) 9
angulo* grado de malfermo /
inter du linioj aŭ muroj, /
kiuj tuŝas unu la alian 4 A_
anĝelo loĝanto en
ĉielo, ĝi povas helpi
teranojn 8
animalo vivulo, kiu ne estas kres-
kaĵo, ĝi kapablas senti kaj sin
movi 8
animo* nekorpa parto de la homo,
iuj taksas ĝin senmorta 5
ankaŭ* vorto por diri “kaj plie”,
“same”, “egale kiel aliaj” (ankaŭ
mi ploris) 1
ankoraŭ* ĝis la nuna momento; de-
nove, ree, plue 1
ankro pezaĵo por fiksi ŝi-
pon x ©*
anonci* (tr) publike sciigi 6
ansero naĝbirdo simila ta-
men pli granda ol anaso
(Anser) 9
anso iu ajn tenilo kun formo de tas-
tenilo y (b) taso
anstataŭ* prep. pordiri: en la loko
de, en la rolo de, en la funkcio de 1
-ant-* vortparto por diri, ke la ago
plu daŭras, rilate al kiu agas:
manĝanto estas tiu, kiu manĝas 0
(b) pĝ 09
antaŭ* prep. por diri “en tempo
pli frua”, "en loko fronte al” 1
antikva tre malnova x
anuso truo, per kiu la bestoj fe-
kas x
17
aparato
aparato kunaĵo de objektoj aŭ in-
strumentoj servanta por plenumi
ion (telefono, televidilo ...) 7
aparta* malkuna 4
apartamento komforta loĝejo 8
aparteni* ( ntr) esti ies posedaĵo;
esti parto de io 6
apenaŭ* vorto por diri “ne pli mul-
te ol”, “preskaŭ ne” (ŝi apenaŭ
aŭdis vin) 1
aperi* ( ntr ) sin vidigi 4
aperturo malfermaĵo 9 ©
apetito deziro manĝi 8
aplaŭdi (x) montri apro-
bon per batado de unu
mano kontraŭ alia 9
apliki ( tr ) uzi por praktiko teoriajn
sciojn 9
apogi* ( tr ) subteni por ke io ne
falu 6
apostolo unu el 12 vokitoj de
Kristo 9
apoteko ejo por kuraciloj, kie oni
vendas aŭ disdonas ilin 8
aprilo* la kvara monato de la jaro 5
apro sovaĝa porko
(Sus scrofa) 9 ©*■
aprobi* ( tr) opinii
ion bona 6
apud* prep. esprimanta proksime-
con 1
-ar-* vortparto esprimanta kolek-
ton da samspecaj aĵoj, kiu for-
mas unu apartan tuton (stelaro,
homaro) 0
araneo eta besto,
kiu teksas reton
(. Aranea ) 8
18
aranĝi* ( tr ) meti laŭ ĝusta ordo;
pretigi (aranĝi kongreson) 5
arbitra libervola, senkontrola 9
arbo* ligna daŭra kres-
kaĵo kun alta trunko 3
©♦
arda varmega 8
areo mezuro de surfaco (m 2 , km 2 ,
cm 2 ...) x
arĝento* valora metalo (Ag) 5
arko parto de kurbo, precipe de
cirklo 8
armeo organizita aro de militistoj
de iu ŝtato 7
armi* (tr) provizi per armiloj, tio
estas, per diversaj iloj por atake
vundi, mortigi ktp 6
armo* la tuto de armiloj 6
arterio tubeto, kiu kondukas la
sangon el la koro ĝis ĉiuj partoj
de la korpo 9
artiko loko, kie kunligiĝas du os-
toj aŭ membroj, tiel ke ili povas
moviĝi unu rilate al alia 9
artikolo teksto en gazeto; gra-
matika difinilo (la vorteto la, en
Esperanto) 7
arto* tuto de scioj kaj reguloj
akirita per studo, uzebla por iuj
rezultoj 3
-as* finaĵo por verboj, kiam temas
pri la nuna tempo (vi legas) 0 (b)
pĝ 09
asekuri (tr) garantii per kontrakto
kontraŭ monata pagado, ke se
okazos akcidento, tiam venos
mono por pagi la perdon 8
Azio
asembleo kunsido por oficialaj de-
cidoj 9
aserti (tr) firme certigi 9
asfalto nigra planko por stratoj 9
asisti (tr) pro ofica devo ĉeesti
por helpi profesoron, pastron,
kuraciston 9
asocio grava societo 8
aspekti (ntr) ŝajni 7
-at-* vortparto por diri, ke la ago
plu dauras, rilate al kiu ricevas la
agon: vidato estas tiu, kiun oni
vidas 0 (b) pĝ 09
ataki* (tr) komenci batalon kon-
traŭ malamiko 6
atendi* (tr) resti ĝis iu alvenos au
io okazos 3
atenta* turnanta kaj fiksanta siajn
mensajn kapablojn al io 4
atesti (tr) certigi ion, ĉar oni vidis,
aŭdis aŭ spertis tion 8
atingi* (x) veni ĝis iu loko aŭ re-
zulto 5
Atlantiko parto de la oceano 9 (b)
pĝ 98
atmosfero la aero ĉirkaŭ nia plane-
do x
atomo tre eta ero de la
aĵoj 9 ©*
aŭ* vorteto uzata por elekto: ĉu vi
trinkos teon aŭ kafon? 1
aŭdaca ege kuraĝa, maltima 9
aŭdi* (tr) uzi la orelojn 3
aŭgusto* la oka monato de la jaro 5
aŭskulti* (tr) atenti
por aŭdi 4
Aŭstralio lando oriente de Afriko 9
(b) pĝ 98
aŭto = aŭtomobilo 8
aŭtobuso granda aŭ-
tomobilo; pluraj per-
sonoj povas uzi ĝin samtempe 7
aŭtomato maŝino kapabla mem
regi ĉiujn, aŭ almenaŭ iujn, siajn
funkciojn 7
aŭtomobilo motora ve-
turilo, kutime kun kvar
radoj, por stratoj 8
aŭtoritato influo bazita je respek-
to 8
aŭtoro verkinto; kreinto 9
aŭtuno* sezono post somero kaj
antaŭ vintro 4 (b) pĝ 13
avantaĝo tio, kio donas ian supere-
con; tio, kio enhavas pli grandan
utilon 9
avara* tro ŝparema 6
aveno greno (Avena) 9
aventuro neatendita kaj riska neor-
dinara okazaĵo 7
avenuo larĝa strato 8
averti* ( tr ) antaŭsciigi kaj atentigi
iun pri io 6
aviadilo veturilo
por la ĉielo ©"►
(aviad/il/o) 8
avida fortege deziranta ion 8
avo* patro de patro aŭ patro de
patrino 4
azeno* besto simila al
ĉevalo (Equus asi-
nus) 5
Azio mondoparto oriente de Eŭ-
ropo 9 (b) pĝ 98
19
babili
babili (x) paroli intime 7
bacilo speco de bakterio kun formo
de bastono 9
bagatelo afero ne grava 9
baki (tr) kuiri per varmo, ne per
flamo 8
bakterio ege eta vivaĵo kiu
kauzas putradon, puson kaj
diversajn malsanojn 9
balai* (tr) purigi per speciala
ilo 6 (balailo ©* ) M
balanci (tr) movi ion tiel, ke ĝi al-
terne leviĝas kaj malleviĝas 8
balbuti (tr) malklare paroli pro
nevolaj haltoj kaj ripetoj 9
baldaŭ* post mallonga tempo 1
baleno la plej granda besto de la
Tero, ĝi estas mamulo, kiu vivas
en maro (balaena) x
balo festo por danci 9
balono malrapida flugi- .
lo, kiu flugas pro mal-
libera malpeza gaso 7
1
baloti ( ntr ) voĉdoni; (tr)
elekti iun por posteno 9
bambuo altegaj kreskaĵoj, ili estas
uzataj por fari meblojn, domojn
kaj aliajn aferojn ( Bambusa ) 9
banano frukto el bananujo,
kun flava ŝelo kaj ete dolĉa I
blanka karno (Musa) 9
20
bandaĝo tuko por pro-
tekti vundon 9
bani* (tr) meti iun
aŭ ion en akvon porr^fĵl
lavado 5 a J3r
banko entrepreno por
financo kaj mono 7 ©♦
banto ornama nodo 9 EN
bapti (tr) oficialigi al-
venon de iu al reli-
gio; doni nomon 9
barakti (ntr) forte movi siajn
brakojn kaj krurojn por sin libe-
rigi 8
barbiro ulo, kiu samtempe estas
razisto, kombisto kaj har-ton-
disto 9
barbo* haroj de vango
kaj mentono 6 ©♦
barelo ligna ujo por lik-
vaĵo 8
barko eta veturilo por
akvo, kiu ne havas <
ĉambron 9
baro* io, kio malhelpas trairon aŭ
agadon 6
basko pendanta parto de vesto 9
bastono* eta stango, ĝenerale el
ligno, por helpi piediron 6
batali* (ntr) peni venki iun 4
.. «G
bati* (tr) forte
frapi 3 ©♦ T
bazaro vendejo kun pluraj diversaj
sendependaj vendobudoj 8
bazo malsupra parto de aĵo; ĉefa
parto de ideo 8
i2 ^
boato
bebo infaneto 8 ©+
bedaŭri* ( tr ) esti malfeliĉa pro
okazaĵo aŭ perdo 6
beko* malmola parto
de buŝo de birdo 6
bela* havanta kvalitojn, kiuj plaĉas
al vidado aŭ aŭdado 2
bendo aĵo kaj longa kaj mallarĝa 9
beni (tr) peti dion gardi ion aŭ iun 8
benko* meblo por (
sidi 5
benzino likvaĵo (el \<=
petrolo) kiu movi- ^
gas motoron 8
bero ia ajn eta karneca
frukto 7
besto* animalo, kiu ne
estas homo 4 b
beto manĝebla kreskaĵo,
uzata ankaŭ por pro-
dukti sukeron ( Beta ) 9
betulo arbo kun hela
ŝelo, kun tre flekseblaj
branĉoj ( Betula ) 8
bezoni* ( tr ) esti en situacio, kiu
postulas ion 3
biblioteko librejo, kie eblas legado
aŭ prunto de libroj 8
biciklo veturilo kun
du radoj, movata ,
per la kruroj 8
bieno kampara ter-posedaĵo 7
biero alkohola trinkaĵo el greno
(ĝenerale kun 5% de alkoholo) 7
bifsteko maldika ros-
tita tranĉaĵo de bo-
va viando 9
bildo* videbla aspekto de aĵoj, vera
aŭ fotografita, pentrita ktp (ĉe
biciklo estas bildo de biciklo) 3
bileto (plej ofte pagi-
ta) papero por uzi
ion (eniri kinejon,
vojaĝi per aviadilo) 7
bindi ( tr ) kudri foliojn de libro, kaj
surmeti al ĝi rigidan kovrilon 9
birdo* besto kun du piedoj, flugiloj
kaj plumoj (>4ves) 3 (b) anaso,
hirundo, korvo
blanka* kun koloro de neĝo aŭ lak-
to 3 (b) pĝ 100
blasfemi ( tr ) diri ofendajn vortojn
al dio aŭ pri dio 9
bleki ( ntr ) krii (valida por bestoj,
por pluraj bestoj estas speciala
vorto: boji, muĝi ...) 9
blinda sen vid-kapablo 7
bloko granda kaj peza maso de
materialo 9
blonda kun haroj kies koloro estas
inter ora kaj flava 7 (b) pĝ 100
blovi* ( ntr ) ekmovi
la aeron per buŝo;
(tr) per buŝo puŝi
la aeron sur aŭ en ion 6
blua* kun koloro de la ĉielo kiam
ne estas nuboj 4 (b) pĝ 100
bluzo vestaĵo por la supra parto de
la korpo 8
bo-* vortparto kiu indikas parence-
con pro edziĝo (bofilo: edzo de
filino; bopatro: patro de edzo aŭ
edzino) 0
boato barketo 8 ©*
21
boji
boji ( ntr ) hunde bleki 8
boli* ( ntr ) esti iĝanta fv
de likvaĵo al gaso (ak-
vo bolas je 100 °C) 6
bombo eksploda armi- ic
lo x ©* (^)
bombono frandaĵo 8
bona* kun ĝustaj ecoj 2
(b) pĝ 07
bonvoli afable konsenti
(bon/vol/ i) 9
bordo* strio de tero ĉe akvo 4
bori ( tr ) fari mal-
larĝan truon per
speciala ilo 8
borso kunveno de komercistoj, ka-
sistoj kaj aliaj personoj, kiuj
komercas valorpaperojn aŭ diver-
sajn varojn. 9
botelo* vazo ĝenerale vitra kun
mallarĝa kolo por teni likvaĵon 6
(b) vino
boto alta ŝuo 7 ©♦
bovlo vazo sen kolo 9
bovo* granda mambes-
to bredata por vian-
do kaj lakto (Bos) 5
braceleto ornamaĵo por ^
la brako (brak-ringo) 9
brako* supera membro de
homo, kie estas la mano 4
brakumi ( tr ) ĉirkaŭigi ion
per ambaŭ brakoj (brak/
um/i) 8
branĉo* neĉefa su-
pera parto de arbo;
parto de la tuto 6
(arbo kun kvar branĉoj )
22
brando alkohola trinkaĵo kun pli ol
35% de alkoholo 9
brasiko diversforma kre-
skaĵo ( Brassica ) 7 ir
brava ege lerta kaj sen-tima ĉe iu
ajn situacio 8
bredi (tr) vivigi malliberajn bestojn
por homa uzo 9
bremso ilo por haltigi aŭ malra-
pidigi maŝinon 8
breto horizontala ta-
bulo por lasi aĵojn
surĝi 7
brido rimeno por la kapo de bestoj,
per kiu oni kondukas ilin 9
briko ŝtono aŭ kvazaŭ- ~ fefel +
ŝtono per kiu oni fa-
ras murojn 7 ^
brili* ( ntr ) hele lumi 4 ©*
brokanti (x) vendi uzitajn ,
aĵojn por plua uzado 9
bronzo metalo, miksaĵo de kupro
( Cu ) kaj stano ( Sn ) 9
broso* ilo por pur-_
igi meblojn
kombi harojn
broŝuro maldika presaĵo ne bindita
(ilustrita OREL estas broŝuro) 8
brovo arkoforma haroj
super la okulo 8
brui* ( ntr ) fari sonojn, kiuj estas
nek muzikaĵo nek parolo (maro
bruas, infano plore bruas) 4
bruli* ( ntr ) finiĝi (esti konsumata)
per fajro 3
bruna* kun koloro de ĉokolado 5
(b) pĝ 100
v_
»or pur- -p-j
Djn aŭ 'V-VjrrrjtĵP
rojn 6
Cl
brusto* parto de la korpo, ekde la
kolo ĝis la ventro 5
bruto kvarpieda paŝtobesto (bovo,
ĉevalo, porko ktp) 9
bubo petola knabeto 8
buĉi ( tr ) mortigi bruton por man-
ĝado 9
budĝeto antaŭkalkulo pri en- kaj
el-spezoj 9
budo simpla ĉambro ne por loĝi
(telefonbudo, butika budo) 8
bufo besto simila tamen pli ,
granda ol rano (Bufo)*
bukedo fasko de floroj 9 0*
buklo volviĝanta fas-
keto da haroj 9
buko ilo por fiksi zo-
non 9 EK ^
bulbo dika subtera parto de iuj kre-
skaĵoj (beto, cepo ...) 9
bulko eta pano 9
bulo io ajn kun formo de globo
(bulo el viando, neĝo, papero) 7
bulteno regule aperanta informilo 9
bulvardo larĝa strato por promeni 8
burĝo urbano nek riĉa nek malriĉa 7
burĝono ŝvelaĵo en kreskaĵo, kiu
fariĝos folio aŭ floro 9
buso = aŭtobuso^
buŝo* truo en kapo
de homo aŭ besto,
per kiu ĝi manĝas 3
butero* graso el lakto 5
butiko vendejo 8
butono* ornamaĵo
por fermi veston;
malgranda klavo 6
bv. bonvolu x
C
ajo au
cedi ( ntr ) ne kontraŭstari; trans-
doni posedaĵon aŭ rajton al alia
persono 8
celi havi volon realigi, atingi x
celo* tio, kion oni celas 4
cemento ĉefa substanco por ku-
nigi brikojn kaj do fari murojn kaj
domojn 8
cent* 100 1 ; ducent 200; tricent
kvar 304
centimetro mezur-unuo de longo,
kiu estas centono de metro (0,01
metro) 9
centralo ĉefa nodo en iu ajn reto
(telefon-centralo ktp) 9
centro la mezo de cirklo,
loko 7
cepo kreskaĵo, kies bul-
bo estas uzata kiel le- |
gomo (Allium cepa) 9
cerbo organo en la kapo,
per kiu vi pensas 8 *-\ (
ceremonio formo de agado dum
oficiala solena festo x
certa* eco de io, pri kio tute ne
estas dubo 3
cervo besto kies viro ha- '
vas grandajn kornojn
( Cervus ) 9
cetera* ĉiu restanta, ĉiu alia; ĉiu,
kiun oni ankoraŭ ne menciis 5
ci ununombra vi (malofte uzata)
(kiel ci fartas?) x
23
cifero
cifero* aro da signo por nombroj
(1 2 3 4 5 6 7 8 9 0) 6
cigaredo tabako v
volvita en papero /J
por fumado 7 ^ ) )
cigaro tabako volvita
en tabak-folio por
fumado 9
cigno granda, ĝenerale
blanka naĝbirdo kun
longa kolo ( Cygnus ) 9
cikado insekto kiu
muzikas (Cicada
kaj aliaj) 9
cikatro signo de vundo
saniĝo 9
ciklo vico de fenomenoj,
tiĝas en sama ordo 7
cikonio granda birdo
kun longaj kruroj
( Ciconia ) 9
cinamo ŝelo de cinamujo, uzata
kiel spico ( Cinnamomum ) 9
post re-
kiu ripe-
cindro griza restaĵo de brulado 9
cirkelo ilo por desegni cirkloj 9
cirklo ebena ronda kurbo 9 EK
cirkonstanco situacio de
afero kunligita al alia
afero, kiu okazas 8
cirkulero sciiga letero sendita al
pluraj personoj 9
cirkuli ( ntr ) rond-ire moviĝi 9
cirkvito aro de vojoj, tra kiu tra-
fluas elektro 9
ciro pasto por briligi kaj protekti
ŝuojn el ledo 9
24
citi (tr) ripeti vortojn aŭ tekston
de iu alia; mencii 8
citrono frukto de citro- j
nujo, ov-forma kun '—
hele flava ŝelo (Citrus limon) 7
civila ulo, kiu estas nemilitista,
nereligiista kaj nepolitikista 9
civilizi ( tr ) morale, intelekte kaj so-
cie mildigi 8
civito aro de ŝtatanoj kun politikaj
rajtoj el la tuta ŝtato 9
Ĉ
ĉ. ĉirkaŭ (proksimume) x
ĉagreni (tr) kaŭzi malplezuron al
iu 8
ĉambro* aparta ejo de domo, dis-
igita per muro, kun pordo al eks-
tero aŭ/kaj al alia ĉambro 2
ĉapelo* kap-vesto kun
ĉirkaŭrando; la signo t
sur literoj kiel ĉ 4
ĉapitro* ĉiu parto de libro, kun
aparta titolo aŭ/kaj numero 6
ĉapo senranda
ka p-vesto 7
ĉar* vorteto por klarigi ion: "pro
tio, ke” (mi ridas, ĉar vi grima-
cas) 1
ĉarma plaĉa kaj loga 7
ĉaro malnova
veturilo ti-
rata de be-
sto por batalo; ŝarĝ-veturilo 9
danci
ĉarumo eta ĉaro kun unu rado, kiu
estas puŝata de homo (ĉar/um/
o) 9
ĉasi* (tr) postkuri beston por ĝin
kapti 6
ĉe* prep. esprimanta proksimecon
(sidi ĉe la fenestro) 1
ĉeesti (x) esti en iu loko, kiam io
okazas (ĉe/est/i) 9
ĉef-* vortparto por diri ke io es-
tas la plej grava aŭ alt-ranga
(ĉefurbo, ĉefministro ktp)°
ĉefa la plej grava x
ĉeko papero, kiu raj-
tigas iun ricevi mo-
non el la banko 8
ĉelo ĉambreto por unu persono;
ero de vivanta korpo 9
ĉemizo* maldika ves-
to por la supra par-
LJ
to de la korpo 6
ĉeno ligilo el kunligitaj ringoj 8
ĉerizo bongusta ruĝa
frukto el ĉerizujo ( Pru -
nus avium, Prunus ce-
rasus) 8
ĉerko kesto, en kiu oni (\S ? > s
metas mortinton 9
ĉerpi (tr) preni likvaĵon el iu loko;
elpreni, eltiri 8
ĉesi* ( ntr) ne esti plu, ne agi plu,
interrompiĝi 5
ĉevalo* besto kvar-
pieda uzata kiel
tir- kaj rajd-besto
(Equus caballus) 3
ĉi* vorteto esprimanta proksime-
con 1
ĉia* de ĉiu speco, de ĉiu kvalito 1
ĉial pro ĉia kaŭzo 9
ĉiam* en ĉiu tempo 1
ĉie* en ĉiu loko 1
ĉiel* laŭ ĉia maniero 6
ĉielo* spaco super ni, kie estas la
steloj 3
ĉies de ĉiu; kiu apartenas al ĉiu 9
ĉifi ( tr ) malorde kunpremi aŭ faldi 9
ĉifono eluzita ŝtofo aŭ vestaĵo 7
ĉio* ĉiuj aferoj; la tuto 1
ĉiom la tuta kvanto 9
ĉirkaŭ* prep. signifanta “en ĉiuj
flankoj de”; proksimume 1
ĉiu* sen escepto 1
-ĉj- vortparto esprimanta karecon
(por viro) (patro = paĉjo; Petro
= Peĉjo) 9
ĉokolado dolĉa
manĝaĵo el ka-
kao kaj sukero 7
ĉu* vorteto por enkonduki deman-
don: ĉu vi komprenas? ĉu li ve-
nos? 1
V
d-ro doktoro x
D.V.D. lum-disko r
da* prep. uzata por mezuro (glaso
da vino, 60 paĝoj da teksto) 1
danci* ( ntr ) movi sin, siajn brakojn
kaj gambojn laŭ muzikaĵo 6
25
dando
dando viro, kies ĉefa zorgo estas
vesti laŭ modo 9
danĝero* ebleco de malbono, de
malfeliĉo 5
danki* (x) (iun aŭ al iu) montri sin
feliĉa pri io 3
dato preciza tempo: 2007/09/23 7
datumo informo en formo trakte-
bla per komputilo v
daŭri ( ntr ) ade esti, ne ĉesi 7
daŭro* tempo dum kiu io okazas 4
de* prep. esprimanta posedon,
devenon, kaŭzon kaj komencan
punkton en la tempo aŭ spaco
(dentoj de leono; de la patro mi
ricevis libron; li paliĝis de timo;
de hodiaŭ ĝis morgaŭ ) 1
debeto ŝuldo de kliento ĉe komer-
cisto 9
decembro* la lasta monato de la
jaro 5
deci ( ntr) agi laŭ la ĝeneralaj kuti-
moj, moroj 9
decidi* (tr) difini kion fari; fiksi
sian opinion aŭ volon 5
dediĉi (tr) tute fordoni al; diri, ke
oni kreis ion por iu 8
defendi* (tr) protekti kontraŭ ata-
ko 6
deficito sumo, kiu mankas por ke
la enspezoj egalu la elspezojn 8
degeli ( ntr) malglaciiĝi, malfros-
tiĝi, fluidiĝi 8
deĵori ( ntr ) plenumi sian servon laŭ
difinita tempo 9
dek* 10 1
deklami bele legi poeziaĵon x
26
deklaracio publika esprimo de opi-
nio, precipe de iu organizaĵo x
deklari (tr) oficiale, publike aŭ for-
male sciigi 8
deklivo surfaco ne horizontala, ta-
men ne vertikala 7
dekoracio ornamaĵo de ĉambro aŭ
loko 8
dekstra* flanko (en Esperanto vi
legas de la maldekstra al la dek-
stra flanko ) 3
delegi ( tr ) sendi iun kiel reprezen-
tanton 8
delikata* facile rompebla; milde
impresanta niajn sentumojn 6
deliri ( ntr) esti malsana, tiel ke oni
diras, vidas aŭ aŭdas malrealajn
aferojn 9
demandi* peti informon 2 (&▼
densa* tia, ke ĝiaj eroj \
tre proksimas unu al V t )
a!ia 6
dento* malmolaĵo
en nia buŝo 4
denunci (tr) sciigi
policon pri krimo 9
dependi ( ntr) esti subigita sub ies
volo aŭ povo (de/pend/i ) 8
deponi ( tr) lasi ion ĉe iu por dum-
tempa gardado; meti monon en
bankon laŭ kondiĉoj 9
deputi (tr) elekti kaj sendi iun kiel
reprezentanton al parlamento 9
des vorteto uzata antaŭ pli aŭ
malpli responde al ju por montri
rilaton (ju pli oni posedas, des pli
oni avidas ) 7
doktoro
desegni* (tr) fari bildon per kraj-
ono 6
deserto postmanĝaĵo, ofte dolĉa 8
destini (tr) decidi celon 8
detalo malgranda parto de io 8
deteni (tr) teni malproksima; mal-
helpi, malpermesi (de/ten/i) 9
determini (tr) precize difini ion
antaue ne difinita aŭ ne konata 9
detrui (tr) nuligi, malkonstrui 7
devi* (tr) ne povi ne fari 2
devontigi (tr) ligi iun per promeso,
ke tiu nepre faros (dev/ont/ig/i) 9
dezerto regiono,
kie preskaŭ ne es-
tas akvo, kreskaĵo
aŭ loĝanto 7
deziri* (tr) voli havi aŭ fari ion 2
diablo supernatura esta-
ĵo, estro de la malbo-
naj spiritoj 8
dialogo interparolado 9
dianto herbo kun belaj flo- ^
roj ( Dianthus ) 9 11
dieto manĝomaniero difinita de ku-
racisto 9
difekti (tr) malbonigi 7
diferenci* ( ntr ) esti malsama 6
difini (tr) precize klarigi, priskribi
la signifon de vorto, ideo ktp 7
digesti (tr) prilabori manĝaĵon en
stomako, por ke ĝi iru al la sango 9
dika* granda laŭ la dimensio diko,
granda laŭ volumeno 4 (b) pĝ 07
dikti (tr) diri ion, por ke iu alia
skribu ĝin 9
diligenta laborema, efika kaj rapida
en sia laboro 7
dimanĉo* la unua tago de la sema-
jno, inter sabato kaj lundo 5
dimensio jen konataj dimensioj:
longo, larĝo, alto ... 9
dio* supernatura estaĵo, estro de la
bonaj spiritoj 4
direkto* vojo laŭ rekta linio 4
direktoro estro de laborejo 7
diri* konigi sian penson per vortoj 2
dis-* vortparto esprimanta malku-
niĝon al pluraj direktoj (disdoni,
distranĉi) 0
disko plata, ronda aĵo 8
diskreta konservanta
sekreton x
diskuti ( ntr ) interŝanĝi malsamajn
ideojn 7
disponi (x) havi ion por laŭvola
uzado 9
disputi ( ntr ) malamike diskuti 8
distanco longo inter du punktoj 7
distingi (tr) rimarki diferencon in-
ter aferoj 8
distri ( tr ) amuzi; deturni la aten-
ton 7
distribui (tr) disdoni, disporti 8
diveni (tr) malkovri hazarde 7
diversa* malsamspeca (mal/sam/
spec/a) 4
dividi (tr) disigi, partigi; (8/2 =
4) 7
do* vorteto esprimanta konkludon
(mi bone manĝis, do mi satas) 1
dogano imposto kiam varo eniras
ŝtaton 9
doktoro* la plej alta titolo en uni-
versitato 6
27
dokumento
dokumento atesto, kiun regista-
ro postulas (stir-atesto, identig-
atesto ktp) 9
dolĉa* kun gusto kiel sukero 3
doloro* tre malagrabla
korpa sento 4
domaĝi ( tr ) deziri ŝpari, ne elspezi,
ne difekti ion 7
domaĝo perdo aŭ difekto, kiun oni
ne volus suferi 7
domo* loĝejo 3 ©♦
donaco* io senpage
donita por plezuro 5
doni* (tr) havigi al iu 2
dorloti ( tr ) (iun) fari ĉion, kion tiu
petas au volas 9
dormi* ( ntr ) kuŝi senage 3
(v) sonĝi, lito
dorno pikilo de kreskaĵo (
ad alia aĵo 9 ©♦
dorso* malantaua par-
to de la homa korpo,
au supra parto de la
besta korpo 5
doto havaĵo por geedziĝo 9
dramo teatraĵo; tre emociiga oka-
zaĵo 8
drapo teksaĵo el lano 8 ^
drato metala fadeno 7 ©K
dresi (tr) instrui beston 9
drinki tro multe trinki alkohola-
ĵon x
drogo dependiga stimula au mal-
stimula substanco (alkoholo estas
drogo) x
droni ( ntr ) nevole subakviĝi 7
du* 2 1
dubi* (x) ne esti certa pri io; ne
scii, ĉu io estas vera au ne 4
dum* prep. por diri ‘‘en la sama
tempo” (dum la parolado li dor-
mis); por indiki dauron (ŝi dormis
dum ok horoj) 1
dungi (tr) kontrakti O-
kun laboristo 8 ^^
duŝo ŝprucigo de ak-
vo sur korpon 8 ©-► *****
-e* finaĵo por adverboj (amike,
rapide, varme) 0
ebena* kun ĉiuj punktoj en sama
nivelo, sen altaĵoj aŭ malaltaĵoj 6
-ebl-* vortparto esprimanta, ke io
povas esti farata (manĝebla =
oni povas manĝi tiun; videbla =
oni povas vidi tiun) 0
ebria konfuzita de alkoholo 8
-ec-* vortparto esprimanta kvali-
ton aŭ staton (soleco, moleco) 0
eĉ* vorteto por diri: ‘‘ne nur io,
sed krom tio” (mi konkuris kaj eĉ
venkis), ‘‘surprize ankaŭ” (eĉ sur
la suno troviĝas makuloj) 1
eduki* (tr) instrui por la vivo 6
edzo* viro laŭleĝe ligita al virino 3
efektiva* kiu reale ekzistas, ne nur
ŝajna 5
efekto forta impreso 9
efiki* ( ntr ) havi realan rezulton 5
-eg-* vortparto esprimanta tre al-
tan gradon de grandeco aŭ for-
teco (granda domo = domego;
forte pluvi = pluvegi) 0
egala* tute sama 5
28
elasta
egoisto persono kiu ame zorgas nur
pri si mem (ego/ist/o) 9
eho ripetiĝo de
sono pro reflek-
to 9
-ej-* vortparto esprimanta lokon
(loko por dormi = dormejo; loko
por loĝi = loĝejo) 0
ek-* vortparto esprimanta subitan
komencon (ekridi, ekvidi ...)°
ekipi (tr) havigi al iu/io ĉiujn nece-
sajn ilojn 9
eklezio religia organizaĵo 9
ekonomio scienco pri produktado
kaj disdividado de la riĉaĵoj 8
ekrano ebena surfaco
uzata por vidigi bil-
dojn 9
eks- vortparto esprimanta, ke oni
forlasis profesion, staton (eks-
prezidanto, eksoficisto) 9
eksciti ( tr ) kauzi agon jen laŭ
morala jen laŭ fizika vidpunkto 7
ekskursi ( ntr ) fari longan plezu-
ran aŭ esploran promenadon aŭ
vojaĝon 7
ekspedi ( tr ) sendi al difinita adre-
so 9
eksperimento metoda provo por
kontroli aŭ pruvi ion 8
eksplodi ( ntr ) subite, forte dis-
krevi 8
ekspluati ( tr ) uzadi ion, kaj valo-
rigi ĝin por sia profito; tro profiti
el ies laboro, kun maljusta pago 9
eksporti (tr) vendi varojn al alia
lando por revendado 9
ekspozicio publika prezentado de
diversaj produktoj de industrio aŭ
de arto 9
ekster* prep. esprimanta malinter-
non (mi staras ekster la domo) 1
ekstermi (tr) neniigi, plene perei-
g \x
ekstrema en la fino, en la plej mal-
proksima; ĉe la plej alta grado 8
ekvatoro imagita linio, kiu disdivi-
das la teron en nordo kaj sudo 9
(b) pĝ 97
ekvilibro stato, kiam io estas sen-
mova malgraŭ fortoj, ĉar la fortoj
nuligas unu la alian 8
ekz. ekzemple; ekzemplero(j) x
ekzakta science ĝusta 9
ekzameni (tr) detale esplori; pro-
vi per demandoj la sciojn de kan-
didato 7
ekzekuti (tr) leĝe mortigi krimu-
lon 9
ekzemplero unu el pluraj aŭ multaj
samaj (ekzemplero de libro, re-
vuo, disko ...) x
ekzemplo* io, kion oni imitu;
praktiko 4
ekzerci (tr) lertigi per praktiko 7
ekzisti* (ntr) esti en nuntempo kaj
realo 5
el* prep. esprimanta: movon eks-
teren (veni el nordo); antaŭan
staton (veki el dormo); kaŭzon de
sento aŭ ideo; devenon (doni al
iu el sia pano); materialon (plekti
kronon el floroj) 1
elasta kun kapablo ŝanĝi sian for-
mon per prema aŭ tira forto,
29
eldoni
tamen reveni al sia normala formo
kiam la forto ĉesas 9
eldoni (tr) publikigi kaj vendigi ian
ajn verkon (el/don/i) 9
elefanto la plej granda
surtera mamulo vi- 1)
vanta en Afriko (Lo- cJT\y
xodonta ) kaj Azio ( Elephas ) 8
eleganta bonguste vestita 8
elekti* ( tr ) preni unu el du au el
multaj 4
elektro formo de energio, kies vojoj
estas dratoj 7
elektroniko branĉo de fiziko, kiu
studas cirkviton; tehniko pri kre-
ado de cirkvito 9
elemento baza parto aŭ substanco
de tutaĵo 9
elturniĝi ( ntr ) eliri el malfacila
situacio per sia lerto (el/turn/
if/i ) 8
-em-* vortparto esprimanta inkli-
non (laborema, manĝema) 0
emajlo malmola vitrosimila kovraĵo
(natura kovraĵo de dento, ornama
kovraĵo de ungo, protekta kovraĵo
de poto ktp) 9
embaraso malfacila situacio; ĝeno
al la movoj 7
emerito (ofte maljuna) laboristo,
kiu ne plu laboras kaj ricevas
pension 9
eminenta supera pro sia rango,
merito aŭ scio 8
emocio kortuŝo 8
en* prep. por diri “interne de” pri
loko, tempo kaj situacio (ŝi estas
en la lernejo) 1
30
-end-* vortparto esprimanta, ke
tion oni devas fari (legenda, dis-
kutenda) 0
energio fonto de forto 7
enigmo malklara afero; malfacila
proponata demando por diveno 8
enketi (x) esplori opinion, oka-
zaĵon per demando al iu 9
entrepreni (tr) komenci gravan
taskon; gvidi komercejon aŭ in-
dustrion 8
entuziasmo arda deziro kaj emo
ion fari x
enui ( ntr ) malplezuri pro senin-
tereso aŭ manko de okupo 7
envii (x) deziri havi tion, kion alia
posedas 8
epidemio malsano samtempe ata-
kanta multajn personojn en unu
loko 9
epoko grava momento en la his-
torio 7
-er-* vortparto por indiki "peco
de” (sablero, neĝero) 0
erari* ( ntr ) malbone fari, malĝuste
fari; malĝuste opinii (vi eraris,
+2-7 estas -5) 4
escepti ( tr ) intence preterlasi;
apartigi kaj ne konsideri 8
esenco tio, kio konsistigas la pro-
pran naturon de io 8
eskapi (x) sukcese eviti per for-
kuro 9
Esperantisto tiu, kiu parolas Espe-
ranton 8
Esperanto lingvo proponata kiel in-
ternacia, per kiu ĉi libro estas
skribita 8
fako
esperi* (x) kredi, ke tio, kion oni
deziras, realiĝos 4
esplori (tr) atente rigardi por ek-
koni ion nekonatan au kaŝitan 7
esprimi ( tr ) montri ion de si mem
per vortoj, gestoj au iu ajn ri-
medo 7
establi ( tr ) fondi kaj aranĝi orga-
nizaĵon 9
esti* ( ntr ) ekzisti, troviĝi, stati 2
estigi (tr) fari, ke io estu, kauzi,
formi, produkti (est/ig/i) 9
estimi* (tr) alte taksi ies moralan
au spiritan valoron 5
estingi* (tr) ĉesigi bruladon; ĉesigi
lumadon 6
estro* homo kiu gvidas, regas (ur-
bestro, ŝipestro) 0
-et-* vortparto esprimanta tre
malaltan gradon de grandeco au
forteco (dometo, urbeto) 0
etaĝo samnivela parto de domo 7
etapo vojo inter du haltoj 9
etato tabelo de la nomoj kaj sala-
jroj de oficistoj 9
etendi (tr) malvolvi, plilongigi al iu
direkto 7
eterna havanta nek komenciĝon
nek finiĝon; havanta neniun fi-
non 7
etikedo karteto x (b) prezo
etiketo regularo de bona konduto x
etoso komuna sento, pro estado en
iu grupo aŭ pro la ĉirkaŭaĵo x
Eŭropo mondoparto norde de Afri-
ko 9 (b) pĝ 98
evento sufiĉe grava okazaĵo 9
evidenta tiel klara kaj senduba ke
ĝi ne bezonas pruvon 7
eviti* (tr) peni ne renkonti iun;
peni ne esti trafita de io 6
evolui ( ntr ) iom post iom dis-
volviĝi, kreski 7
ezoko manĝebla riverfiŝo ( Esox ) 8
F
fabelo fantazia rakonto
ofte kun herooj 9
fabo semo manĝata kiel
legomo (Vicia faba) 9
fabriko ejo, kie oni po-
grande produktas ko-
mercaĵon 8
facila* senpene, simple farebla 2
faco ebena flanko de
aĵo (kubo havas ses
facojn) 9
fadeno* longa kaj maldika aĵo,
ĝenerale uzata por fari teksaĵojn 6
fago arbo kun triangulaj jBfc
n u ksoj ( Fagus ) 9
fajenco tero, per kiu oni faras po-
tojn; tiaj potoj 9
fajfi (x) blovi tra lipoj, beko aŭ spe-
ciala ilo por fari akrajn sonojn 7
fajro* fenomeno, kiu ^
produktas lumon kaj
varmon 4
fako* aparta branĉo de scienco,
arto, komerco ktp 6
31
fakto
fakto* tio, kio efektive okazis aŭ
okazas 6
falĉi ( tr ) detranĉi herbon kaj gre-
non per kurba tranĉilo kun longa
tenilo (falĉilo) 9
faldi (tr) duoble aŭ pluroble fleksi
tukon, paperon kaj ĝenerale ion
ajn maldikan 7
fali* ( ntr ) malleviĝi, iri de supre
malsupren pro la propra pezo 3
falsa* malvera, falsita 6
falsi* (tr) trompe ŝanĝi; trompe
imiti la ŝajnon de io 6
fama* tre konata 6
familiara kvazaŭ el la familio mem;
intima 9
familio* aro formata
de la patro, pa-
trino kaj infanoj 3
fandi (tr) likvigi per varmo 7
fanfaroni (x) fieri pri io, kion oni
ne mem faris; tro laŭdi sin 8
fantazio krea imag-
povo 9
farbo likvaĵo por ko-
lorigi 8 ©-►
fari* (tr) estigi; okazigi; doni ian
econ; agi 2
farmi (tr) lue preni teron aŭ bienon
por ĝin kulturi 7
farti ( ntr ) esti en bona aŭ malbona
stato, rilate al la sano 7
faruno muelita greno aŭ radiko 7
fasado fronto de konstruaĵo, kie es-
tas la ĉefa enirejo 9
fasko aro de
longaj kaj
maldikaj
32
aĵoj, kiam kunligitaj 7
fasono maniero fari veston 9
fasti (ntr) dum longa tempo vole
ne manĝi 9
faŭko buŝkavo de sovaĝa besto; iu
ajn timiga malfermaĵo 8
favora helpanta; prezentanta bo-
najn kondiĉojn 7
fazeolo semo man-
ĝata kiel legomo J "N
( Phaseolus ) 9
febro altiĝo de la [1 39°C
korpa tempera- R5jbJll02°F
turo de homo 8 •
februaro* dua monato de la jaro 5
feĉo iu ajn substanco, kiu foje
aperas en fundo de botelo kun
likvaĵo; la plej malbona parto de
federacio unuiĝo de ŝtatoj aŭ so-
cietoj 9
fekaĵo restaĵo de digestitaj nutra-
ĵoj, eligita tra la anuso x
feki ( ntr ) eligi fekaĵon x
feliĉa* ĝoje kontenta 2
felo kruda besta haŭto kun haroj 8
felto ŝtofo ne teksita 9
femuro parto de gambo, de genuo
ĝis kokso x
fendi (tr) fari fendon 8
fendo mallarĝa kaj longa truo (tio
aperas en muroj de malnovaj
domoj) 8
fenestro* aperturo en ..
muro de domo por en- ||-|
iro de lumo kaj aero 3
fenomeno natura okazaĵo; ekster-
ordinara afero 9
floso
feo fabela estaĵo havanta supernat-
urajn povojn 9
ferio libera tago, kiam laboro ne
estas devigata 7
fermi* (tr) malebligi eniron au el-
iron; ĉesigi 3
fero* malmola metalo (Fe) 4
fervora pasie diligenta 8
festeni ( ntr ) feste manĝi 8
festi* (x) fari agrablajn aferojn pro
io 4
fi- vortparto esprimanta malesti-
mon kaj abomenon 9
fi ekkrio esprimanta malestimon
(fi, kiel abomene!) 9
fianĉo viro, kiu edziĝos baldaŭ 7
fibro fadenforma parto de besta
karno aŭ de kreskaĵo x
fidela* kiu ne perfidas; ĉiam agas
kiel amiko 6
fidi (x) plenkredi je la kapablo, ser-
vo aŭ helpo de iu; plenkredi je la
efiko de io 7
fiera* tre kontenta pri
si kaj pri siaj faroj 6
figo dolĉa mola frukto
de figujo ( Ficus ) 9
figuro videbla ekstera formo de
estaĵo aŭ objekto 7
fikcio kreaĵo de la fantazio 9
fiksa* nemovebla, senŝanĝa 5
fiksi* (tr) firme senmovigi per ligo,
gluo, najlo aŭ io simila 5
filmo rakonto rakon- ff>\
tita per bildoj, ki-
ujn oni vidas en Bsf
ekrano, kies serio ŝajnigas movon
de la personoj kaj aĵoj en la ra-
konto 7
filo* virseksa ido 3
filozofo sciencisto pri la estado x
financo monaj rimedoj 8
fingro* movebla
elstara parto de
mano aŭ piedo 3
fini* (tr) ĉesi fari; komplete fari 2
firma* sekure fiksita; malfacile ŝan-
ĝebla 6
fiŝo* besto, kiu vivas
en akvo 4 ©*
fiziko scienco pri movo, forto, elek-
tro, varmo, lumo ktp 8
flago* kolorita tuko
(ĉiu lando havas
sian flagon) 6
flagri ( ntr ) nekonstante treme bri-
li 9
flamo hela brilo de gaso en brulo 7
flanko* dekstra aŭ maldekstra par-
to de iu 2
flari (tr) senti odorojn per la nazo 8
flati (x) provi plaĉi al iu per troaj
laŭdoj 9
flava* kun koloro simila al tiu de
oro 5 (b) pĝ 100
flegi* (tr) prizorgi malsanulon; pri-
zorgi ion 6
fleksi (tr) kurbigi 8
fliki (tr) ripari truon per speciala
surmeto de io (fliki veston: kudri
pecon de tuko sur truo) 9
flirti ( ntr ) flugeti; moviĝi tien kaj
reen en la aero; amindumi 8
floro* kolora parto de
kreskaĵo 4 (v) prin-
tempo
floso kunligitaj arbaj trunkoj sur
rivero, uzata kiel veturilo 7
33
flugi
flugi* ( ntr ) sin movi en la aero
(birdo flugas, aviadilo flugas) 3
flui* ( ntr ) moviĝi (verbo por lik-
vaĵoj kaj gasoj) 5
fluido fluaĵo (likvaĵoj aŭ gasoj) 9
flustri ( tr ) mallaŭte paroli (por ke
ne ĉiuj aŭdu) 9
foiro granda komerca kunveno 8
fojno sekigita herbo 7
fojo* ĉiu el la okazoj, kiam io fa-
riĝas 2
foko mara mambesto
( Phoca) x
folio* verda parto de kre-
skaĵo, per kiu ĝi kaptas
sunan lumon 5
fondi ( tr ) krei, starigi organizaĵon 8
fonografo malnova apara-
to por registri kaj aŭdigi
sonojn 8
fontano ornamaĵo, el kie
akvo ŝprucas 9 (&*
fonto* origino, deveno; loko, kie
akvo eliras el la tero 5
for* vorteto esprimanta malape-
ron, malproksimecon, neniiĝon
(forpasi, iru for!) 1
foresti ( ntr ) esti malproksima, ne
ĉeesti (for/est/i) 9
forgesi* (x) ne plu memori pri; ne
atenti pri 4
forĝi ( tr ) prilabori metalon per M
fajro kaj martelo; pene formi 7 ||
forko* manĝilo kun pikiloj 6 ©"* U
formiko insekto, kiu vivas
sub la tero ( Formica ) 9
formo* ekstera aspekto 2
34
formulo speciala skribformo en sci-
enco (O 2 , e = m c 2 ) 9
forno* fajrujo en
domo, per kiu oni
kuiras, bakas aŭ
hejtas 6
forta* kapabla produkti grandajn
efikojn materiajn aŭ moralajn 2
(b) pĝ 07
fortika malfacile rompebla, difekte-
bla, venkebla 7
fosi* (tr) fari kavaĵon en la grundo
per demeto de tero 6
foso* kavaĵo en la
grundo 6
fosto alta, granda peco
de ligno aŭ alia ma-
terialo, vertikale sta-
rigita por subteni ion 8
fotelo komforta seĝo (\~^V
kun apogilo por la fVi"
brakoj (brakseĝo) 9 ^55»
foti fotografi x
foto fotografaĵo x
fotografi ( tr ) fari bildon per
mo 7
frago ruĝa, bongusta fru-
kto de fragujo, ofte uzata
en deserto ( Fragaria ) 8
frakasi ( tr ) perforte
disrompi 8
frako vira vesto kun
du mallarĝaj postaj
baskoj 9 ©*■
frambo ruĝa manĝebla
frukto de frambujo
(Rubus idaeus) 8
la Iu-
futbalo
frandi manĝi por plezuro, ne pro
malsato 7
frapi* ( tr ) tuŝegi per mano aŭ per
io alia 4
frato* vira ido de samaj gepatroj,
rilate al alia ido 3
fraŭlo* viro, kiu ankoraŭ ne ed-
ziĝis 3
frazo kunaĵo de vortoj prezentanta
kompletan sencon 9
fremda* de alia loko; nekonata 4
freneza mense malsana 7
freŝa* ne malnova, ĵusa 5
fripono malhonesta ulo; trompis-
to 9
friti (tr) kuiri en varmega oleo 8
frizi (tr) beligi la hararon per kom-
bado, tondado ktp 8
fromaĝo* manĝaĵo el
lakto, iuj estas mo- l ]
laj aliaj malmolaj 6 ^-1
fronto antaŭa parto de io 9
frosto forta malvarmo 7
froti (tr) tien kaj reen premŝovi ion
sur io (ŝi frotas la manojn pro la
frosto) 7
frua* okazanta antaŭ la normala
tempo 3
frukto* manĝebla parto de kres-
kaĵo, kiu enhavas semojn 3 (b) ba-
nano, oranĝo, frago
frunto* superokula parto de la vi-
zaĝo 6
fuĝi (x) forkuri por sin savi de
danĝero 9
fulgo nigraĵo el fumo de fajro, ek-
zemple en fumtubo 8
fulmo elektra malŝargo inter nuboj
aŭ inter nuboj kaj tero 7
fumi* ( ntr ) ellasi fumon; (tr) ĝui
tabakon (fumi cigaredon) 6
fumo* kvazaŭ nebulo el
brulanta aĵo 6
fundamento bazo de konstruaĵo;
bazo 8
fundo* fina parto de io, plej mal-
proksima de la rigardanto 5
funebro malĝoja sento
pro ies morto 8
funelo ilo por faciligi
verŝadon de likvaĵo en
botelon 9 ©-►
fungo estaĵo, kiu kreskas en pu-
traĵo (Fungi ) 9
funkcio (de iu) aparta fako, ofico;
(de io) aparta servo 8
funto mezuro por maso ĉe iuj lan-
doj, ĉirkaŭ 453,6 g en Usono 8
furaĝo ĉiu rikoltita herbo por nutro
de brutoj 9
furioza senbride kolera 9
furzi ( ntr ) lasi eliri intestajn gasojn
el la anuso, kutime kun mala-
grabla odoro x
fuŝi (tr) malbone fari ion; difekti 9
futbalo fama ludo kun 22 uloj en
du grupoj de 11 uloj, en kiu ili
devas pied-bati unu pilkon^
35
gaja
6
gaja* (iu) bonhumora stato; (io)
kun povo igi iun gaja 4
gajni* (tr) akiri aŭ ricevi ion bo-
nan 4
galo amara likvaĵo el hepato 9
galoŝo piedvesto, kiu pro-
tektas ŝuojn de malseko 9
gambo tuto de la suba me-
mbro de homo r
ganto vestaĵo por
la mano 8
garaĝo konstruaĵo por
aŭtoj, kie oni ŝirmas
aŭ riparas ilin 8
garantii (x) certigi, ke io oka-
zos sub risko de puno aŭ pago,
se tio finfine ne okazos; preni
respondecon 8
garbo fasko da falĉita greno 9
gardi* (tr) atenti, zorgi por eviti
danĝeron 5
garni (tr) aldoni ion por ŝirmi
(garni muron per pikilo), kom-
pletigi celon (garni fenestron per
vitraĵo) aŭ ornami 9
gaso* ne solida, ne likva, kiel aero 6
gasto* vizitanto, kiu senpage res-
tas dum iuj tagoj en hejmo de
alia 6
gazeto* perioda presaĵo kun nova-
ĵo 4
ge-* vortparto esprimanta kune-
ston de ambaŭ seksoj (gepatroj,
gefiloj) 0
36
gelateno solida sed mola subs-
tanco, uzata en kuirejo 9
generacio tuto de preskaŭ samaĝaj
homoj 9
generalo la plej alta rango de mi-
litistoj 9
genio tre ege inteligenta ulo 8
gento popolo samdevena;
popolo havanta difini-
tajn historiajn kaj
turajn tradiciojn 9
genuo* antaŭa parto de
artiko en kruro 5
geografio scienco, kiu studas la as-
pekton de la diversaj regionoj de
la tero 9
ges-roj gesinjoroj x
gesti (ntr) fari movojn per la ko-
rpo por esprimi ion, ĉefe per la
manoj 8
giĉeto loko por vendo de biletoj x
giganto grandegulo x
girlando ornamaĵo el floroj kaj fo-
lioj en formo de cirklo 9
glacio* akvo solidigita per malvar-
mo 5
gladi (tr) glatigi per var- —V
mega ilo (vestojn ktp) 8 f * * \
glaso* trinkujo, ĝenerale vitra 4 (b)
oranĝo
glata tre ebena; facile okazanta 7
glavo armilo, kiu
konsistas je longa
klingo kaj tenilo 9
gliti* (ntr) facile surŝoviĝi sur glata
aŭ grasa supraĵo; perdi la stare-
con pro la grundo (eble ĉar estas
akvo sur ĝi) 6
gvidi
globo aĵo kun formo simila al formo
de nia planedo Tero 7 Eh
gloro famobrilo; ega
admiro (sen laboro
nenia gloro) 8
gluo sekiĝema likvaĵo
uzata por firme ligi
du aĵojn 7
gluti (tr) meti ion tra la gorĝo 8
gobio malgranda ri-
verfiŝo ( Gobio ) 9
golfo parto de maro 8 (b) pĝ 97
gorĝo truo ene de la kolo 7
gracia kun bela formo; plaĉa pro
movoj 7
grado ĉiu el la egalaj dividoj de
skalo; mezuro de kvalito, forto 7
grajno ĉiu frukto de greno (en
spiko) 8
gramatiko reguloj de iu lingvo 9
gramo mezur-unuo de maso (1
pomo estas ĉirkaŭ 100g) 9
granda* superanta la ordinarajn
dimensiojn 2 (b) pĝ 07
grandioza admire granda 9
graso* substanco en la korpo de
bestoj, ĉefe en la dikaj; simila
substanco el aliaj devenoj 6
grati (tr) froti malforte kaj supraĵe
per akra aĵo (grati per ungoj la
haŭton) 9
gratuli (tr) bondeziri pro iu oka-
zaĵo 8
grava* kun granda influo;
kun grandaj sekvoj 2
graveda portanta idon en
sia ventro 9 (E - *
grego brutaro 9
greno* herbo, kies semoj estas
muelitaj por fari farunon (aveno,
maizo, tritiko, rizo ktp) 5
grimaci ( ntr ) fari strangajn movojn
per la vizaĝaj muskoloj 9
grimpi ( ntr ) per piedoj kaj manoj
supreniri muron, arbon aŭ ion
similan 7
grinci ( ntr ) akre brui pro frotado
de malmolaj aĵoj 9
gripo malsano, kiam venas kapdo-
loro, lacego, febro kaj kataro 9
griza* kun koloro de cindro (inter
blanka kaj nigra) 5 (b) pĝ 100
groto truego, stranga kaverno 9
grumbli ( ntr ) elbuŝigi malklarajn
vortojn pro malkontento 9
grundo tero laŭ kvalito por kulturo,
laŭ firmeco por konstruo aŭ alia
uzado 7
gruo migra birdo kun lon-
gaj, maldikaj kruroj kaj
kolo ( Grus ) 9
grupo* aro de samaj aĵoj 5
gudro nigra glua substanco el kar-
bo 9
gumo glua suko el iaj arboj 9
gusto eco de aĵoj, kiun oni sentas
per lango 7
gustumi (tr) esplori guston; ĝui
guston (gust/um/i) 9
guto* globeto el likvaĵo; A
akvero 6 IJ
gvardio gardistaro 9
gvidi* (tr) montri la vojon ĝustan;
sciigi 6
37
ĝardeno
6
ĝardeno* loko, ĝenerale apud do-
mo, kun utilaj aŭ ornamaj kre-
skaĵoj 4
ĝemelo iu ajn el du,
aŭ pli ol du, idoj
naskitaj samtempe
el sama ventro 9
ĝemi (ntr) aŭdigi neparolajn voĉ-
sonojn pro doloro 7
ĝendarmo polica soldato 9
ĝenerala* neaparta 6
ĝeni* (x) maloportuni al iu 6
ĝentila* afabla 6
ĝermo io tute ne simila al besto
aŭ kreskaĵo, kio fariĝos besto aŭ
kreskaĵo 9
ĝi* vorteto por montri ideon, be-
ston, kreskaĵon ... (por montri
homon, kiam oni ne konas la sek-
son) (mi havas hundon, ĝi estas
amika) 1
ĝibo dorsa elstaraĵo de ^ B
iuj bestoj; dorsa el-
staraĵo de homo pro S c/
malsano 9
ĝirafo altega besto kun
longaj kruroj kaj kolo
(i GirafFa) x (b>
ĝis* prep. esprimanta atingon,
kiam ne estas transpaso aŭ pre-
terpaso ( tempo: mi laboros ĝis
la dua horo; spaco: ni prome-
nos ĝis la rivero; mezuro: 2$ por
manĝo ĝis 500 gramoj; okazaĵo:
mi dormis ĝis la tondro) 1
38
ĝoji* ( ntr) senti vivan plezuron en
la animo 2
ĝui ( tr ) senti egan plezuron pro la
posedo de io 7
ĝusta* tute ĉe la vero, regulo aŭ
celo 4
H
hal* vorteto esprimanta surprizon,
doloron aŭ, ĝenerale, ian emoci-
opl
hajlo pluvo de glaciiĝin-
taj gutoj 8 ©*
haki ( tr) frapi por tranĉe
dispartigi per akra ilo 7 ©♦
halo malfermita granda ejo
kun tegmento; ĉambrego 9
halti* ( ntr) ĉesi agi, iri, moviĝi
ktp 3
hangaro konstruaĵo por aviadiloj,
kie ili estas ŝirmitaj 9
haringo marfiŝo vivanta en norda
Atlantiko kaj amase kaptata
(Clupea harengus) 9
harmonio agrablaj samtempaj so-
noj; interakordo inter pluraj ho-
moj 9
haro* kvazaŭ fadeno
sur la haŭto de ma-
muloj, ĉefe en la
kapo 3
haŭto* kovraĵo de homa aŭ besta
korpo 6
horloĝo
haveno loko en bordo de rivero
aŭ maro, kie ŝipoj povas sekure
halti 7
flug-haveno loko, kie la aviadiloj
haltas kaj el kie ili flugas x
havi* ( tr ) porti; posedi; esti en in-
terrilato 2
havigi (tr) doni; liveri (hav/ig/i) 9
hazardo okazanta sen plano, in-
tenco aŭ volo 9
he! ekkrio por alvoki atenton 8
heĝo barilo konsistanta el vivantaj
arbetoj 9
hejmo* familia domo 3
hejti* ( tr ) varmigi ĉambron aŭ lo-
ĝejon per hejtilo 6
hektaro mezur-unuo por surfaco
egala al 10.000 m 29
hela* tre luma; kun koloro pli pro-
ksima de blanko ol de nigro 4
heliko parenco de lima-
ko, kun spirala ŝelo x
helikoptero flugapa-
rato pli movoka-
pabla ol aviadilo 9
helpi* (x) faciligi ies agadon; esti
utila por 2
hepato granda organo, kiu sufe-
ras kiam oni ade tro trinkas alko-
holon 9
herbo* kreskaĵo kun
maldika trunko ne-
ligna 5
heredi ( tr ) laŭleĝe ricevi ion de iu,
kiu mortis 8
heroldo antaŭanoncanto 9
heroo ĉefa rolulo en historio 8
heziti ( ntr ) pro dubo ŝanceliĝi,
halti; ne scii certe, ĉu fari ion, aŭ
ne 7
hieraŭ* en la ĵus antaŭa tago, unu
tagon antaŭ la nuna 1
higieno scienco pri la rimedoj por
konservi la sanon 9
himno kantaĵo kaj ĉefe ties teksto
por honori ion 9
hirundo birdo kun longaj
flugiloj ( Hirundo ) 7
historio* tuto aŭ parto de la oka-
zaĵoj, kiujn travivis la homaro
tra la tempo; scienco, kiu studas
tion 4
ho!* ekkrio esprimanta surprizon,
indignon, doloron 1
hodiaŭ* en la nuna tago 1
hoko kroĉilo, kaptilo 8 EN
homo* la sola animalo
rezonkapabla (Homo
sapiens) 2
honesta* verema, kiu ne trompas 6
honoro* granda respekto kaj esti-
mo 6
honti* (x) senti sin malagrabla pro
farado de malbonaĵo 6
hordeo greno uzata por nu-
tri bestojn aŭ por fari
bieron ( Hordeum ) 9
horizontalo direkto de ebenaĵo, kie
libera pilko ne kuras 9
horizonto linio, kie finiĝas nia vid-
kapablo, kaj kie la tero ŝajnas
kuniĝi kun la ĉielo 9
horloĝo* aparato por
mezuri la tempon kaj
montri la horojn 5
39
horo
horo* mezur-unuo por tempo (1
tago estas 24 horoj) 3
hospitalo kuracejo (kruco indikas
hospitalon, vidu sube la bildon) 8
EK
hotelo domo, kie la vojaĝantoj po-
vas loĝi kontrau pago 7 ©*
hufo ungego de diver-
saj mamuloj, kiu for-
mas piedbazon 8
humana propra de homoj; pose-
danta la noblajn kvalitojn de la
homo 9
humida iom malseka 8
humila malfiera; montranta malfie-
recon 7
humoro animstato 7
hundo* dombesto, kun A
diversaj aspektoj, uzata (JTK
por gardado kaj ĉasado 4 )/
yv_
H
hemio scienco pri la konsisto de
la aĵoj kaj la fenomenoj ĉe kiuj
ŝanĝiĝas ilia interna strukturo 8
horo grupo da homoj, unusone aŭ
plurvoĉe kantantaj 9
1
-i* finaĵo por verbo 0
i.a. inter aliaj; interalie x
ia* kun nedifinita aŭ nekonata kva-
lito/speco 1
iafoje de tempo al tempo, en iuj
okazoj (ia/foj/e) 9
ial* pro ia kaŭzo 6
iam* en ia tute ne difinita tempo 1
-id-* vortparto por indiki ĝeneralan
ideon de naskiteco; por indiki ĵus
naskiton (ĉevalido) 0
ido iu ajn besto aŭ homo, kiu ĵus
naskiĝis x
idealo la plej alta perfekteco neati-
ngebla; nobla celo 8
identa tute sama 8
ideo* penso 4
ie* en iu loko 1
iel* I aŭ ia maniero 6
ies* de iu 6
_jg_* o (vjdu | a I2an paĝon)
ignori ( tr ) ne voli scii; intence ne
atenti 9
_jĝ_* o (vjdu |a 12an paĝon)
ikso la litero x, X x
-il-* vortparto por indiki instru-
menton, aparaton aŭ rimedon
(hakilo, kuracilo) 0
ili* persona pronomo de la 3a per-
sono en plurnombro, por ĉiuj gen-
roj: por tiuj (aliaj ol mi aŭ vi), pri
kiuj temas la parolo 1
ilustri ( tr ) ornami tekston per bil-
doj aŭ desegnaĵoj rilataj al ĝi 8
40
insekto
iluzio eraro, pro kio oni rigardas ion
malrealan kiel realan x
imagi* ( tr ) kvazaŭ vidi, sed per
pensoj 6
imiti* ( tr ) agi same, kiel alia per-
sono; fari objekton tute similan al
alia objekto 6
imperio granda plurnacia regno 8
impeti ( ntr ) forte kaj vive sin ĵeti
antaŭen 9
impliki (tr) malfaciligi aŭ malhelpi
la movojn de iu aŭ io per volvado
de fadeno; malfaciligi ies agadon
kiel ajn 9
impona granda kaj admirinda x
importi ( tr ) venigi komercaĵojn aŭ
aliajn aĵojn el eksterlando 8
imposto deviga pago al la ĝeneralaj
bezonoj de ŝtato, urbo ktp 8
impreso influo farita sur la sentu-
moj, la koro aŭ la spirito 8
impulso ekpuŝo de fizika forto 9
imuna ŝirmita kontraŭ malsano 9
-in-* vortparto por indiki la sekson,
kiu naskas idon (bovino) 0
inciti ( tr ) eksciti ies koleron 9
-ind-* vortparto por indiki meriton
je io (leginda libro estas libro, kiu
meritas legadon) 0
indiferenta (io) prezentanta nenion
por prefero, por intereso; (iu) ha-
vanta neniun preferon, neniun in-
tereson pri iu aŭ io 8
indigni ( ntr ) senti kaj ekmontri
koleron kaj malestimon pro mal-
justaĵo 9
indiĝeno landano, kiu devenas de
la praloĝantoj de la lando x
indiki (tr) doni bezonatan infor-
mon 9
individuo unu aparta el multaj sim-
ilaj (homo, besto aŭ kreskaĵo) 9
indulgi (x) malsevere trakti ies
kulpon aŭ pekon 9
industrio* aparta agado per kiu
oni produktas riĉaĵojn el krudaj
materioj 6
infano* homo, kiu anko-
raŭ kreskos 2 ©*
infekti ( tr ) transdoni al
iu ĝermojn de malsano 9
infero loĝejo de diablo 9
inflamo malbona stato de iu orga-
no de la korpo, kiam ĝi malsane
varmiĝas, ŝvelas, ruĝiĝas ... x
influi (x) morale aŭ materie efiki al
iu aŭ io 8
informi* (x) sciigi, konigi 6
-ing-* vortparto signanta objekton,
en kiun unu alia objekto aŭ mem-
bro estas parte enigita kaj fiksita
(glavingo, ovingo) 0
inĝeniero homo, kiu per helpo de
sciencaj metodoj kondukas kaj di-
rektas tehnikajn laborojn 8
iniciati ( tr ) esti la unua, kiu pro-
ponas aŭ faras ion 9
injekti ( tr ) enŝprucigi per speciala
ilo likvaĵon aŭ gason en ion 9
inklina kvazaŭ de sia animo puŝata
al io 8
inko* kolora likvaĵo, per kiu oni
skribas 5
insekto* malgranda besto kun ses
piedoj kaj ofte kun flugiloj 5 (b)
41
insidi
formiko, moskito, muŝo
insidi (x) sekrete prepari trompon
aŭ malutilon 9
insigno aĵo uzata por
signi portanton, pri
rango, aneco ktp 9
insisti ( ntr ) denove prezenti sian
opinion aŭ postulon, pro mal-
sukceso en la antaŭa(j) provo(j) 8
inspekti ( tr) kontroli la funkciadon
de io aŭ la agadon de iu x
inspektoro inspektisto 9
inspiri (tr) malrekte igi iun alian
pensi pri io, plani ion, fari ion 9
instali (tr) meti ion ien kaj fari ĉion
necesan, por ke ĝi bone funkciu 8
instanco grado de juĝa povo 9
instigi (tr) rekte igi iun alian fari
ion 8
instinkto bazo por agado, kiam
temas pri nevolaj aŭ nelernitaj
ag°j 7
institucio daŭra publika aŭ privata
organizaĵo x
instituto alta lernejo x
instrui* (x) transdoni al iu scien-
cajn konojn aŭ utilajn sciojn 5
instrumento ilo el fabriko (fabri-
kita) 8
insulo* terparto, ĉiuflanke ĉirkaŭ-
ata de akvo 6 (b) pĝ 97
insulti (tr) ofendi per vortoj 8
-int-* vortparto por diri, ke la
ago finiĝis, rilate al kiu agas:
manĝinto estas tiu, kiu manĝis 0
(b) pĝ 09
intelekto kapablo pensi, kompreni 8
42
inteligenta facile komprenanta kaj
vigle pensanta 8
intenci* (tr) konscie kaj klare
ekvoli fari ion iam; laŭvole fari
ion 5
intensa funkcianta energie, vigle x
inter* prep. montra-
nta pozicion (B es-
tas inter A kaj C) 1
interesi* (tr) tenadi ies atenton 3
intereso* eco de tio, kio interesas;
tio, kio interesas 3
interna* estanta en io 4
interpelacii (tr) oficiale demandi
ministron pri lia regado 9
interpreti (tr) malkaŝi sencon de
io; aŭdi iun kaj samtempe voĉe
traduki la parolon al alia lingvo
por helpi aliulojn 9
intervjui (tr) demandadi iun por
koni ĝin (por laboro aŭ ĉar temas
pri fama homo x
intesto kanalo post stomako por
digesto 9
intima nepublika; en rilato tre ami-
ka, konfida, senĝena 9
inundi (tr) akcidente subakvigi 9
invalido iu, kiu ne plu kapablas
plenumi sian laboron 9
inventi (tr) krei, elpensi ion novan 9
inversa estanta en mala, kontraŭa
pozicio aŭ direkto rilate al alia x
inviti* (tr) peti iun, ke ĝi ien venu;
peti sen devigo 5
io* nedifinita afero 1
iom* nedifinita kvanto, grado 1
ipsilono la litero y, Y x
iri* (ntr) moviĝi de iu loko al alia 2
ĵeti
ironio moka dirmaniero 9
-is* finaĵo por verboj, kiam temas
pri la pasinta tempo (vi legis) 0
(b) pĝ 09
-ism-* vortparto esprimanta ku-
timan agmanieron (kristanismo,
alkoholismo) 0
-ist-* vortparto esprimanta profe-
sion, okupon (ŝtelisto, verkisto) 0
-it-* vortparto por diri, ke la ago
finiĝis, rilate al kiu ricevas agon:
vidito estas tiu, kiun oni vidis 0
(b) pĝ 09
iu* nedefinita individuo aŭ aĵo 1
izoli ( tr ) apartigi de la aliaj, tiel ke
ne estu kontakto aŭ rilato 9
7
-j* finaĵo esprimanta pli ol unu
(belaj domoj ) 0
ja* vorteto por plifor-
tigi, sendubigi aser- /aiJm
jako* vira vestaĵo» (b}>
jam* vorteto por diri “tuj depost
tiam”, "tuj ekde tiam”, “antaŭ
nun” , “antaŭ tiam” 1
januaro* la unua monato de la
jaro 5
jaro* 12 monatoj; 365 aŭ 366
tagoj 2
je* pre. uzata en pluraj situacioj
(je la tria (horo); je la lasta fo-
jo; preni iun per la mano, je la
kolo; la kanalo havas longon je
10 kilometroj) 1
jen* vorteto uzata por anonci ion,
pri kio oni atentigas (jen kion mi
faros) 1
jes* vorteto uzata por montri kon-
senton, aprobon, permeson (Cu
mi povas? Jes, vi povas) 1
jubileo festo por la lOOa, 50a aŭ
25a datreveno 9
ju 8 (v) des
jugo lignaĵo ĉe kolo de bovoj, por
ilin jungi 9
juĝi* (tr) laŭleĝe decidi ĉu iu estas
kulpa aŭ ne; taksi ion 5
juki ( tr ) inciti ies haŭton, tiel ke
oni volos sin grati 9
julio* la sepa monato de la jaro 5
juna* pli aĝa ol infano, malpli aĝa
ol plenkreskulo 2
jungi ( tr ) ligi tirbeston al ĉaro aŭ
alia tirota aĵo 9
junio* la sesa monato de la jaro 5
jupo virina vesto, kiu
kovras la krurojn 7 ©♦
juro aro da leĝoj 8
justa* respektanta egale la rajtojn
de aliaj homoj 4
juvelo tre multekosta ornamaĵo
(oro, arĝento, valora ŝtono...) 8
3
ĵaluza tro protekti ion pro timo
perdi 8
ĵaŭdo* tago de la semajno inter
merkredo kaj vendredo 5
ĵeti* ( tr ) formovi de si ion tra la
aero en alian lokon 3
43
juri
ĵuri (tr) aserti aŭ promesi kaj
garantii per io sankta 8
ĵurnalo gazeto 8 ©*
ĵus* ĝuste antaŭ nun;
ĝuste antaŭ tiam 1
iC
k.a. kaj aliaj x
K.D. lum-disko x
k.s. kaj similaj; kaj simile x
k.t.p. kaj tiel plu x
kabano simpla dometo ofte el
ligno 9
kabineto ĉambro por iu intelekta
laboro; ministraro 8
kaĉo manĝaĵo el faruno kaj lakto
aŭ akvo; io konfuza 9
kadavro korpo de mortinto x
kadro io, kio ĉirkaŭas
pentraĵon, spegu-
lon, fenestron ktp 7
kaduka io, kio baldaŭ falos, baldaŭ
estos en ruino 9
kafo* semgrajnoj de
kafujo ( Coffea ); ni- (x
gra trinkaĵo el tiuj «Jgt (*^h)
semgrajnoj 5
kaĝo portebla aŭ fiksa
malliberejo por be-
sto aŭ homo 9
kahelo rektangula kaj plata aĵo foje
kun desegnaĵo, kiu estas uzata
por kovri surfacon en domo kaj
aliaj lokoj, ĉe naĝejo ili ĝenerale
estas bluaj 9
kaj* vorteto por diri “plie, aldone”
(akvo kaj vino estas trinkaĵoj) 1
kajero* paperfolioj
kunligitaj kvazaŭ aŭ
kiel libro, oni mane
skribas en ĝi 6
kajo teraso aŭ alta trotuaro por
facila aliro kaj eliro al/el ŝipo aŭ
trajno 8
kajuto ĉambreto por veturigisto ĉe
veturilo 9
kakao frukto de kakaujo,
el kiu oni faras ĉokola-
don ( Theobroma ) 9
kakto kreskaĵo sen folioj,
kun pikiloj, kiu tenas
akvon ( Cactaceae ) 9
kaldrono granda ujo por kuiri 9
kalendaro folio mon-
tranta ĉiujn tagojn
de monato(j) plej
ofte dum unu jaro 8
kalkano malantaŭa parto de la
homa piedo 8
kalkanumo parto de la ŝuo, kiu
protektas la kalkanon (kalkan/
um/o) 9
kalkuli* ( tr ) operacii (2 + 3, 4 x 5
...); determini kvanton 4
kalo loko, kie la haŭto fariĝas mal-
mola pro frotado, tio okazas ĉefe
en mano aŭ piedo 9
kalsono subvesto uzata i
sub pantalono 8 vira kaj
ina kalsonetoj: \S
kalumnii ( tr ) misfamigi iun per
mensogaj akuzoj 9
44
karoto
kamarado kunvivanto; samokupu-
lo 7
kameleono besto, kiu povas ŝanĝi
la koloron de sia hauto, kuzo de
la lacertoj ( Chamaeleonidae) Y
kamelo besto kun ĝi-
bo(j), uzata en dez-
erto ( Camelus ) 9
kameno* fajrujo en
domo, kiu havas
fumtubon 6
kamero malluma ĉambreto; simila
parto de fotografilo x
kamiono aŭto por
pezaj ŝarĝoj kun 4,
6 aŭ pli da radoj 8
kampo* terpeco, ebena aŭ preskaŭ
ebena, por kreskigo de kreskaĵo
aŭ bredado de bestoj 2
kanalo konstruita akvovojo, uzata
por transportado per ŝipoj; simila
konstruo, uzata kiel kondukilo de
pura aŭ malpura akvo 9
kancero grava malsano (malnor-
mala multobliĝo de ĉeloj) x
kandelo lumigilo, kiu brulas malra-
pide 8 (&►
kandidato homo, kiu
sin proponas por ofico,
posteno aŭ titolo 9
kanguruo la plej fama
besto el Aŭstralio,
ĝi moviĝas per saltoj
( Macropodidae) x
kankro rivera manĝebla dekpieda
besto ( Astacidae ) 9
kanti* muziki per sia voĉo 3
kanzono versaĵo, plejofte gaja,
sprita aŭ moka, kun egalaj partoj
kreita por kantado 8
kapabla* povanta plene fari ion
(kiu kapablas fari ion, tiu estas
lerta pri tio) 5
kapitalo tuto de mono kaj aĵoj, kiuj
povas venigi monon, posedata de
iu 8
kapo* parto de la (7 \
korpo ligita al ĝi *\
per la kolo, kie
estas cerbo, buŝo, nazo ktp 2
kaprica aganta laŭ subita, nean-
taŭvidebla kaj senkiala volo 8
kapro* besto kvarpieda
( Capra ) 6 ©*
kapti* (tr) subite preni,
ekpreni ion per rapida movo 4
kara* amata, alte ŝatata 4
karafo larĝbaza botelo por servado
de trinkaĵo dum manĝo 9
karaktero aro de ecoj mensaj, kiuj
konsistigas personecon de homo 7
karbo* malmola nigraĵo, kiun oni
ekhavas el ligno, uzata por hejti 6
karesi ( tr) delikate tuŝeti 8
karnavalo popola festo ĉefe en
sudo de Ameriko kaj Eŭropo 9
karno mola aĵo sub haŭto de ani-
maloj, en homo kaj iuj bestoj ĝi
estas ĉirkaŭ la ostoj; mola aĵo sub
ŝelo de frukto 9
karoto manĝebla radiko de kres-
kaĵo, kiu estas rekomendita por
la okuloj (Daucus carota) 7
Qcc=
45
karpo
karpo fiŝo vivanta en malrapida
rivero aŭ lago (Cyprinus carpio) 9
karto* eta folio el kar-
tono aŭ plasto por di-
versaj celoj 5 ©♦
kartono dika papero 9
kaserolo kuirpoto
kun tenilo 7 ©♦
kaskedo ĉapo kun
antaŭa elstaraĵo 9
(b) pĝ 100
kaso monkesto; monaj
rimedoj 8
kastelo luksa kaj sekura
domego 8
kaŝi* ( tr ) malmontri, ne vidigi, ne
sciigi 4
kaŝtano frukto simila al nukso el
kaŝtanarbo ( Castanea ) 9
katalogo listo de aĵoj vendataj aŭ
tenataj en iu loko 9
kataro fluo de glueca likvaĵo pro in-
flamo de naza aŭ alia membrano 7
kategorio grupo de similaj aĵoj aŭ
ideoj 9
kateno ĉeno por mal-
liberigi homon aŭ
beston 8
kato* kvarpieda besto,
kiu vivas ĉe homo
(Felis silvestris ) 4
kaŭĉuko elasta gumo 7
kaŭri ( ntr ) sidi sur la kalkanoj x
kaŭzo* tio, pro kio io okazas; tio,
pro kio io estas aŭ iĝas tia, kiel ĝi
estas 4
kaverno profunda subtera kavo 9
46
Pentuvio
4001 viŝa 10
kavo malplenaĵo en solida aĵo 7
kazo ĉiu el la diversaj formoj de
nomo (aŭ nomvorto) laŭ sia rolo
en lingvo (kato, katon) 9
ke* vorteto por pluraj celoj (mi
diris, ke ...; mi estas furioza, ke
■) 1
kejlo ilo el ligno aŭ metalo por per-
forte ŝtopi truon aŭ rigide kunfiksi
du partopecojn 9
kelka* iom da; malmulte da 2
kelnero iu, kiu alportas trinkaĵojn
kaj manĝaĵojn en restoracio 7
kelo* subtera ĉambro en domo por
restigi vinon, karbon ktp 6
kemio = hemio 8
kerno malmola interna parto de
frukto kun karno; ĉefa parto de
io 9
kesto* ujo el ligno, metalo aŭ alia
materialo 6
kia* demandovorto pri kvalito (kia
estas la rivero? larĝa); samspeca
(..., kia ...)!
kial* demandovorto pri kaŭzo (kial
vi ploras? ĉar mia kapo doloras) 1
kiam* demandovorto pri tempo
(kiam vi vojaĝos? je la sekva me-
rkredo); samtempe (..., kiam ...) 1
kie* demandovorto pri loko (kie es-
tas via loĝejo? en Rio); samloke
(..., kie ...) 1
kiel* demandovorto pri maniero
(kiel vi manĝas? rapide); simile,
sammaniere (..., kiel ...) 1
kies* demandovorto pri posedo
(kies libro estas tiu? de Mario) 1
kokoso
kilogramo* mil gramoj (mezur-
unuo por maso) 6
kilometro mil metroj (mezur-unuo
por longo) 8
kino belarto fari filmon; kinejo 8
kio* demandovorto pri io tute ne-
konata (kio estas tio?) 1
kiom* demandovorto pri kvanto
(kiom da akvo? du litroj); samk-
vante (..., kiom ...) 1
kioma demandovorto pri vicnom-
bro (je kioma horo? je la 20a
horo) (kiom/a) 9
kirurgio arto kuraci per riparo en
la malsana parto de la korpo, kio
ofte devigas tranĉon por trafi tiun
parton 9
kirurgo kuracisto, kiu faras kiru-
rgion 9
kisi* (tr) tuŝi per la lipoj por es-
primi amon aŭ respekton 6
kitelo longa bluzo por laboro 8
kiu* demandovorto pri iu parte
konata (sur kiu paĝo mi legis
tion? [oni scias, ke temas pri iu
paĝo]); sama afero (..., kiu ...) 1
klara* tra kiu oni povas bone vidi;
facile komprenebla 2
klasika laŭ la tradiciaj reguloj kaj
sekve modela, imitinda 9
klaso* aro de aĵoj kunigitaj laŭ
rango, kvalitoaŭ naturo: a) parto
de popolo havanta samajn ekono-
miajn kondiĉojn b) lernantoj, kiuj
sekvas iun gradon de studkurso c)
ŝtupo de la vegetala aŭ animala
regno ktp 5
klavo tabuleto, kiun oni premas por
funkciigi muzikan instrumenton,
komputilon aŭ alian aparaton x
(b) komputilo
klera havanta grandan scion, kaj
pro ĝi kapabla juĝi klare 7
kliento kutima aĉetanto de varo aŭ
servo ĉe iu 8
klimato tuto de la veteraj kondiĉoj
de iu regiono 9
klingo akra parto
de iu tranĉilo 7 ' , ^ r
klini* (tr) fleksi malsupren aŭ fla-
nken 5
kliniko hospitalo, aŭ parto de hos-
pitalo, kiu nur laboras pri mal-
sanoj rilate al iu afero 9
klopodi ( ntr ) provi fari la necesajn
agojn por sukcesi pri io, kion oni
celas 9
klubo eta societo 9
knabo* vira infano; ju-
na vira homo 3
knedi (tr) miksi plurajn substan-
cojn per fortaj movoj, por fari
kukon aŭ ion alian; per premoj
kun la manoj doni formon al io 8
koketa per elegantaj vestoj kaj lo-
gaj manieroj tiri ies atenton, ĉefe
de uloj de alia sekso 9
koko* birdo bredata .
pro la viando kaj ovoj
( Gallus ) 5
kokono la ripoza stato
to, inter raŭpo kaj
insekto x
kokoso frukto de ko-
kosarbo kun manĝe-
bla nukso, kies kavo
de insek-
plenforma
47
kokso
entenas dolĉan sukon (Cocos) 9
kokso parto de la korpo, kie estas
la supra artiko de la femuro x
kolegio mezgrada lernejo (sub uni-
versitato, kiu estas en altgrada
nivelo) 9
kolektiva farita aŭ posedata de plu-
raj personoj 9
kolekto* aro de multaj samaj aŭ
similaj aĵoj 4
koleri* (x) senti fortan agiton de
la animo kontraŭ iu pro malkon-
tento 4
kolizii ( ntr ) movi unu kontraŭ alia
ĝis forta interbatiĝo 9
kolo* parto de la korpo kuniganta
la kapon kun la cetero 4
kolombo birdo an-
taŭe uzita de la po-
ŝto ( Columba ) 9
kolonelo militista estro, kiu rangas
sub generalo 9
kolonio lando, administrata kaj ek-
spluatata de ŝtato ekster siaj
landlimoj x
kolono vertikala peco
por subteni kaj foje /^ji|\
samtempe ornami lpQ J
konstruaĵon 8
koloro* impresa por la okuloj 3 (b)
pĝ 100
kolumno vertikala dividaĵo en ga-
zeto, revuo aŭ libro, kiel en ĉi tiu
libro 9
kolumo parto de
vestoĉirkaŭ la ko- /I 1 \ v\/K/v
lo (kol/um/o) 8 uLJJv)
komandi (x) estri aron da mili-
tistoj 8
48
kombi* ordigi laharojn perspeciala
ilo 6
kombini (tr) kunmeti plurajn
apartajn aferojn por iu celo:
kombini literojn, kartojn, planon,
projekton 9
komedio ridiga teatraĵo 9
komenci* (tr) fari la unuan parton
de afero aŭ de ago; ekfari 2
komerci* (ntr) (profesie) aĉeti
varon por revendi ĝin 4
komforta* havanta rimedojn, kiuj
faciligas la laboron; ne laciga 6
komika ridiga, amuza 8
komisaro tiu, kiu estas komisiita de
ŝtato aŭ privata organizo 9
komisii (tr) transdoni plenumon de
ago aŭ laboro 8
komisiono aro de komisaroj kun
sama tasko 8
komitato grupo de personoj, kiuj
sin proponis, kaj estis elektitaj
por fari iujn taskojn 7
komo skribsigno “,” 8
kompakta densa, forte kunigita x
kompanio komerca aŭ industria so-
cieto 9
kompari* (tr) kontroli du aŭ pliajn
aferojn por scii pri kio ili similas
kaj pri kio ili malsimilas 6
kompati* (x) esti malfeliĉa pro ies
malfeliĉo, kaj do deziri helpi tiun 5
kompensi (tr) doni aŭ fari ion
por ripari perdon, elspezon aŭ
malprofiton 9
kompetenta tute kapabla 9
komplemento io, kio faras ion alian
kompleta 9
konkeri
kompleta tute senmanka, al kiu
mankas nenio 8
komplezi (tr) fari ion por plaĉi al
iu 8
kompliki ( tr ) malsimpligi 9
komplimento ĝentilaj vortoj pri ies
meritoj x
komponi (tr) altnivele verki, ĉefe
muzikaĵon 9
kompreni* (tr) kapti aŭ koni signi-
fon, funkciadon, intencojn ktp de
io 2
kompromiti (tr) endanĝerigi (meti
en danĝeron) 9
komputi (tr) solvi matematikan
problemon aŭ prilabori datumon x
komputilo ilo por kom-
puti kaj aliaj taskoj
(komput/il/o) x
komuna* samtempe uzata de plu-
raj; rilata al la plejmulto de la
homoj 4
komuniki (tr) sciigi (gravan) in-
formon al alia homo, ofte en
maniero pli-malpli solena aŭ
oficiala 7
komunumo grupo de homoj, kiuj
vivas kune kaj kune zorgas pri
siaj komunaj problemoj; admin-
istra regiono, kies centro estas
urbo aŭ vilaĝo (komun/um/o) 9
koncentri (tr) dense kunigi; direkti
al unu sola punkto sian atenton 9
koncepto ĝenerala ideo 9
koncerni (tr) iel rilati al; aparte
tuŝi 7
koncerto muzika prezentado 8
kondamni (tr) juĝe deklari, ke iu
estas kulpa, kaj difini la punon 8
kondiĉo* tio, kio estas necesa por
ke io okazu aŭ por ke interkon-
sento estu valida 6
konduki* (tr) irigi iun kun si al iu
loko 4
konduti* (ntr) agi iamaniere en
siaj rilatoj kun aliaj homoj 6
konferenco kunsido de kompeten-
tuloj, kiuj debatas kaj interkon-
siliĝas pri gravaj aferoj en difinita
kampo 8
konfesi* (tr) malkaŝi informon, kiu
povus aŭ devus resti kaŝita 6
konfidenco sciigo, kiun oni konfi-
das al iu, kaj kiun tiu devas teni
en sekreto 9
konfidi (tr) transdoni taskon kun
plena fido; sciigi kun plena fido 8
konfirmi (tr) (ion) igi pli certa la
verecon de io, kion oni eble jam
sciis, sed pri kio oni dubis; (iun)
forigi dubojn pri io 8
konfiti (tr) prepari fruktojn en
densa sukera likvaĵo, kiu ilin pen-
etras kaj konservas 8
konfuzi (tr) malordigi; malcertigi;
maldistingi 8
kongreso granda kunveno por dis-
kuti iun temon 7
koni* (tr) havi ideon pri iu aŭ io,
scipovi distingi iun aŭ ion 2
konjekti (tr) elmeti opinion aŭ
konkludon nur sur bazo de su-
pozoj 8
konkeri (tr) militakiri iun lokon kaj
ekregi tie x
49
konkludi
konkludi ( tr ) per rezono konstati
sekvon el faktoj 8
konkordo kora aŭ morala akordo;
harmonio de sentoj kaj opinioj in-
ter pluraj personoj 9
konkreta io tuŝebla, aŭdebla, vide-
bla, flarebla aŭ gustumebla x
konkuri (x) peni por superi alian 8
konkurso antaŭaranĝita konkuro,
kun reguloj, juĝantoj kaj premioj 9
konscienco konscio, kiun havas la
homo pri la morala bono kaj
malbono 8
konscii* (x) scii mem pri siaj sen-
toj, pensoj kaj agoj 6
konsekvenco tio, kio tute certe
okazos sekve de alia okazaĵo 9
konsenti* (x) samopinii pri io; ak-
cepti fari ion 4
konservi* ( tr) zorgi, ke io ne di-
fektiĝu aŭ ne perdiĝu; ne lasi ion
perei 5
konsideri (tr) atente ekzameni ob-
jekton aŭ ideon laŭ ĉiuj ĝiaj
detaloj 7
konsili* ( tr ) indiki al iu kion fari 3
konsisti* ( ntr ) havi kiel erojn; havi
kiel ĉefan parton (unu minuto
konsistas el sesdek sekundoj) 6
konsoli (tr) malpliigi malĝojon de
iu per parolo 7
konstanta* eco de io, kio ne ĉesas
esti la sama; senŝanĝa, senĉesa,
ĉiamdaŭra 6
konstati (tr) rimarki, ke io estas
fakto 7
konstitucio aro de bazaj leĝoj de
lando 9
konstrui* (tr) krei domon kun unu
aŭ pluraj etaĝoj, ponton aŭ ion
tian 3
konsulo reprezentanto de iu lando
en fremda lando 9
konsulti (tr) demandi fakulon aŭ
rigardi fakan libron por ekscii ion
pri io x
konsumi (tr) iom post iom foruzi,
detrui 9
kontakto intertuŝo de du objektoj
aŭ personoj; interrilato x
kontanta tuj pagata per mono,
ne ekzemple per ĉeko aŭ kredit-
karto 9
kontenta* deziranta nenion alian
ol tio, kion oni havas 4
kontesti (tr) en diskuto rifuzi aser-
ton aŭ postulon 9
konto komerca skriba kalkulo pri
ŝuldoj aŭ havoj de aparta per-
sono x
kontrakti (x) fari laŭleĝan skribi-
tan interŝanĝon de promeso 8
kontraŭ* prep. uzata por mon-
tri: ion antaŭ io alia (sidi kon-
traŭ iu ĉe la sama tablo); ion je
interŝanĝo (doni grenon kontraŭ
armiloj); iu, al kiu estas direktata
ago aŭ sento (agi kontraŭ iu) 1
kontroli (tr) ekzameni ion por scii
ĉu ĝi estas laŭregule aŭ konvene
farita 8
konvalo kreskaĵo kun bonodoraj
floretoj ( Convallaria ) 9
konvena* (io) taŭga; (iu) aganta
laŭ la situacio; deca 6
konversacii ( ntr ) interparoli 9
50
kremo
konvinki ( tr ) fari per pruvoj au re-
zonoj, ke iu akceptu ion kiel veran
aŭ pravan 8
kopio nova aĵo egala al la originalo,
kreita por esti egala 8
korbo* portebla ujo el io plektita 5
kordo fadeno el bestaj
intestoj aŭ el metalo (
por fari sonon 8
korekti (tr) ĝustigi; forigi erarojn,
difektojn de iu aŭ io 9
korespondi* (ntr) rilati al iu per in-
terŝanĝo de leteroj 6
koridoro ĉambro uzata
nur por atingi aliajn
ĉambrojn; irejo 9
korko ŝtopilo el ŝelo de speciala
kverko 8
korniko griza (Corvus
corone cornix) aŭ nigra
korvo (Corvus corone corone ) 9
korno* malmola el-
staraĵo sur la ka- l
po de iuj bestoj 6
koro* organo, kiu movas .
la sangon; (figure) la
domo de la amo 2
korpo* fizika parto de besto aŭ
homo 4
korto* sentegmenta spaco ĉirkaŭ
domo 3
korvo pli malpli nigra '
birdo ( Corvus ) 9
kosmo ĉio ekster la planedo Tero 9
kosti* (tr) esti akirebla nur je di-
finita prezo aŭ nur kontraŭ iu
peno 3
kostumo maniero sin vesti; vesto
propra al iu nacio, klaso, tempo,
v_» i, mu nuao jui vv_/
jlankaj haroj, kiuj
la grajnojn de ko- V i )
d, el kiuj oni fa- I
ofico ktp 9
kotizo la sumo, kiun ĉiu membro
pagas al societo x
koto ege malpura akvo (miksita
kun tero), kiu fluas sur vojo 8
kotono blan
kovras la j
tonarbo,
brikas ŝtofon ( Gossypium ) 7
koverto* papera saketo,
en kiun oni metas lete- l^__\
ron kaj sur kiun oni skribas la
adreson 5
kovri* (tr) malvidigi per surmeto
deio 4
kraĉi (tr) elĵeti likvaĵon aŭ alian
aĵon el la buŝo 9
krado aro da interligitaj stangoj
(kiel barilo aŭ por surmeti ion ) 8
krajono* ilo uzata por (
skribi aŭ desegni 5
kranio ostoj de la kapo 9
(b>
krano aparato je fino de \
tubo kun fermilo 8
kravato* tuko uzata de viro kiel
vestaĵo, kun nodo antaŭ la kolo 6
kredi* (x) opinii, ke io estas vera;
opinii, ke iu diras veron 2
kredito sumo, kiun oni povas prun-
tepreni de banko aŭ aĉeti de
komercisto por repagi en sekva(j)
monato(j ) 9
krei* (tr) fari ion novan (la homo
krei la bombon ) 5
kremo grasa parto el la lakto, kiu
flosas 7
51
krepusko
krepusko nehela lumo post subiro
au antau leviĝo de la suno 8
kreski* ( ntr ) pligrandiĝi 3
kresto karneca kreskaĵo sur la kapo
de virkoko; elstaraĵo sur la kapo
de iuj birdoj 9
kreto substanco r»- t| ^
CaCOz ; stange-
to el tiu substanco
uzata por skribi sur murtabulon,
ĉefe en lernejoj 8
krevi ( ntr ) subite rompiĝi; fendiĝi
pro malvarmo au sekeco 7
krii* ( ntr ) tre laŭte diri aŭ voĉi 3
krimo* forte puninda ago (mortigo
kaj aliaj) 6
kripla kun brako, kruro aŭ io alia
mankanta aŭ ne funkcianta 8
kristalo tre pura senko-
lora vitro; kreskanta l) jfflf
ŝtono kvazaŭ vitro 9 JL
kritiki (tr) mallaŭdi; ekzameni la
kvalitojn kaj mankojn de scienca,
literatura aŭ belarta verko 8
krizo grava danĝera momento en
iu afero 8
kroĉi (tr) kapti kaj fiksteni per
hoko 7
krokodilo granda kvarpieda danĝe-
ra rampulo, vivanta en riveroj
( Crocodylus ) 9
krom* prep. por diri ‘‘plieal”, "al-
done al"; (en nea frazo) por mon-
tri escepton 1
krono ornamaĵo por la kapo: luksa
por reĝo, el kreskaĵo kun floroj
por venkinto ktp 8
kruco* bildo aŭ aĵo kun
formo tia: 5 I
kruĉo vazo el diver- ^^7)
saj substancoj, kun ( J 1 IJ
larĝa ventro, tenilo \_/ L,/
kaj verŝilo, destinita por enteni
fluaĵon 8
kruda tia, kia la naturo ĝin produk-
tis; ege malĝentila 7
kruela (iu) inklina suferigi; (io) su-
feriga 8
kruro* parto de la gam-^^k
bo, ekde genuo ĝis pie- /
do; tuto de la suba me- </
mbro de besto (b); simila parto
de meblo (kruro de tablo) 5
krusto ekstera malmolaĵo, kiel ŝelo
(de pano, kuko, vundo ...) 8
kruta ege dekliva 8 £vrf|
kubo aĵo kun ses facoj 9
kubuto artiko de la brako 8
kudri kunligi ^
per fadeno aŭ
ŝnureto 7 / ^
kuglo eta metala peco,
kiun pafilo elĵetas 8 "
kuiri* pretigi manĝaĵon per varmo 4
kuko* dolĉa bakaĵo P\8\
luksa krono:
(estas miloj da re-
ceptoj por ili) 5
kukolo birdo, kiu deme-
tas siajn ovojn en nes-
tojn de aliaj birdoj ( Cuculus )
kukumo kreskaĵo aŭ
ĝia bero manĝata
kvazaŭ
kiel legomo (Cucumis sativus) 9
kukurbo frukto de kre-
skaĵo ( Cucurbita ) 9 jen ,
unu el ĝiaj formoj:
kulero* manĝilo 5
kulmino la plej alta
punkto au stato v
kulo insekto, kies inoj suĉas sangon
( Culex) x
kulpa* tiu, kiu faris ion punindan 5
kulto religia okazaĵo ordinare ĉees-
te de pluraj personoj 9
kulturi* prilabori la teron; flegi
kreskaĵon aŭ bredi beston 6
kulturo* prilaborado de tero; fle-
gado pri kreskaĵo aŭ bredado;
evoluo de homo pri arto, lingvo
kaj similaĵoj 6
kun* prep. por montri akompanon
(vivi, manĝi kun iu; paroli, ludi
kun iu; agi kun kolero; kafo kun
sukero) 1
kuniklo besto simila
al leporo, fama pro
rapido (Lepus cu- ,
niculus) 9
kupono bileto por malordinara ra-
jto pri io 9
kupro metalo ĉefe uzata por elek-
traj kondukiloj ( Cu ) 8
kuraci* prizorgi malsanulon kaj
provi resanigi ĝin 5
kuraĝa* konservanta memregadon
antaŭ danĝero aŭ malfacilaĵo 3
kurbo linio, ĉefe kiam malrekta kiel
ĉe litero S 7
kurento fluo de elektro 9
kuri* tre rapide iri 3
%
kurioza stranga pro malofteco;
markinda 7
kurso serio da lecionoj I
pri scienco, arto aŭ
metio 7
kurteno tuko ĉe fenestro 8 (B -4
kurzo la rilato de monvaloroj x
kuseno sako plenigita
per molaĵo por apo- ,
gi kapon aŭ alian [ ^ |
parton de la korpo 9
kuŝi* esti en horizontala pozicio
(homoj kuŝas por dormi) 4
kutimo* (iu) emo fari ion, pro ofta
ripetado de tio; simila agmaniero
ĉe popolo pro kulturo 4
kuvo* granda ujo 6 ©♦ 1
kuzo* filo de onklo aŭ
onklino 5
kvadrato io kun same i
longaj kvar flan
kaj ortaj anguloj 7
kvalito eco; speciala kapablo 7
kvankam* vorto por diri, ke io oka-
zas, kiam oni ne devus kredi je
tio (la suno forte brilas, kvankam
falas pluvo; mi vidas nenion,
kvankam ĉio estas luma) 1
kvanto tiom, kiom estas 7
kvar* 4 1
kvarangulo figuro kun
kvar rektaj linioj ©* ,
(kvar/angul/o) x
kvartalo parto de urbo 8
kvazaŭ* vorto por diri “ne vere tio,
sed simile al tio”, “ne vere tia,
sed tute simila”, "ne vere tiel,
sed tute simile” (ŝi kuŝas, kvazaŭ
mortinta) 1
same i-
ankoj,
Di 7 I-
53
kverko
kverko arbo, kies ligno estas uzata
por fari meblojn kaj konstrui
( Quercus) 8
kvieta* tute trankvila 6
kvin* 5 1
kvitanco atesto pri ricevo de pago,
letero aŭ pakaĵo x
L
la* (la glaso estas plena: ne
iu ajn glaso, sed jam konata,
jam menciita glaso; la birdoj
havas flugilojn: ĉiu birdo havas
flugilojn) 1
laboratorio laborejo por sciencaj
esploroj kaj eksperimentoj 9
labori* ( ntr ) korpe aŭ mense peni
por produkti aĵon aŭ plenumi
taskon 2
laca* senforta stato, kiam korpo
postulas ripozon 4
lacerto malgranda rampulo ( Lac -
laĉo ŝnureto por fermi ŝuon aŭ
veston 9
lado plato el iu ajn metalo 9
lago* granda kvanto da akvo,
ĉiuflanke limigita de tero 5 (b) pĝ
97
lako fluaĵo uzata kiel farbo, tamen
travidebla kaj brila, uzata por
protekti surfacon 9
lakto* blanka tri- ,
nkaĵo el mamo 1
por idoj 4
54
a
lama kripla je piedo aŭ kruro, tial
malfacile paŝas, tamen paŝas 7
lameno mallarĝa kaj
maldika plato 8
lampo* daŭra lumigi- •
lo 6 ' \
lando* komuna vorto por ŝtato;
unuiĝo de ŝtatoj (Brazilo estas
lando) 2
lango* movebla organo (
en la buŝo, uzata por
gustumi kaj paroli 5
lano molaj haroj de ŝafo uzata por
fari ŝtofon 7
lanterno fiksa aŭ portebla
aĵo, kun kandelo aŭ alia
lumilo ŝirmita per vitraĵo
kontraŭ vento aŭ pluvo 9
lapo frukto de herbo ( Arc-
tium) 9 ©-►
lardo porka graso, foje kun
iom da porka viando 9
larĝa* granda laŭ la dimensio lar-
ĝo 4 (b) pĝ 07
larmo guto^de likvaĵo el
larvo insekto, kies for-
mo ankoraŭ ŝanĝiĝos
(tiam estos kruroj kaj flugiloj) 9
lasi* ( tr ) ne plu teni; restigi sur iu
loko aŭ en iu stato; ne malhelpi 3
lasta* estanta post ĉiuj aliaj (en
tempo, spaco aŭ rango) 2
latino malnova lingvo de rom/
anoj v
latitudo kiom norde aŭ sude 9 (b)
pĝ 100
latuno kupro kaj zinko miksitaj 9
lingvo
laŭ* prep. montranta sekvatan
linion (laŭ la fluo de la rivero),
obeatan aferon (laŭ la ordono de
mia estro; laŭ plano) 1
laŭbo artefarita plafono el kreskaĵo
en ĝardeno 9
laŭdi (tr) esprimi aproban, favoran
opinion pri kvalitoj de io aŭ iu 7
laŭta forte aŭdebla 7
lavango neĝamasego rulfalanta de
monto x
lavi* (tr) purigi per akvo aŭ alia
fluaĵo 4
leciono* pli-malpli horo da instru-
ado 6
ledo prilaborita haŭto de besto,
uzota por fari ŝuon, vestaĵon ktp 7
legi* (tr) kompreni skribaĵon 2
legomo* manĝebla kreskaĵo (kiu
ne estas frukto aŭ spico): beto,
karoto, terpomo ktp 6
leĝo* regulo por ĉiu homo en ŝta-
to 5
lekcio leciono en formo de prelego
en universitato 9
leki (tr) ŝovi la langon sur ion 8
leono granda besto,
tre danĝera, tial
nomata reĝo de la
bestoj (Panther leo) 7
leporo ne tre granda
besto kun longaj
oreloj ( Lepus ) 7
lerni* (tr) akiri scion pri scienco,
arto, metio aŭ io alia 2
lerta* kapabla facile, laŭcele kaj
rapide fari ion 5
lesivo likvaĵo preparita por
lavi ion 9
letero* skribaĵo, kiun
oni sendas per la
poŝto al iu 3
forte
hS
§
leŭtenanto malaltranga oficiro 9
levi* (tr) movi de malsupre supren;
starigi ion, kio kuŝis 2
li* vorteto por montri viran ulon
(mi vidis knabon, li estas alta) 1
libera* ne ĝenata de materia aŭ
morala baro, de fremda volo aŭ
_ io tia 2
libro* presita teksto en
pluraj paĝoj 3 ©♦
licenco ŝtata aŭ juĝa
permeso por fari ion 9
liceo mezgrada lernejo 9
lifto aparato por vertikale
porti homojn kaj aĵojn de
unu al alia etaĝo 8
ligi* (tr) fiksi per ŝnuro, ĉeno
aŭ simila afero; kunigi plurajn
aferojn 4
ligno* malmola sub-
stanco el arbo 4 ©♦
ligo* tio, kio ligas 4
likva povanta flui
akvo 9
lilio kreskaĵo kun bon-
odoraj floroj ( Lilium ) 9
limako ege malrap-
ida besto, kiu ram-
pas ( Limax ) 9
limo* kie aŭ kiam io finiĝas, kaj io
alia komenciĝas 5
lingvo* sistemo da vortoj uzata de
iu nacio aŭ gento; ĉio servanta
por esprimi pensojn aŭ sentojn 3
<=3
55
linio
linio* figuro kiel tiu de fadeno kun
unu sola dimensio 4
lino herbo, el kiu oni
havas oleon kaj vestojn
( Linum ) 9 '*\l/
lipo* parto de buŝo, kiu
kovras la dentojn 6
listo vico da vortoj, nomoj ... 8
literaturo tuto da verkoj (libroj) de
iu kulturo, nacio, epoko aŭ pri iu
temo 8
litero* signo por .
sono de iu lingvo |
(a, b, c, ĉ ...) 6
lito* meblo por dormado 3 (S- 4
litro mezuro por enhavo (suko de
10 oranĝoj egalas al ĉirkau 1
litro) 7
liveri ( tr) transdoni aĉetitajn va-
rojn al tiu, kiu aĉetis; havigi 9
logi (tr) peni altiri (venigi) al si per
plaĉaj rimedoj 7
logiko fako pri leĝoj de rezonado 9
loĝi* (x) daŭre restadi en loko (en
domo, urbo) 2
lojala plene fidela 9
loko* tie, kie io aŭ iu estas; spaco
por io aŭ iu 2
lokomotivo maŝino,
kiu tiras vagonojn 9
longa* granda laŭ la dimensio lon-
go 2 (b) pĝ 07
longitudo kiom oriente aŭ okciden-
te 9 (b) pĝ 97
loti (ntr) konsulti la sorton pri
elekto, decido aŭ disdono (oni lo-
tos pri aŭto inter la ĉeestantoj) x
56
loto ago loti; lotaĵo 9
lotuso herbo ( Lo-
tus ); akvokreskaĵo
(Nymphaea lotus) 9
lubriki (tr) meti substancon por fa-
ciligi la glitadon 9
ludi* (x) sin amuzi, sin distri, fa-
ri plezuran aferon, sed kiu ne es-
tu laboro; sonigi muzikilon; sin
prezenti en teatraĵo 4
lui pagi por uzi ion dum iom da
tempo 7
luko eta aperturo en tegmento aŭ
plafono por eniro de lumo 9
lukso havado aŭ uzado de mul-
tekostaj, foje nur ornamaj, aĵoj 7
lukti (ntr) batali kontraŭ iu nur per
sia korpo (manoj, brakoj, kruroj
ktp) pro kolero aŭ en sporto; peni
kontraŭ malfacilaĵo 9
luli (tr) moveti bebon aŭ etan in-
fanon por ĝin dormigi 9
lumi* (ntr) eligi radiojn, kiuj
ebligas vidadon (la suno forte
lumas) 3
lunĉi (tr) ete manĝi, ĝenerale in-
ter la tagmanĝo kaj la vesper-
manĝo r
lundo* la dua tago de la semajno,
la unua labor-tago de la semajno,
post dimanĉo kaj antaŭ mardo 5
luno* kvazaŭ eta pla-
nedo, kiu moviĝas i
kaŭ la Tero; simila aĵo, ■
kiu moviĝas ĉirkaŭ alia planedo 5
lupo sovaĝa besto pra-
ulo de la hundoj (Canis
lupus) 8
* 2 >
aio,
mapo
M
maĉi ( tr ) diserigi per la dentoj 8
magazeno loko en butiko por res-
tigi varojn, kien la klientoj ne iras;
luksa butiko; granda butiko 7
magio arto pri supernaturaj rime-
doj x (v) sorĉi
maizo alta herbo, kies
flavaj grajnoj estas ma- ,
nĝeblaj, ad ĝiaj grajnoj
(Zea mays) 9
majesta kauzanta admiron kaj re-
spekton pro sia aspekto au kon-
duto 9
majo* la kvina monato de la jaro 5
majstro alte kvalita fakulo 7
maksimumo la plej granda atinge-
bla kvanto au grado (supera
limo) 9
makulo punkto au eta
regiono kun alia koloro,
pro malpuraĵo, difekto *
au ornamo; eraro 7
mal-* vortparto por la kon-
trauo (alta, malalta) 0
maleolo osta elstaraĵo en
ambau flankoj inter piedo
kaj kruro 9 ©♦
malgraŭ (prep.) = kvankan
graŭ tio, ke = kvankam (ni naĝis
malgrau la malvarmo) 7
malica (iu) konscie aganta por
fari malutilon kaj malfeliĉon al la
aliaj; (io) farata kun deziro malu-
tili al iu 9
mal-
malvarmumo malforta malsano,
kiu venas pro restado en mal-
varma loko, kiam oni ne uzas
dikajn vestaĵojn (mal/varm/um/
o) 8
malvo kreskaĵo kun
ete ruĝaj floroj
( Malva ) 9
mamo parto de la korpo
ĉe homo kaj iuj bestoj,
per kiu la inoj povas '4^ '
nutri siajn idojn per lakto 8
mandato rajtigo reprezenti per-
sonon au organizaĵon 8
manĝi* (tr) sin nutri per buŝo 3
maniero* rimedo, procedo, meto-
do uzata por fari ion; tiel, kiel io
okazas 5
maniko parto de ves-
to, kiu kovras la
brakon (ĉemizoj kun
mallongaj kaj longaj manikoj) 7
manipuli ( tr) uzi, funkciigi ilon au
aparaton per la manoj; laucele kaj
lauvole uzi ion 9
manki* ( ntr ) tute malesti, foresti
au ne esti en sufiĉa kvanto au gra-
do laŭ la bezono 3
mano* ekstremaĵo de la
brako, kun kvin fingroj 2
manovri ( ntr ) per pluraj ŝanĝoj de
direkto meti aŭton, ŝipon ... en
necesan pozicion 9
mantelo vasta longa senmanika
supervesto 7
mapo desegno de la surfaco de la
tero, aŭ nur parto, ĝi povas mon-
57
marĉo
tri limojn de lando, riverojn, mon-
tojn ktp 8 (b) pĝ 98
marĉo regiono kun multe da sen-
flua akvo je neprofunda nivelo,
kie la tero nur malofte estas seka 8
mardo* la tria tago de la semajno 5
marko* speciala signo sur io kaj
servanta por rekonigi tion 4 GNU
kaj aliaj markoj:
indymedia debian
marmelado kaĉo el frukto kaj suke-
ro 9
maro* iel aparta parto de la oce-
ano 3 (b) pĝ 97
marŝi* ( ntr ) paŝi 5
martelo batilo, spe-
ciale iu simila al tiu
de la bildo 7
marto* la tria monato de la jaro 5
maso kiomo de materio de iu aĵo,
kies unuo estas gramo aŭ kilo-
gramo; nedifinita kvanto da ma-
terio, konsiderata kiel tutaĵo 9
masoni ( tr ) konstrui per ŝtonoj aŭ
brikoj kaj cemento por kunigi ilin 7
masto fosto sur barko
aŭ ŝipo, por pendigi la
velojn 8
mastro* estro 5
mastrumi zorgi pri ĉio, kio koncer-
nas ion (mastr/um/i) 8
maŝino* aparato por fari ion, pro-
dukti ion 6
maŝo truo en reto x
matematiko scienco pri nombroj,
figuroj (kiaj cirklo kaj triangulo)
58
ktp 9
mateno* la unua duono de la tago
(de la sunleviĝo ĝis la tagmezo) 3
materialo ĉio materia, kio estas
necesa por iu ago 7
materio ĉio, el kio estas kreita la
aĵoj 9
mato maldelikata tapiŝo 9
matraco mola aŭ
iomete mola par-
to de la lito, sur
kio oni kuŝas 7
matura* atinginta sian plenan
kreskadon, kapablon aŭ taŭgecon
(matura frukto: preta por man-
ĝado) 6
meblo* movebla ob-
jekto, plej ofte farita i
el ligno por praktika
uzo en loĝejo (lito,
tablo, seĝo ...) 6
medalo metala disketo surhavanta
bildon aŭ surskribojn, ordinare ĝi
estas memoraĵo aŭ honorigilo x
medicino scienco pri sano kaj mal-
sano, aplikata al kuracado 9
medikamento substanco por ku-
raci 8
medio la ĉirkaŭaĵo, en kiu io tro-
viĝas; la natura aŭ socia ĉirkaŭaĵo
de iu x
Mediteraneo maro inter Eŭropo
kaj Afriko 9 (b) pĝ 97
mediti (x) longe pensi 8
mehaniko branĉo de fiziko, kio stu-
das fortojn kaj movojn; arto kon-
strui maŝinojn 8
mieno
meĥanismo tuto de la pecoj de
maŝino aŭ aparato; aro da rime-
doj, per kiu plenumiĝas iu ago aŭ
funkcio 8
mekaniko = mehaniko 8
mekanismo — mehanismo 8
melki ( tr ) ekhavi per premado lak-
ton el mamoj de besto 8
melono granda
globforma frukto
kun sukplena dol-
ĉa karno el samnoma kreskaĵo
(Cucumis melo) (melona ŝelo ple-
jofte estas flava aŭ verdeta) 9
mem* ne alia, la sama; nur per si,
sen helpo de iu alia 1
membrano interna haŭto de la
korpo x
membro ĉiu el la moveblaj pecoj
de la korpo; ano de klubo, soci-
eto, familio ktp 7
memori* (x) konservi aŭ denove
prezenti al si penson pri io ajn 3
mencii (tr) en parolo aŭ teksto in-
formi iun pri aparta afero, kiu iom
rilatas al la temo 9
mendi* (tr) peti servon aŭ varon 6
menso tiu elemento en besto aŭ
homo, kiu prilaboras informojn
kaj determinas konduton 9
mensogi* (x) intence
diri malveraĵon 6 rsj* 1 ~
fama mensoganto: T\
mentono parto de /f^\ £T~~ N v
la vizaĝo sub la f k
buŝo 7
menuo listo propo-
nata por elekto de
pladoj ĉe restoracio 9
meriti* (tr) havi rajton je rekom-
penco aŭ puno pro sia konduto,
ago aŭ eco 6
merkato stato de aĉetpovo kaj aĉe-
temo pri iu komercaĵo aŭ borsa
valoro (neniam merkato estu uza-
ta kiel foiro aŭ vendoplaco) x
merkredo* la kvara tago de la se-
majno 5
mesaĝo sciigo; informo sendata de
iu persono al alia(j) x
metalo* materio kun iuj komunaj
ecoj: fero, kupro, arĝento ktp 6
metalurgio industrio pri fabrikado
kaj prilaborado de metaloj 9
meti* (tr) transigi en difinitan lo-
kon aŭ staton 2
metio manlabora profesio 7
metodo pripensita maniero procedi
por atingi difinitan celon 8
metro mezurunuo por longo, kiu
egalas al 100 centimetroj (alto de
homo estas ĉirkaŭ 1,7 metroj) 7
metroo urba fervojo por amasa ra-
pida transportado de pasaĝeroj^
mezo* io egaldistanca de du ek-
stremoj, de du limoj, en spaco aŭ
tempo (genuo estas preskaŭ en la
mezo de kruro) 4
mezuri* (tr) taksi kaj difini grande-
con, kvanton, gradon de io 4
mi* vorteto por indiki la parolan-
ton 1
mielo dolĉa likvaĵo,
kiun abelo produk-
tas el floroj 9
mieno* aspekto de la vizaĝo, kiu
montras penson aŭ emocion 6
59
migri
migri ( ntr ) iri loĝi en alian lokon
(iuj birdoj migras pro la sezono) 8
miksi* ( tr ) meti kune du aŭ pli
aferojn tiel, ke oni ne povas plu
ilin facile distingi 6
mil* 1.000; trimil: 3.000; mil tri
1003 1
milda malakre impresanta la sen-
tumojn 7
miliardo 1.000.000.000, tio estas
mil milionoj 8
milimetro mezurunuo por longo,
kiu egalas al 0,1 centimetro 8
miliono* 1.000.000, tio estas mil
miloj 6
militi* ( ntr ) per multaj soldatoj kaj
armiloj batali kontraŭ alia lando
aŭ partio 2
minaci* (x) montri al iu per paroloj
aŭ gestoj, ke oni intencas fari al
li malbonaĵon 6
mineralo substanco, kiu estas nek
el besto nek el kreskaĵo 9
minimumo la plej malgranda atin-
gebla kvanto aŭ grado (malsu-
pera limo) 9
ministerio ministro kaj aro da labo-
rantoj ĉe tiu ministro kune kun la
rimedoj kaj povoj, kiujn ili havas
por zorgi pri iliaj taskoj 9
ministro ano de ŝtata registaro, kiu
estras unu el la specialaj admin-
istraj fakoj de la ŝtataj aferoj 9
mino entera aŭ sub-
tera loko, el kiu oni
elfosas metalojn kaj
mineralojn 8
60
minus vorteto, kiu indikas maladi-
cion (3 - 2 = 1 tri minus du estas
unu) 8
minuto* mezurunuo por tempo (1
minuto estas 60 sekundoj; ludo
de futbalo estas 90-minuta) 4
miri* (x) senti impreson de sur-
prizo pro io eksterordinara 3
mirinda tia, ke tio meritas miron 9
mirtelo sovaĝa malalta
arbo kun blue nigraj,
manĝeblaj beroj ( Vac-
cinium myrtillus) 9
mis-* vortparto por indiki agon
laŭ maniero malbona, erara, mal-
ĝusta (miskompreni: malguste
kompreni) 0
mistero fakto, afero, kiu ne povas
esti klarigata 8
mistifiki ( tr ) trompi 9
mizero daŭra granda malriĉeco aŭ
malfeliĉo, inda je kompato 7
modelo objekto farita por esti imi-
tata 8
modera nek troa nek maltroa, ne
ekstrema 8
moderna apartenanta al la nuna
epoko; plej nova 8
modesta kaŝanta aŭ ne alte tak-
santa siajn meritojn 8
modifi (tr) parte ŝanĝi ion 9
modo nedaŭra, kaprica kutimo,
moro aŭ maniero, ĉefe pri ves-
tado 7
moki* ( tr ) malŝate, ofende igi iun
aŭ ion ridinda 5
mola* ne kontraŭstaranta al pre-
mo
muziko
momento* tre mallonga nedifinita
daŭro de tempo 4
monato* 30 au 31 tagoj (unu jaro
estas dek du monatoj) 4
mondo* planedo Tero; ia parto de
la geografia mondo au de la so-
cio, rigardata kiel tuto 2
mono* pagilo laŭleĝe
fabrikita 3
monstro vivaĵo kun nenormala for-
mo kaj strukturo 9
monto* amaso da roko
kaj tero, kiu altiĝas
super la nivelo de la
ĉirkaŭanta grundo 3
montri* ( tr ) vidigi; indiki datu-
mon; sciigi informon 2
monumento grava konstruaĵo, ofte
memoriga pri iu aŭ io 9
moralo tuto de la reguloj montran-
taj al la homo ĝiajn devojn en so-
cia aŭ privata konduto 9
mordi premi per dentoj, kio povas
aŭ ne tranĉi/ŝiri 7
morgaŭ* en la sekva tago 1
moro ĝenerala vivmaniero kaj ku-
tima konduto de iu popolo aŭ
persono 7
morti* ( ntr ) ĉesi vivi; ne plu esti
aŭ funkcii 2
moskito pikanta in-
sekto (kulo kaj ali-
aj), kiu flugas 8
motoro maŝino por transformi ian
energion (precipe elektran aŭ
hemian) en movan energion 8
movi* (tr) transloki ion 2
mueli (tr) erigi ion (etaj eroj) per
ia ilo 7
muĝi ( ntr ) bleki kiel bovo 9 EN
multa* vorto por in-
diki grandan ned-
ifinitan kvanton el
multipliki (tr) obligi nombron (2 x
4 = 8 du oble kvar estas ok) 9
munti (tr) fikse kunmeti la diver-
sajn partojn de maŝino sur la
ĝustajn lokojn 8
murmuri (tr) mallaŭte paroli 7
muro* vertikala surfaco, kiu divi-
das ejon en domo 3
musko kreskaĵo dense kreskantaj
sur malsekaj ŝtonoj, arboj ktp
( Musci ) 9
muskolo karnaĵo ser-
vanta por movi la di- /"ĵS/—
versajn partojn de la
korpo 8 ^
muso malgranda “"n
besto ( Mus ) 8 '
muŝo* malgranda duflu-
gila insekto ( Musca ) 6 "■n
muta ne posedanta la parolkapa-
blon; ne povanta aŭ ne volanta
dum momento paroli 7
muzelo naza kaj buŝa i
elstara parto de la ka-
po de iuj bestoj 9 ©* ir —J
muzeo ejo por konstanta elmon-
trado pri belartoj, sciencoj aŭ ali-
aj temoj 9
muziko* belarto pri aranĝo de so-
noj agrablaj por homa aŭdo 5
61
-n
M
-n* vortparto por indiki: ricevon
de ago (muso manĝas fromaĝon);
direkton (mi falas en truon); vort-
parto, kiu anstatauigas prepozi-
cion: ŝi dormis ok horojn (= ŝi
dormis dum ok horoj) 0
n-ro numero x
nacio* popolo difinita laŭ kulturo
(lingvo, kutimoj ktp) ofte en sa-
ma lando 2
nadlo pinglo-forma parto de apa-
rato por indiki ion 8
naĝi* sin movi sur aŭ en akvo
per sia korpo (brakoj, kruroj aŭ
naĝiloj) 6
naiva sensperte malkaŝema kaj kre-
dema kiel infano 8
najbaro* tiu, kiu loĝas aŭ troviĝas
proksime de alia persono 6
najlo pinta metala
bastoneto fiksita
per martelo 7
najtingalo birdo, rimarkinda pro sia
bela kanto ( Luscinia ) 9
naski* ( tr ) produkti idon; estigi,
okazigi 3
naturo* ĉio, kio ne estas farita de
homo aŭ maŝino 4
naŭ* 9 1
naŭzi (x) kaŭzi vomemon 8
nazo* parto de ko-
rpo, per kiu oni ri-
markas odorojn 4
ne* vorteto por indiki malkonsen-
ton, malaprobon, malpermeson
62
(ĉu mi povas? ne!) 1
nebulo akva vaporo en aero, kiu
malhelpas vidadon 7
necesa* estanta nepre bezonata,
ne povanta esti malhavata aŭ ne
uzata 3
necesejo loko destinita por feki kaj
pisi (neces/ej/o) x
neglekti (tr) malzorgi, neatenti 9
neĝo* kristaliĝinta
akva vaporo el
ĉielo 4
nek* vorteto por diri “ankaŭ ne”,
“kaj ne" 1
nenia* de neniu kvalito/speco 1
nenial pro neniu kaŭzo 9
neniam* en neniu tempo 1
nenie* en neniu loko 1
neniel laŭ nenia maniero 9
nenies de neniu 8
nenio* neniu afero 1
neniom neniu kvanto, grado 8
neniu* eĉ ne unu homo, besto aŭ
afero 1
nepo* filo de la filo aŭ de la filino 6
nepra* tute neevitebla, tute de-
viga 6
nervo fadenforma teksaĵo en la ko-
rpo de homo aŭ besto por kuren-
toj el kaj al la cerbo 8
nervoza malpacienca 9
nesto eta korbo de
iuj birdoj por siaj
ovoj 7
neto klara skribaĵo ne plu ŝanĝebla,
ĉar la teksto jam ricevis ĉiujn
korektojn 8
neŭtrala senpartia x
objekto
nevo* filo de la frato aŭ de la fra-
tino 6
ni* vorteto por montri la parolan-
ton kaj aliajn (mi kaj vi; mi kaj
ĝi; mi kaj ŝi; mi kaj li; mi kaj ili;
mi kaj ili kaj vi...) 1
kun koloro kia de
tiu plumo 3
nilono materialo kreita de homo,
interalie uzata kiel ŝtofo en
vestoj 9
nivelo horizontala ebe-
no; grado de io kom-
pare al alia afero 8
-nj- vortparto esprimanta karecon
(por ino) (patrino = panjo; Ga-
brieli = Ganjo) 9
nobla havanta altajn moralajn
kvalitojn 8
nodo streĉa inter-
plektaĵo 8
nokto* parto de la tago, kiam ne
estas suna lumo 4
nombro* matematikaĵo esprimanta
grandon aŭ mezuron (3; 4,5; 7/8;
0,09; 1001 ...) 4
nomo* vorto per kiu oni aparte sig-
nas iun aŭ ion (Maria, Jozefo,
Karlo, Brazilo ...) 2
nordo* unu el la kvar geografiaj
ĉefpunktoj 6 (b) pĝ 97
normala ordinara kaj laŭregula 8
noto* mallonga enskribo memori-
ga; skriba signo por muzika tono 6
nova* antaŭe ne ekzistanta aŭ ne
konata; ankoraŭ ne uzata aŭ mal-
multe uzata 2 (b) pĝ 07
novembro* la dek unua monato de
la jaro 5
nu* vorteto servanta por kuraĝigi
aŭ atentigi pri io sekvanta (nu, ni
saltu) 1
nubo* amaso da
densaj akvova- v—^
poroj, el ĝi falas pluvo 4
nuda (homo) nevestita; (io) ne-
provizita de la ordinaraj kovraĵoj 7
nuko malantaŭa parto
de kolo 9
nukso frukto kun dika
malmola ŝelo 9
nul* 0 4
numero* nombro montranta la vi-
con de iu objekto inter aliaj 5
nun* vorteto por diri ‘‘en ĉi-mo-
mento” , “en ĉi-epoko” 1
nur* vorteto por diri "ne pli ol” (la
forno estas nur varmeta, tio es-
tas, ne sufiĉe aŭ ne plu varma),
“ne alie ol” (li povas paroli nur
Esperante) 1
nutri (tr) doni al vivulo manĝaĵon 7
0
-o* finaĵo por substantivoj (pano,
kapo, hundo) 0
obei* (x) fari tion, kion iu ordonas;
ne fari tion, kion iu malpermesas 6
objekto* io ajn, kion oni konas,
aŭ provas koni (konkreta aŭ ab-
strakta); tio, kion atingas la ago
de la subjekto 5
63
-obl-
-obl-* vortparto por indiki ĝustan
pligrandiĝon aŭ maldividon (duo-
blo: du foje pli granda (laŭ gran-
do aŭ kvanto); triobla: tia, ke ĝia
grando/grado aŭ kvanto iĝis tri
foje pli granda) 0
oblikva kliniĝanta for de la verti-
kala direkto, pozicio 9
observi (tr) rigardi ion ade, kun
daŭra atento; trafe obei 8
obstaklo malhelpo, baro 9
obstina firme restanta ĉe sia propra
opinio aŭ volo eĉ dum malfacilaj
situacioj 9
oceano la tuta kuno de sala akvo,
kiu apartigas la mondopartojn 9
(b) pĝ 98 (v) Atlantiko, Pacifiko
odori (x) eligi nevideble etajn aĵo-
jn, kapablajn impresi flarsenton 7
ofendi ( tr ) kolerigi per malres-
pekto al ies sentoj aŭ honoroj 9
oferi (tr) donaci al dio(j) 8
oferti (tr) proponi al iu varon aŭ
servon aĉetotan 7
oficiala deklarita de rajta aŭtori-
tato 8
oficiro ĝenerala vorto por militistaj
estroj el pluraj rangoj 9
ofico* okupo, profesio 5
ofta* okazanta aŭ trovebla multe
da fojoj 2
ok* 8 1
okazi* (ntr) estiĝi, fariĝi en iu loko
aŭ momento 2
okcidento* unu el la kvar geo-
grafiaj ĉefpunktoj, kie la suno
subiras 6 (b) pĝ 97
64
oktobro* la deka monato de la ja-
ro 5
okulo* parto de la kor-
po, per kiu oni vidas 3 \S/
okupi* (tr) resti, sin troviĝi en iu
loko; teni en posedo iun lokon aŭ
tempon 3
ol* vorteto por kompari (tiu libro
estas pli dika ol tiu alia; Karina
estas pli alta ol Natalia) 1
oleo* grasa fluaĵo el )
besta, kreskaĵa aŭ
ŝtona origino, uzata
por kuiri, en industrio ktp 6
olivo frukto el oli- V' N
varbo, kiu donas
bonegan oleon (Olea europea) 8
ombrelo portebla ŝir-
milo kontraŭ pluvo
aŭ suno 8
ombro* senluma aŭ mal-
hela loko, pro lumbaro
(jen bildo de arbo kaj
ĝia ombro) 5
-on-* vortparto por indiki ĝustan
malpligrandiĝon aŭ dividon (du-
ono: du foje malpli granda aŭ
unu el du egalaj partoj post di-
vido en du)°
ondo* akvomaso, kiu
leviĝas kaj refalas ĉe
supraĵo de maro 6
oni* nedifinita pronomo, signifanta
“la homoj”, "multaj aŭ kelkaj
personoj” (oni kredas, ke ...) 1
onklo* frato de patro aŭ patrino 4
-ont-* vortparto por diri, ke la ago
tuj okazos, rilate al kiu agos:
ovalo
manĝonto estas tiu, kiu baldaŭ
manĝos 0 (b) pĝ 09
-op- vortparto por indiki grupon
(duopo: du aĵoj kune; kvinope ili
sin ĵetis sur min) 9
operacii (tr) fari kirurgion; fari
kalkulon 8
opero muzika teatraĵo 9
opinii* (tr) pensi ion pri io aŭ iu;
pensi pri io, kia ĝi estas 4
oponi ( ntr ) kontraustari 9
oportuna facile uzebla; faciliganta
sukceson 7
opozicii (x) politike oponi 9
oranĝo globforma
kaj dolĉa frukto de
oranĝujo (Citrus
aurantium) 7
oratoro homo, kiu bone parolas al
publiko 9
ordinara* ne speciala; ĉiutaga 5
ordo* regula aranĝo de aferoj (a,
b, c, ĉ ... estas en ordo; z, k, ĵ, I
ne estas en ordo) 4
ordoni* (tr) estre esprimi al iu sian
volon, ke tiu faru ion 4
orelo* ekstera parto de
aŭdorgano, per kiu
oni aŭdas 4
orfo knabo aŭ knabino, kies patro
aŭ patrino mortis 8
organismo tutaĵo de organoj, kiuj
kune formas vivan estaĵon x
organizi* (tr) starigi ion, kunordi-
gante ĝiajn partojn por plenumi
difinitan funkcion 6
organo parto de homo, besto aŭ
kreskaĵo kun speciala funkcio (la
speciala funkcio de koro estas
movi la sangon) 7
orienti (tr) konstrui ion tiel, ke ĝia
antaŭo estas direktita al oriento;
diri kie iu estas, kaj laŭ kiu di-
rekto ĝi iru 9
oriento* unu el la kvar geografiaj
ĉefpunktoj, kie la suno leviĝas 6
(b) pĝ 97
originalo aĵo el kiu oni kopias ion;
aĵo uzata kiel modelo 8
origino loko aŭ grupo da uloj,
en kiu naskiĝis homo, familio
aŭ popolo; kaŭzo, pro kiu ko-
menciĝas io 7
orkestro granda muzikgrupo lu-
danta diversajn muzikilojn 9
ornami (tr) plibeligi 7
oro* valora metalo ( Au ) 6
orto angulo je 90° 8
ortografio maniero korekte skribi la
vortojn de iu lingvo 9
-os* finaĵo por verboj, kiam temas
pri la tempo post nun (morgaŭ mi
vizitos vin)° (b) pĝ 09
oscedi (ntr) malfermi la buŝon pro
dormemo, enuo aŭ laciĝo 8
osto* malmola par-
to de la homa aŭ
besta korpo 6
-ot-* vortparto por diri, ke la ago
tuj okazos, rilate al kiu ricevos la
agon: manĝota pomo estas po-
mo, kiun oni tuj manĝos 0 (b) pĝ
09
ovalo ebena kurbo sim-
ila al tiu de la bildo; io
ovoforma 9
65
ovo
ovo* globoforma aĵo, kiu fariĝos
" i
pacienca* havanta kapablon tran-
kvile (longe) atendi 6
Pacifiko parto de la oceano 9 (b) pĝ
98
paco* stato de lando, kiu ne estas
en milito; stato de socio, en kiu
ne estas perforto 3
paĉjo (pa(tro)/ĉjo) kara vorto por
patro 8
pafi* (tr) ĵeti aĵon per speciala ilo,
kiu ege rapidigas ĝin 6 Eh*
pagi* ( tr ) doni monon
pro ŝuldo aŭ aĉeto 3 UJ
paĝo* unu flanko de folio de libro,
revuo aŭ ĵurnalo (vi ĝuste legas la
66an paĝon) 5
pajlo seka trunketo de greno 7
pako* aro da aĵoj ŝir-
mitaj per papero kaj |
ŝnuro aŭ en sako 5
pala (pri vizaĝo) neruĝa aŭ sen-
kolora; malmulte brila 7
palaco granda luksa domego de
reĝo aŭ riĉulo 8
palato la supro de la buŝa kavaĵo 9
paliso fosto 9
palmo arbo el var-
maj landoj kun ege 1
grandaj folioj 9 ©♦
66
palpebro haŭto, kiu kovras la oku-
lon je ĝia fermo 9
palpi (tr) malforte uzi la mano(j)n
por senti per la fingroj 9
palto supervesto por malvarma ve-
tero 9
paneo subita malfunkcio de maŝi-
no 9
panjo (pa(trino)/njo) kara vorto
por patrino 8
pano* manĝaĵo bakita
el faruno 4 k-——^
pantalono* vesto, kiu ko-
vras de zono ĝis piedoj, li 1
aparte ĉiun kruron 6 u
pantoflo hejma piedvesto mola kaj
malpeza 9
papago birdo kun hoka be-
ko, kiu imitas la homan <wA
voĉon ( Psittacus ) 9
papero* maldika folio por fari li-
bron aŭ ĵurnalon, por skribi le-
teron ktp 4 (b) pĝ 07
papilio insekto, kiu ŝatas
florojn kun belaj flugiloj I
( Lepidoptera ) 9
papo estro de Rom-katolika re-
ligio 9
paradizo ĉiela loko por justaj ho-
moj post morto; loko, kie ĉio es-
tas bona 9
paralelo linio, kiu ĉie
tenas saman distan-
con de alia 9
paraŝuto aparato por ,
salti el ege alta loko,
ofte el aviadilo 9 Ol
pardoni* (x) rezigni puni aŭ venĝi
pro suferita ofendo 4
pendi
parenco* homo el sama familio
(patro, kuzo, onklo ktp); homo
havanta saman praulon 6
parfumo agrabla odoro 8
parko loko kun multaj kreskaĵoj en
spaco por promeni; loko por res-
tigi aŭton 8
parlamento aro da reprezentantoj
de la popolo, kiu kreas leĝojn 9
paro* aro de du samspecaj aĵoj
(paro da ŝuoj) 6
paroli* (x) esprimi sian penson per
vortoj; diri vortojn 2
partio grupo da homoj havantaj
samajn politikajn aŭ sociajn opin-
iojn; unu el du flankoj en disputo 7
parto* ne la tuto, kiu povas esti
fakte aparta aŭ nur per vido aŭ
penso 3
pasaĝero iu, kiu veturas (per aŭto,
ŝipo aŭ aviadilo) tamen ne estas
la ŝoforo 9
pasero eta birdo vivanta ĉefe en ur-
boj ( Passer ) 9
pasi* ( ntr ) iri tra aŭ preter iu loko
por atingi alian; iom post iom
malaperi aŭ ne plu okazi (la pluvo
pasis; jam kvin jaroj pasis) 3
pasio ega inklino al io; arda amo 8
pasko ĉiujara festo pro reviviĝo de
Kristo; Hebrea festo je la reme-
moro de liberiĝo el Egiptujo 8
pasporto dokumento por vojaĝi al
alia lando 7
pasto* miksaĵo de faruno kun akvo
aŭ lakto por fari panon, kukon
ktp 6
pastro laboranto en regilio, kiu gvi-
das la aferojn en preĝejo 7
paŝi* ( ntr ) movi la krurojn por
piediri 4
paŝti (tr) konduki brutojn sur kam-
po, por ke ili manĝu herbon 8
pato malprofunda
senkovrila kaserolo
kun longa tenilo, uzata por friti 8
patrioto iu, kiu amas sian landon x
patro* viro, kiu igis virinon gra-
veda, estas patro de tiu ido 2
patrono eminenta persono protek-
tanta alian personon aŭ aferon 8
paŭzi ( ntr ) halti momente dum
agado 8
pavo birdo kun tre be-
la kaj granda vosto
( Pavo ) 9
peco* parto ne plu ligita al tuto;
parto apartigita pro tranĉo aŭ
rompo 3
pego birdo kun forta be-
ko, per kiu ĝi faras tru-
ojn en arbo por manĝi
insektojn ( Picidae) x
pejzaĝo speciala vidaĵo 8
peki ( ntr ) malobservi religian aŭ
moralan leĝon 7
pekli (tr) meti viandon aŭ legomon
en salon por konservi ĝin man-
ĝebla 9
peli* ( tr ) irigi, kurigi antaŭ si; for-
kurigi 6
pelto preparita felo uzata kiel ves-
to 8
pendi* ( ntr ) esti alligita per unu
ekstremo tiel, ke la cetero estas
67
pendolo
libera, ne tuŝante la teron 5
pendolo pezaĵo pen- U
danta de fiksa punkto •.
kaj kun ripeta movo 9 O
penetri (x) eniĝi en ion 8
peni* ( ntr ) ege streĉi siajn fortojn
por atingi rezulton 4
peniko aro da haroj kun- ĝ
ligitaj ĉe ekstremo de ĝ
eta bastono, uzata por M
ŝmiri aŭ pentri 8 *
peniso ekstera vira organo, per
kiu homoj kaj bestoj pisas kaj
seksumas x
pensi* (x) havi ideojn 3 EK
pensio ĉiumonata
aŭ ĉiujara pago al
emerito 9 a n
pensiono domo, kie loĝado, man-
ĝado kaj aliaj servoj estas luataj
kiel tutaĵo x
penti (x) senti bedaŭron pro io
farita aŭ pro io nefarita 8
pentri* ( tr ) fari bildon per farboj 6
per* prep. por indiki ilon, rime-
don aŭ manieron: mi tondas per
tondilo; komenci sian paroladon
per gratulo 1
perdi* ( tr ) ekmalhavi; malvenki;
vane uzi 3
perei ( ntr ) neatendite morti per
akcidento aŭ perforto 9
perfekta havanta ĉiujn kvalitojn
kaj neniun mankon 8
perfidi (tr) agi trompe, kontraŭ ies
fido 8
periodo tempo inter du samaj
okazaĵoj el ago, kiu ade ripetiĝas 9
perlo brile blanka globeto el maro,
uzata kiel juvelo 9 ©“▼
permesi* ( tr ) (iu) kon-
senti, ke iu libere faru |
ion; (io) ebligi, ke i u
faru ion 3 ^=9 U
perono ekstera malalta ŝtuparo an-
taŭ domo, kiu finiĝas per larĝa
ebena supro 9
persekuti ( tr ) persiste postiri por
atingi aŭ malamike trakti 7
persiko bongusta fruk-
to de persikujo ( Pru -
nus persica) 9
persisti ( ntr ) energie daŭrigi, eĉ
malgraŭ malhelpoj, tion, kion oni
komencis 9
persono* homo kun siaj ecoj 3
pesi (tr) mezuri pezon de aĵo
(gramo kaj kilogramo estas unuoj
de pezo) 7
petalo belkolora folio de floro x EK
peti* (x) sciigi al iu, ke oni "teh
deziras ion de ĝi 2
petoli ( ntr ) sin amuzi per viglaj lu-
daj movoj, kiel infano; infanece
amuzi sin per gaje ŝercaj agoj aŭ
paroloj 7
petrolo ĉiu el la diversaj materioj
el ter-oleo (lampa oleo, benzino
ktp) 8
peza* altirata de tero per granda
forto (formiko estas malpeza, ele-
fanto estas peza) 5
pia sincere kaj ame respektoplena
al dio kaj religiaĵoj 9
piano muzikilo kun kordoj, kiujn
oni ludas per klavaro 9
plasto
■Uf
piceo pingloarbo kun disaj pingloj
( Picea ) 9 ©“*
pico plata kaj ronda bakata
manĝaĵo kun fromaĝo, to- ,
mato ktp x
piedo* ekstremaĵo de la 1
kruro, kun fingroj 3
pigo birdo el korvo-familio kun lon-
ga vosto (P/ca) 9
piki* ( tr ) pli malpli profunde enigi
pinton en ion (dorno pikas) 6
pilko* globoforma (
ludilo 6
pilo fonto de elektra energio el
hemia energio 8
piloto kondukisto de aviadilo aŭ
ŝipo 9
pinĉi ( tr ) premi inter du fingroj aŭ
inter du pecoj 8
pinglo* metala stan-
geto, pinta ĉe unu ,
ekstremo, kiun oni |
uzas por pike fiksi
paperon aŭ veston 6
pino arbo parenco de abio
piceo, uzata kiel ornamaĵo
Krist-nasko (Pinus) 7
pinto* pika ekstre-
mo; ekstremo 6
pioĉo hakfosilo 8 ©*
pioniro homo, kiu komencas novan
aferon 9
pipo speciala ilo (
por fumi 7
pipro sekigita frukto de ĉ
piprujo, kun pika gus- Vllr/
to kaj uzata kiel spico ( Piper ) 9
piramido aĵo kun formo simila al
formo de ĉi tiu bildo x
piro sukoplena frukto de pi-
rujo (Pyrus communis) 8
pisi ( ntr ) eligi urinon x
pizo legomo kun globformaj verdaj
semgrajnoj ( Pisum ) 7
placo libera spaco, ĉirkaŭita de do-
moj, en urbo aŭ vilaĝo 7
plaĉi* ( ntr ) kontentigi iun per sia
ĉarmo 5
plado granda telero, kiu alportas
manĝaĵon al ĉiuj ĉe tablo; la
manĝaĵo en ĝi 7
plafono* surfaco, kiu estas la supra
interna parto de ĉambro 5
plago granda longedaŭra malfeli-
ĉiga okazaĵo 9
plando suba parto de la piedo, kiu
tuŝas la teron 9
plandumo suba plata parto de ŝuo
(pland/um/o) 9
planedo aĵo, kiu movi-
ĝas ĉirkaŭ stelo (Tero
estas planedo) 9
planko* malsupra ebeno de ĉam-
bro, sur kiu oni paŝas 4
plano antaŭe pripensita kaj ordigita
aranĝo de aferoj por fari 7
planti* (tr) meti kreskaĵon en
grundon por ke ĝi plu kresku 6
planto* ago planti; kreskaĵo, kiu
estis plantita 6
plastiko arto reprodukti la
formojn de objektoj 9
plasto moderna substanco
uzata por pluraj celoj 9 ©♦
69
plata
plata* prezentanta malgrandan di-
kecon kompare kun la du aliaj
dimensioj (disko estas plata);
ebena au preskaŭ ebena 6
platano arbo, kies ŝelo
falas ĉiujare (Platanus) 9 V—**
plej* vorteto esprimanta kvanton
aŭ gradon superan al ĉiuj aliaj
(la plej granda: ne estas alia pli
granda) 1
plekti (tr) kunigi plurajn fadenfor-
majn objektojn, multfoje kaj reg-
ule interkrucigante ilin 8
plena* tia, ke la tuta spaco estas
okupita; kompleta 2
plenaĝa havanta la aĝon, kiu do-
nas ĉiujn rajtojn kaj devigojn
(plen/aĝa/a) 9
plendi* ( ntr ) esprimi per vortoj
siandoloron; esprimi per vortoj,
ke oni estas malkontenta pri io 4
plenumi (tr) plene fari tion, kion
oni devas (plen/um/i) 8
pleto plato uzata por alporti te-
lerojn, pladojn, glasojn kaj tasojn
dum manĝo 8
plezuro* agrabla sento de bonsta-
to 4
pli* vorteto por diri "en grado aŭ
kvanto supera je iu alia” (Aa: A
estas pli alta ol a) 1
pliigi (tr) pligrandigi aŭ plimultigi
(pii/ig/i) 9
plonĝi ( ntr ) lerte sin ĵeti en akvon 9
plori* (ntr) montri sian doloron per
larmoj 4
plu* vorteto montranta la daŭra-
don kaj neĉesadon de iu stato
70
aŭ ago (plu pluvas...: la pluvo
ankoraŭ okazas) 1
plugi* (tr) tranĉi la surfacon de la
tero per speciala ilo por semi 6
plumbo griza, mola kaj peza met-
alo (Pb) 8
plumo* tio, kio kovras la
haŭton de birdoj 4
pluraj* pli ol unu 6
pluralo multenombro (indikita per
-j: unu pomo, du pomoj, tri po-
moj ktp) 9
plus vorteto indikanta adicion (1 +
1 = 2, unu plus unu estas du) 8
pluvo* akvo gute falan-
ta de nuboj 4 O ĉ
pneŭo la elasta kovrilo de rado r
po prep. signifanta disdividon (la
kurso daŭras dum 10 tagoj po 30
minutoj) 9
poemo grandforma poeziaĵo 8
poeto tiu, kiu verkas poeziaĵojn 7
poezio arto esprimiĝi, ofte per ver-
soj, tiel ke la sonoj kaj ritmo ve-
kas emociojn 8
polico* ero de la $ j
ŝtato komisiita
por prizorgi la '
publikan ordon kaj sekurecon 6
poligloto homo, kiu scias multajn
lingvojn x
politiko scienco aŭ arto rilata al la
regado de ŝtato 7
poluro* surfaca brilo pro frotado 6
polvo* etaj eroj el tero facile le-
vataj de vento; etaj eroj el aliaj
sekaj materialoj (malpuraĵo) 6
precipa
pomo* frukto de la pomarbo ( Ma-
lus ) 6
<3
ponto* konstruaĵo ,
ebliganta trairon
de rivero 6 I' /V
popolo* homoj, kiuj sentas sin
samaj; homoj el lando, kiuj ne es-
tas la regantoj 3
populara facile komprenebla por la
popolo; konata kaj amata de la
popolo 9
por* prep. por indiki: celon (preni
plumon por skribi); aĉetobjekton;
aĉet- au vend-prezon (aĉeti teon
por unu franko); = kvazaŭ (mi
prenis la danĝeron por ŝerco) 1
porcelano delikata speco de faj-
enco 9
porcio kvanto da manĝaĵo donata
al ĉiu persono 9
pordo* malfermaĵo en
muro de konstruaĵo aŭ
en flanko de veturilo
por lasi en- kaj el-iron;
plato, kiu fermas por-
dan spacon 3
porko* besto kun
mallongaj kruroj zfc/ V
hejme bredata pro viando ( Sus ) 5
porti* (tr) subteni objekton; preni
kun si kaj iri por demeti en alian
lokon 2
portreto bildo (desegnaĵo,
pentraĵo, fotografaĵo) de /feTjv)|
aparta persono 9 lW/'
posedi* (tr) havi rajton aŭ eblon
uzadi ion; havi je sia dispono 6
post* prep. por indiki tempon pli
malfruan ol alia (post sufero ve-
nas prospero); malantaŭ (la prin-
co sidiĝis post kolono) 1
postaĵo sid-vangoj (post/aĵ/o) x
posteno loko okupita per aro da
soldatoj por milita celo; ofico 8
postuli* (tr) severe peti ion pro sia
rajto, aŭtoritato aŭ forto; igi ion
nepre necesa 3
poŝo* speco de sa-
keto ĉe vesto 5 ©"►
poŝto* servo por transporto de le-
teroj aŭ malgrandaj pakaĵoj 5
potenco kapablo forte efiki 7
poto* vazo por diversaj uzoj: kuir-
poto, flor-poto ktp 6
povi* ( ntr ) havi kapablon necesan
por fari ion; havi la rajton, la
aŭtoritaton necesan por fari ion;
havi la permeson, la eblecon por
fari ion 2
pozicio loko, sur kiu io restas; ran-
go en socio, entrepreno ktp 8
pra- vortparto por montri lon-
gan antaŭtempecon (praarbaro);
malproksiman gradon de paren-
ceco (la praavo estas la patro de
la avo) 9
praktiko* farado de io per la regu-
loj de arto aŭ scienco 6
pramo plata ŝipo por transporto de
homoj kaj veturiloj ĉe rivero, kie
ne estas ponto x
prava* havanta ĝustan opinion aŭ
konduton 4
precipa* plej grava; ĉefa 4
71
preciza
preciza* klare kaj detale determi-
nita 6
preferi* ( tr ) lauvole elekti ion inter
pluraj 5
preĝejo konstruaĵo au loko, en kiu
oni preĝas x
preĝi* (ntr) sin turni
al dio por peti au
danki 6
prelegi ( ntr ) prezenti iun temon 9
premi* (tr) fari forton sur ion 3
premio* rekompenco por venkinto
de konkurso 6
preni* (tr) kapti iun aŭ ion per sia
mano aŭ per ilo; havigi al si 2
prepari* (tr) fari ĉion necesan, kio
ebligas faradon de io alia; pretigi 5
prepozicio (al, da, je, po, pri, sub,
tra ...) x (v) pĝ 11
presi* (tr) meti inkon sur paperon
aŭ alian surfacon peraparato, kiu
faras kopion 6
preskaŭ* vorto por diri "ne tute,
sed proksimume” (ili estas pres-
kaŭ samaĝaj) 1
preskribi (tr) ordoni skribe 9
preta* plene preparita; disponebla
por tuja uzo 4
preteksto ŝajna kialo eldirita por
kaŝi la veran kialon 8
pretendi (x) per volo postuli ion
(tio povas okazi eĉ se oni ne ra-
jtas postuli tion, ĉar temas pri
volo) 8
preter* prep. por montri lokon aŭ
objekton, apud kiu oni pasas 1
prezenti* (tr) meti ion antaŭ iu,
por ke tiu ĝin prenu, vidu aŭ juĝu;
72
starigi antaŭ ies imago la bildon
de iu aŭ io 3
prezidi (x) direkti la
laboron de kunveno aŭ
societo; regi 7
prezo* vendvaloro de objekto 6 (&*
pri* prep. por diri ‘‘koncerne al”,
“rilate al” (plori pri iu; kontenta
pri io; filmo pri amo) 1
principo fundamenta elemento el
kiu io devenas; fundamenta ve-
raĵo 9
princo filo de reĝo 9
printempo* sezono post vintro kaj
antaŭ somero (printempo: la se-
zono de floroj) 4 (b) pĝ 13
privata tia kiu koncernas nur la
personan aŭ familian vivon de
individuo 7
pro* prep. por indiki kialon: mi
ridas pro lia naiveco 1
probabla havanta grandan aŭ la
plej grandan ŝancon por okazi;
havanta grandajn aŭ la plej
grandajn kialojn por esti vera 8
problemo malfacilaĵo 8
procedi (ntr) uzi difinitajn rime-
dojn por fari ion 8
procento profito produktata de
monsumo, kiun oni pruntis aŭ ŝu-
Idas 9
proceso jura studo de okazaĵo por
juĝo en tribunalo 8
produkto* vivaĵo aŭ senvivaĵo kre-
ita per natura vojo por komerco
kaj konsumado; utila objekto kre-
ita el krudaj materialoj (la fabriko
produktas bonan tolon; tolo estas
prunto
produkto) 5
profesio ĉiu okupo, per kiu oni aki-
ras vivrimedojn 8
profesoro iu, ĝenerale doktoro, kiu
instruas en universitato 9
profeto homo komisiita de dio; an-
taudiristo; religia gvidanto 9
profito utilo de io; mongajno de iu
laboro, de entrepreno 8
profunda* (pri puto, rivero ktp)
havanta grandan distancon inter
la malferma parto kaj la fundo 4
programo lautempa listo de pre-
zentotaj aŭ farotaj aferoj, de tas-
koj (por televido, kongreso ktp) 9
progresi* ( ntr ) antaŭen-iri al su-
pera grado de disvolviĝo; per-
fektiĝi 6
projekto detala plano proponata al
iu 9
prokrasti (tr) ne fari nun por fari
poste 8
proksima* apartigita per malgra-
nda distanco en spaco aŭ tempo 2
proksimume ne plene trafante la
veron aŭ celon (proksim/um/e) 7
proleto homo, kies nuraj vivrime-
doj estas vendo de sia laborforto 9
promeni* ( ntr ) iri de loko al loko
por plezuro 5
promesi* ( tr ) certigi, ke oni faros
aŭ donos 5
pronomo speciala vorto servanta
por anstataŭi nomon (mi, vi, li,
ŝi, ĝi, ni, ili, tiu, tio, ĉiu...) 9
prononci ( tr ) elparoli 9
propagandi ( tr ) klopodi disvastigi
ideon 9
proponi ( tr ) montri ion al iu, por
ke tiu uzu ĝin; diri al iu, ke tiu
eble faru ion 9
propozicio parto de frazo espri-
manta per si mem kompletan sen-
con 9
propra* de tiu/tio mem (timulo
timas eĉ sian propran ombron) 3
prosperi ( ntr ) esti en kontentiga,
sukcesa stato 9
protekti (tr) defendi, ŝirmi aŭ helpi
kontraŭ danĝero 7
protesti ( ntr ) fari deklaron kontraŭ
io 7
proverbo popoldiraĵo (“ne gutas
mielo el la ĉielo” estas proverbo) 9
provi* ( tr ) uzi/fari ion por scii, ĉu
oni povas uzi/fari tion 3
provinco administra aŭ historia
subdividaĵo de lando 9
provizo abunda materialo aŭ sufiĉe
granda kolekto da objektoj, kiujn
oni povas bezoni 8
provizora intertempa, ne por daŭra
uzo x
provoki (tr) (iun) instigi al batalo;
(ion) kaŭzi 9
prozo parolo aŭ teksto ne aranĝita
laŭ verso 8
prudenta kapabla regi siajn agojn
por ne erari aŭ meti sin en dan-
ĝeron 7
pruno frukto de prunujo
kun malmola kerno
(Prunus domesticus) 9
<&ĉ>
prunto* dono de io al iu por posta
redono 5
73
pruvi
pruvi ( tr ) (iu) montri per rezonado
aŭ fakto, ke io estas vera; (io) esti
la pruvo de 8
psikologio scienco pri konsciaj aŭ
nekonsciaj fenomenoj de menso 9
publiko* grupo da uloj: rigardantoj
(en teatro, kinejo ktp), klientoj,
legantoj ktp 6
pudro kolora kaj odora pul-
voro por tualeto 9
pugno fermita mano 7 EK
pulmo parto de la korpo,
kie sango prenas O 2 el
la aero, kiun oni spiris 8
pulo eta sangosuĉa insekto, kiu tre
bone saltas ( Pulex) x
pulvo eksplodema pulvoro 8
pulvoro solida substanco dispecigi-
ta en tre malgrandajn erojn 8
pumpi (tr) altiri aŭ repuŝi fluaĵon
per speciala ilo 8
puni* (tr) kaŭzi al iu suferon kom-
pense de ties malbona ago aŭ
kulpo 6
punkto* loko, kiu ne havas longon
aŭ larĝon (en spaco aŭ tempo);
speciala temo; la signo “.” 3
punto maldensa teksaĵo (delikata
reto, kiu prezentas desegnaĵon) 9
pupilo la parto de
la okulo, kie lumo
povas eniri 9 pupilo
pupo ludilo en formo
de eta homo aŭ bes-
to 8
pura* miksita je neniu fremda el-
emento; ne makulita de naŭza
substanco (polvo, graso, koto,
ktp) 3
puso densa flaveta fluaĵo el vundo 9
puŝi* ( tr ) movi per premo aŭ fra-
po 5
puto truo en tero por tiri akvon 7
putri ( ntr ) malkomponiĝi (pri fruk-
to, manĝaĵo, mortinta besto ...) 8
£
rabato malaltigo de prezo 9
rabi (tr) per forto aŭ minaco (uzi
forton) forpreni ies posedaĵon 8
racio kapablo decidi per logika re-
zonado 9
radiatoro aparato ĉe motoro, kie
varmega akvo malvarmiĝas por
plu helpi teni temperaturon de
motoro 9
radiko subtera par-
to de arbo aŭ alia
kreskaĵo 7
radio* ĉiu aparta rektlinia elsen-
daĵo el fonto de lumo, varmo,
elektro ktp 5
rado* ronda aĵo
turniĝanta ĉirkaŭ
centra akso 6
rafano manĝebla radiko
de herbo ( Raphanus ) 9 P*
rajdi (x) iri sidante sur dorso de be-
sto 7 ©♦
rajto* povo fari ion aŭ
postuli ion de aliuloj 3
rakonti* ( tr ) parole aŭ skribe ko-
nigi okazintaĵon 3
74
rekompenco
rampi ( ntr ) moviĝi sur grundo per
la ventro (serpento rampas, ĉar ĝi
ne havas piedojn) 8
rando* ĉirkaua ekstrema parto de
io 6
rango grado, alteco
de ofico 8
rano besto, kiu vi-
vas ĉe akvo (Rana) 9 (E -4
rapida* faranta aŭ okazanta dum
mallonga tempo (kuniklo estas pli
rapida ol testudo) 2 (b) pĝ 07
raporti (x) veni al iu kaj transdoni
akiritan informon 8
rato besto simi-
la al muso, sed
pli granda ol muso ( Rattus ) 8
raŭka sonanta malklare (raŭka vo-
ĉo pro malvarmumo) 9
raŭpo larvo de papilio
kaj de kelkaj aliaj
flugilaj insektoj 9
ravi ( tr ) veki grandan admiron 8
razi (tr) fortranĉi
harojn ĉe ties ra-
diko 7
re-* vortparto, kiu indikas denovan
venon aŭ ripeton (redoni monon;
revidi; relegi) 0
reakcio kontraŭago 9
reala vere okazinta; vere ekzistan-
ta 9
recenzi ( tr ) fari raporton pri iu
verko; doni sian opinion pri iu
verko 9
recepto klara kaj instrua skribaĵo
pri kiel pretigi ion (manĝaĵon, ku-
racilon ktp) 8
reciproka sama (de unu al alia, kiel
de la alia al tiu unu) 8
redakti ( tr ) direkti publikigon de
gazeto, revuo aŭ similaĵo 9
redukti ( tr ) malgrandigi laŭ di-
mensio aŭ nombro 9
reflekso movo sendependa de vo-
\o Y
reflekti (tr) reĵeti lumon, sonon
aŭ similaĵon (spegulo reflektas
lumon) 9
reformi (tr) doni alian pli bonan
formon 9
regali (tr) bone kaj plezurige trakti
iun 8
regi* (tr) efektive estri, direkti laŭ
sia volo aŭ laŭ sia rajto 3
regimento parto de armeo 9
regiono* parto de lando kun spe-
ciala eco (natura aŭ socia) 5
registro libro, en kiu oni notas cif-
erojn, faktojn ktp 7
regno* vorto por ŝtato en pasintaj
jarcentoj 6
regulo* tio, kio estas difinita por
gvidi la agadon, konduton ktp 6
reĝimo sistemo de regado en ŝtato
aŭ administrado en entrepreno 9
reĝo* dumviva regnestro, kies in-
signo estas krono 5
reklami ( tr ) laŭdi kaj rekomendi al
la publiko komercaĵon 8
rekomendi* (tr) forte proponi kun
prezento de bonaj ecoj 6
rekompenco io donita aŭ servita al
iu pro danko al ricevita servo aŭ
bonfaro de tiu 8
75
rekordo
rekordo plej supera rezulto en tuta
historio de iu sporto 8
rekta* havanta unu solan / )
direkton; nekurba 5 /l Jl
(1: rekta; 2: kurba) / f
rektangulo figuro kun kvar
rektaj lateroj kaj kvar angu-
loj je 90° (rekt/angul/o) 9
relativa dependa, kompara, kondi-
religio* kredo kaj praktiko de ri-
latoj inter la homo kaj la trans-
mondo, supernaturaj estuloj, vivo
kaj morto 5
relo longa stango el
metalo, sur kiu iras '
tramo aŭ lokomotivo 7
remi movi boaton -
mane per remiloj 8
rendevuo interkonsento pri loko kaj
horo por renkontiĝo 9
renkonti* ( tr ) trovi iun dum oni
iras kontraŭdirekte al tiu 3
reno organo, kiu purigas la sangon 9
rento perioda profito de prunto,
luo aŭ valorpaperoj 9
renversi (tr) faligi ion aŭ iun sta-
rantan; klini vazon, por ke la en-
havo foriru 7
reprezenti ( tr ) anstataŭi iun laŭ
komisio 7
respekti* ( tr) estimi kaj submetiĝi
al iu 6
respondi* (x) doni informon peti-
tan per demando 2
respubliko politika reĝimo, en kiu
la reganto estas elektita de la
popolo 8
76
resti* ( ntr ) ne foriri, ne malaperi,
estadi en iu loko; plu esti en sama
stato 2
restoracio loko, kie oni manĝas
kontraŭ pago 7
resumo mallongigo de io pli longe
dirita 9
reto* plektaĵo kun gra-
ndaj interspacoj inter la
fadenoj aŭ ŝnuroj 6
revi (x) imagi tion, kion oni forte
deziras 8
revizii ( tr ) kontroli kaj foje priserĉi
homojn, komercaĵojn ktp (do-
gane, police ktp) 9
revolucii ( ntr) fari subitan ŝanĝon
en politika reĝimo de iu lando 9
revuo perioda, sed ne ĉiutaga pre-
saĵo en formo de broŝuro ĝenerale
pri iu aparta fako 8
rezervo io konservita disponebla
por posta uzo 8
rezigni (x) plene forlasi ian postu-
lon, pretendon aŭ esperon 8
rezisti ( ntr ) malcedi, kontraŭstari 8
rezoni ( ntr) logike kunmeti ideojn
kaj tiri el ili konkludon 9
rezulti* ( ntr ) sekvi el io (troa ku-
rado rezultas je granda laco) 6
ribeli ( ntr) rifuzi obei superulon kaj
foje peni perforte forigi ĝin 8
ribo malgranda bongusta
nigra aŭ ruĝa bero de
arbeto ( Ribes ) 9
ricevi* (tr) vole aŭ nevole fariĝi
posedanto, profitanto, spertanto
(ricevi donacon, leteron, profiton,
viziton) 2
ronki
riĉa* posedanta multajn havaĵojn,
multan monon 2
ridi* (ntr) per buŝo kaj
sono (ha ha ha) montri
subitan gajecon 2
rifuĝi ( ntr ) iri en sendanĝeran lo-
kon for de sia lando aŭ hejma lo-
ko 8
rifuzi* ( tr ) malakcepti; ne konsen-
ti 6
rigardi* (tr) direkti sian vidon sur;
turni la okulojn por vidi 3
rigida malfacile fleksebla; neflekse-
bla; obstine sama 9
rikolti* ( tr) preni la fruktojn 6
rilati* ( ntr ) havi inter si ian ajn li-
gon 6
rimarki* ( tr ) distingi kaj aparte
atenti ion au iun 3
rimedo* tio, kio servas por atingi
celon 3
rimeno leda bendo uzata por ligi 9
rimo jen rimoj: Johano, kisu mian
manon; feliĉo vezike sin levas sed
baldaŭ falas kaj krevas 9
ringo rondaĵo kun ron-
da truo; tiu aĵo uzata
ĉe la fingro 7
ripari* ( tr ) remeti ion en bonan,
uzeblan staton 6
ripeti* ( tr) fari aŭ diri denove je
dua fojo (aŭ je tria, kvara ...
fojo) 5
ripo unu el pluraj kurbaj
ostoj ĉe brusto, kiuj
protektas la pulmojn
kaj aliajn organojn 8
ripozi* ( ntr ) ne labori dum iom da
tempo por repreni plenan forton;
senmove kviete kuŝi 4
riproĉi* ( tr) esprimi al iu mal-
laŭdon, malkontenton aŭ akuzon
pri ties ago aŭ konduto 6
riski ( tr) provi fari ion malgraŭ la
eblo de malsukceso aŭ danĝero 8
risorto elasta lameno aŭ fadeno
ĝenerale el metalo (risorta matra-
co) x
ritmo regula alterno de fortaj kaj
malfortaj tonoj en muzikaĵo 8
riveli (tr) malkovri aŭ sciigi ion, kio
antaŭe estis nekonata aŭ sekreta 9
riverenci (ntr) iom klini sin por
saluto 9
rivero* natura fluanta, iom forta,
akvaro ĝis alia rivero aŭ ĝis
maro 4 (b) pĝ 97
rivoluo movo ĉirkaŭ akso je 360°
(kompleta turniĝo) 9
rizo greno, kiu ŝatas marĉon (Ory-
za) 7
robo longa vestaĵo, de kolo ĝis la
piedoj aŭ ĝis la genuoj, kun aŭ
sen manikoj 8
roko ega ŝtono 7
rolo tasko de unu aktoro en teatra
verko 9
romano longa kaj proza literatura
verko 9
rompi* (tr) dispecigi 4
rondo* io pli-malpli samforma kiel
cirklo, kun aŭ sen truo; aparta aro
da homoj 4
ronki (ntr) brui je spiro dum la
dormo 8
77
rosmaro
rosmaro mambesto de malvarmaj
maroj kun du longaj elstarantaj
dentoj ĉe la viro (Odobaenus ros-
marus) x
roso akvogutoj, kiuj formiĝas dum
la nokto sur folioj 9
rosti ( tr ) kuiri manĝaĵon per var-
mego sur rostostango, en forno
aŭ en kaserolo, ne uzante grason
nek akvon 8
rozo* bela floro de roz-
arbo ( Rosa ) 4 ©+
rubando ŝtofa bendo
uzata kiel ornamaĵo;
vindo 9
ruĝa* kun koloro de sango 2 (b) pĝ
100
ruino restaĵo el renversita aŭ disfal-
inta konstruaĵo aŭ urbo 9
ruli* (tr) movi objekton turnante
ĝin ĉirkaŭ ĝi mem (ruli ŝtonon,
pilkon) 5
rulo* aĵo kiel tiu de la CD
bildo, ĝenerale uzata por
fari ion, foje en maŝino 5
rusto fero difektita de aero (rusto
kovras tiun ŝipon) 9
ruza lerte trompa; kapabla elpensi
lertajn rimedojn por atingi ion 7
S
s-ino sinjorino x
s-ro sinjoro x
sabato* la tago de la semajno inter
vendredo kaj dimanĉo 5
sablo speco de tero, trovata en
bordo de maro, en bordo iuj
78
riveroj kaj en aliaj lokoj (en pura
sablo nenio kreskas) 7
sagaca tia, kiu akre vidas, klare
juĝas, singarde eliras el malfacila
situacio 8
sago pinta vergeto,
kiun oni pafas; signo
por montri ion 9
saĝa* inteligenta kaj sperta 5
sako* mola ujo el tolo,
ledo, papero aŭ alia ma-
terialo kun malfermaĵo
ĉe la supro 5
salajro mono periode pagata al
dungito por servado, laboro, ofi-
co
7
salato manĝaĵo el herboj aŭ lego-
moj; senorda miksaĵo 9
saliko multaj specoj da
arboj kaj etaj arboj, ĵjljfflpf
kun vergoj flekseblaj
uzataj por fari korbon ( Salix ) 9
salo* substanco trovata en la akvo
de la maroj, uzata kiel spico
(NaCI) 6
salono eleganta vizitĉambro en do-
mo; granda kaj bela ĉambro por
festoj aŭ kunvenoj 8
salti* ( ntr )
(iu) rapide/^A/^
moviĝi ^ ip-
supren kun ambaŭ piedoj super
la tero, kaj ree fali; (io) moviĝi
de unu al alia loko, ne tuŝante la
lokoj inter tiuj 4
saluti* ( tr) diri ion aŭ signi je al-
veno aŭ je foriro por montri re-
spekton al iu (bonan tagon) 4
semajno
sama* tute simila (A kaj A estas
samaj literoj) 2
sana* havanta korpon kaj menson,
kiuj bone kaj normale funkcias 4
sandviĉodu pantraĉoj
kun io inter ili 9
sango* ruĝa likvaĵo en la korpo de
homoj kaj iuj bestoj, kiu estas
movita de la koro 4
sankta* (iu) plej senkulpa kaj pu-
ra 6
sapo* materi-
alo, kiu hel-
pas lavadon 6
sarki forigi herbaĉojn el kulturata
tero 9
sata* malhavanta deziron aŭ nece-
son manĝi 4
satelito aĵo, kiu rondiras planedon
(luno estas natura satelito) x
satiro proza aŭ versa teksto, kiu
moke ridigas kaj kritikas iun aŭ
ion 9
saŭco flua spicaĵo por manĝaĵo 8
savi* ( tr ) liberigi iun el grava dan-
ĝero 6
sceno aparta parto de teatraĵo; in-
teresa vidata okazaĵo 7
scienco* esplorado kaj studado por
klarigi fenomenojn 6
scii* (tr) koni certe kaj precize 2
sciuro besto, kiu vivas v.
sur arboj ( Sciurus ) 9 ©♦ \ Y
scivola tre deziranta scii 7
se* vorteto por diri ‘‘en la okazo
ke” , ‘‘imagante ke” , ‘‘kondiĉe ke”
(se vi havos okazon, ne forgesu al
mi skribi) 1
sed* vorteto montranta kontraŭ-
econ, malsamecon aŭ diferencon
(mi volis ŝlosi la pordon, sed mi
perdis la ŝlosilon) 1
segi ( tr ) tranĉi per speciala ilo kun
akraj dentoj 8 EN
seĝo* meblo por sidi 4
seka* enhavanta neniom da akvo
aŭ likvaĵo; surhavanta neniom da
akvo aŭ likvaĵo 5
sekalo greno por fari panon kaj
bieron 9 EK
sekci (tr) esplore distranĉi
homan aŭ bestan korpon 9
sekcio aparta parto de organizaĵo
aŭ societo, ordinare kun propra
tasko aŭ loko 9
sekretario homo komisiita por verki
kaj skribi leterojn, raportojn ktp 8
sekreto* io, kio restas aŭ devas
resti kaŝita 6
sekso tio, kio estas
malsama inter viroj
kaj inoj 8
sekundo baza mezurunuo de tem-
po (unu minuto estas 60 seku-
ndoj) 7
sekura estanta en sendanĝera situ-
acio 9
sekvi* (tr) veni aŭ iri post iu/io
alia 2
semajno* daŭro de sep sinsekvaj
tagoj (semajn-fino: sabato kaj di-
manĉo) 3
79
seminario
seminario kurso au lecionaro, en
kiu la lernantoj prelegas aŭ ekz-
ercas instruadon x
semo* parto de fruk-
to, kiu povas iĝi no-
va kreskaĵo 6
sen* prep. esprimanta iel fores-
ton, mankon (sen gutoj mal-
grandaj maro ne ekzistus; li restis
du tagojn sen manĝi) 1
senato plej alta leĝofara anaro aŭ
supera ĉambro en parlamento 9
senco* ideo pri tio, kion esprimas
vorto aŭ frazo 5
sendi* ( tr ) irigi ien; ordoni aŭ fari,
ke iu iru de unu loko al alia; or-
doni, ke io estu portata de unu
loko al alia 2
senso sentumo (iu kapablo senti:
tuŝado, vidado, aŭdado, flarado
aŭ gustumado) 8
senti* (tr) ricevi impreson, kiu sci-
igas nin pri la ekzisto kaj la ecoj
de la eksteraj objektoj 3
sep* 7 1
septembro* la naŭa monato de la
jaro 5
serĉi* (tr) peni por trovi 3
serena sennuba kaj senventa; kvi-
eta sen ĉagrenoj 8
serio* vico da samaj aŭ similaj aĵoj
en ordo 6
serioza* nerida, neŝerca 5
serpento* senpieda
besto ofte venena
( Ophidia ) 6
seruro aparato servanta
por fermi pordon aŭ
keston per ŝlosilo 7
80
servi* (x) (iu) plenumi difinitan
laboron por profito aŭ utilo de iu
alia; (io) esti utila por iu aŭ io;
(io) esti uzata por io 4
ses* 6 1
severa forte postulema, malmilda 7
sezono* parto de la jaro (somero,
aŭtuno, vintro kaj printempo) 6
sfero surfaco de globo x
si* vorteto por indiki la aganton
mem (ŝi lavas sin) 1
sidi* ( ntr ) resti ie, kaj apogi sin per
la postaĵo 2 (v) seĝo
sieĝi (tr) ĉirkaŭi por konkeri x
signalo interkonsentita signo
destinita por komuniki ion 8
©+
signifi ( tr ) havi difinitan sencon aŭ
valoron; egalvalori (libere spiri ne
signifas vivi) 7
signo* io ajn (streko, bildo, ob-
jekto, gesto), kio elvokas en la
spiriton ideon pri alia afero (?, r,
8, +, = ... ) 6
silenti* ( ntr ) ne paroli; ne brui 4
silko delikata kaj brila fadeno el
raŭpo ( Bombyx)\ teksaĵo el tiu
fadeno 8
simila* havanta iajn ecojn, kiujn
ankaŭ alia persono aŭ objekto
havas 5
simio besto simila al
homo, kun aŭ sen
vosto ( Simiae ) 8
simpatio favora inklino al alia per-
sono 8
simpla* facile komprenebla, uze-
bla, solvebla 3
sojlo
sincera (iu) esprimanta tion, kion
oni opinias au sentas; aganta lau
siaj opinioj kaj sentoj; (io) mal-
mensoge dirita, farita au sentita 7
sindikato societo por defendi in-
teresojn de la anoj 9
sindona preta ĉiam servi al iu aŭ io
(si/n/don/a) 9
singarda atenta por eviti malbonon
(si/n/gard/a) 9
singularo ununombro (unu pomo) 9
(v) pluralo
sinjoro* titolo de ĝentileco por la
viroj 2
sino homa brusto kaj ventro 9
sinteno kondut-maniero en certa
situacio (si/n/ten/o) 9
sistemo harmonia tuto
da interdependaj aĵoj
kunordigitaj 8
sitelo rondforma vazo havanta te-
nilon 8
situacio tuto da kondiĉoj kaj cir-
konstancoj, en kiuj iu troviĝas 9
situo maniero laŭ kiu io estas lokita
rilate al la ĉirkaŭaj objektoj 9
skalo linio dividita per streke- /n
toj por montri la dimensiojn ::
de desegnaĵo rilate al efek- ::
tiva objekto aŭ gradojn de ::
mezuraparato 7
skatolo* ujo fermebla kaj malfer-
mebla el solida substanco kiaj
ligno, kartono, plasto, metalo ... 6
skeleto ostaro x
skio longa kaj plata gli-
tilo, kiun oni aligas al
ŝuoj por gliti sur neĝo 9
sklavo homo posedanta nenian so-
cian rajton, kiu estas posedaĵo de
alia persono 8
skorpio besto kun venena pikilo je
fino de la vosto ( Scorpiones ) 9
skrapi* ( tr ) forigi partetojn el la
supraĵo de io per ŝovo de speciala
ilo 6
skribi* ( tr ) meti vortojn
kaj frazojn sur io por
esprimi pensojn, por
sciigi al iu 2
skui ( tr ) rapide abrupte kaj ripete
ŝanceli 8
skulpti ( tr ) formi figurojn el solida
materio, kiel ŝtono, per hakado,
tranĉado aŭ skrapado 7
slango buŝa formo de faka aŭ socia
faklingvo v
sledo malalta glitveturilo kun du
glitiloj 9
sobra modere manĝanta aŭ trin-
kanta; malebria 8
sociala rilata al la socio; rilata al la
komunaj ekonomiaj interesoj, ne
al la politikaj 9
societo daŭra kuniĝo de personoj
sub komuna regularo por atingi
komunan celon, ĉu plezuran, ĉu
profitan, ĉu komercan 7
socio kuniĝo de homoj, kiuj vivas
sub komunaj leĝoj 7
sofo longa kaj komforta
meblo por sidado de
pli ol unu persono 9
soifi* (x) senti bezonon trinki 6
sojlo ŝtono aŭ lignaĵo kuŝanta
malsupre de aperturo de pordo;
komenco 8
81
soklo
soklo ŝtona bazo de konstruaĵo x
sola* neakompanata, ne estanta
kun aliaj; unu kaj neniu kroma 3
soldato* militisto, precipe
la senranga 6 (b>
solena farata serioze, laŭ
specialaj reguloj pro la
graveco 9
solidara akceptinta respondecon
pri la ŝuldoj aŭ agoj de alia per-
sono 9
solido korpo en firma, malfluida
stato 7
solvi (tr) miksi kun fluaĵo solidon,
gason aŭ alian fluaĵon, tiel ke la
rezulto estas fluaĵo; trovi la re-
spondon al demando, la rimedon
al malfacilaĵo 7
somero* la plej suna kaj varma se-
zono 4 (b) pĝ 13
sonĝi ( ntr ) vidi image
dum la dormo 7 ©♦
soni* ( ntr ) fari ion, kion oni povas
aŭdi (sonis piano; eksonis rapidaj
paŝoj) 3
sonoro sono daŭre sonanta post
ĉeso de ĝia kaŭzo 7
sopiri (x) sufere bedaŭri kaj re-
deziri ion perditan 8
sorbi (tr) entiri likvaĵon en sin 9
sorĉi (tr) fari supernaturajn afer-
ojn per helpo de io supernatura;
pasie allogi 8
sorgo greno el landoj
varmaj (Sorghum vul-
gare) 9
sorto* neevitebla(j) okazaĵo(j) feli-
ĉa(j) aŭ malfeliĉa(j) 6
82
E
sovaĝa (homo) ne civilizita; (be-
sto) ne hejmigita; (kreskaĵo) ne
kulturita 8
spaco senfinaĵo, en kiu moviĝas
ĉiuj objektoj; difinita mezurebla
parto de tiu senfinaĵo 7
sparko elektra fajrero 1 "
spasmo nevola kuntiriĝo de musko-
loj x
speciala* neĝenerala, nekomuna,
aparta, faka 6
specimeno malgranda kvanto de
varo por veki scivolon, informi,
reklami, ebligi takson 9
speco* aro da estaĵoj, similaj inter
si sed diferencaj de aliaj 4
spegulo* glata brila
surfaco, kiu reflek- |
tas lumon 6
spektaklo atentokapta okazaĵo aŭ
prezentaĵo en teatro, sportejo ... 9
sperta* posedanta sciojn kaj lerte-
con akiritajn per farado 6
spezi* (tr) fari (elspezi) aŭ ricevi
(enspezi) pagojn 6
spico* substanco, ordinare kreska-
ĵa, destinita por bongustigi man-
ĝaĵojn 6
spiko aro da floroj aŭ graj- .
noj laŭlonge de akso
(tritiko, maizo, rizo
spinaco herbo, kies verdaj folioj es-
tas uzataj kiel legomoj ( Spina-
cia ) 9
spino sekvaj ostoj de la kokso ĝis
la nuko x
spiralo kurba linio simila (
al tiu figuro x
strio
spiri* ( ntr ) enigi kaj eligi aeron en
la plumojn tra nazo aŭ buŝo 5
spirito* senmorta homa animo;
nevidebla kaj netuŝebla estaĵo 5
spiti (tr) montri al iu, ke oni kon-
traŭas aŭ deziras kontraŭi ĝin por
plezuro 9
splito disfenditaĵo aŭ disrompaĵo 9
spongo ilo por helpi pu- 0 C)
rigadon, per kiu oni
uzas sapon kaj frotas 9
sporto korpaj ekzercoj aŭ ludoj por
plezuro kaj korpa bonstato 8
sprita montranta mensan viglon 8
spuro postsigno (signo de io pas-
inta aŭ okazinta: piedsigno mon-
tras, ke iu paŝis) 9
stacio* haltejo kun servoj, kie pub-
likaj veturiloj haltas dum iom da
tempo 4
stadio difinita grado en ia evo-
luado 9
stadiono sportejo kun loko por ege
granda kvanto da rigardantoj 9
stalo loĝejo por brutoj 7
stameno vira organo de Tlft
floro 9 ©♦
stampo speco de oficiala identiga
marko 8
standardo flago kiel portanto de
ideoj militistaj, religiaj, naciaj aŭ
partiaj 7
stango ĉiaspeca, multe pli longa
ol dika, peco el ligno aŭ met-
alo (fosto, masto, paliso, ŝtipo;
bastono, vergo) 8
stano griza, facile fandebla metalo
(Snf
stari* (ntr) resti vertikale sur la
piedoj; resti senmove 2
starti (tr) ekkuri, ekfunkcii 9
stati ( ntr ) esti en iu stato x
stato* maniero de io aŭ iu esti ri-
late al ĝiaj ĉefaj ecoj 4
statuo skulptaĵo de homo
aŭ besto en sama aŭ
preskaŭ sama grando de
la originalo 9
staturo alteco de homo 9
stelo* luma punkto en la
nokta ĉielo; figuro kun
kvin aŭ pli da pintoj 5
sterko nutraĵo por la grundo ĝe-
nerale el besta aŭ kreskaĵa de-
veno 9
sterni (tr) larĝigi, ebenigi; kuŝigi,
faligi 7
stilo maniero verki, fari artaĵon 8
stimuli (tr) plivigligi x
stomako interna organo, kie oka-
zas digestado 7
stranga* miriga pro malordinare-
co 6
strato* vojo inter konstruaĵoj en
urbo aŭ vilaĝo 4 (b) pĝ 07
streĉi* (tr) tiri ŝnuron aŭ ion simi-
lan al du kontraŭaj flankoj, tiel ke
ĝi iĝu rigida 6
streko parto de linio sur surfaco
(streko: —; sp e ranto -) 7
strigo nokta rabobirdo ©♦
(Str/x) 9
striki (ntr) ĉesigi la laboron por
trafi celon, kiel pli alta salajro 8
strio larĝa streko; bendo 8
83
strukturo
strukturo maniero, laŭ kiu estas
kunaranĝitaj la diversaj partoj de
tutaĵo 8
struto la plej granda birdo
havanta longajn kolon
kaj krurojn, kiu kuras
rapide ( Struthio ) 9
studento studanto en supera ler-
nejo 8
studi* ( tr ) science esplori; dili-
gente labori por akiri la posedon
de ia scienco 5
stulta malsaĝa 7
stumpo nedifektita restaĵo el for-
tranĉita membro; mallonga parto
restanta el io 8
sub* prep. por indiki pozicion de
io rilate al alia, kiu estas pli alte
tuŝante aŭ ne (porti ion sub la
brako; muso kuras sub la Iito) 1
subita* tute rapide kaj surprize
okazanta 6
subjekto la aganto; parto de
propozicio, kiu indikas tiun, kiu
agas aŭ estas en iu stato (en “la
patro donis al mi dolĉan pomon”
la patro estas la subjekto) 9
substanco ĉiu aparta speco de
materio 9
substantivo vorto esprimanta per-
sonon, estulon, objekton, aferon
aŭ ideon 9 (v) -o
subtila (io) esprimanta aŭ mon-
tranta plej delikatajn malsamojn;
(iu) kapabla rimarki la plej de-
likatajn malsamojn; (io) tre de-
likata 9
subtrahi ( tr ) maladicii (7 - 4 = 3) 9
84
suĉi ( tr ) eltiri fluaĵon el io per la
buŝo 9 ©"*
sudo* unu el la kvar ge-
ografiaj ĉefpunktoj 6
(b) pĝ 97
suferi* (x) senti doloron korpan
aŭ mensan; sperti malfeliĉaĵon,
malagrablaĵon 4
sufiĉa* estanta en tia kvanto, kia
estas bezona 4
sufoki (tr) malhelpi la spiradon 8
sugesti (tr) prezenti ideon por kon-
sidero; kaŭzi aperon de ideo,
pensigi x
sukcesi* ( ntr ) havi aŭ trafi feliĉan
rezulton 5
sukero* dolĉa substanco trovata
en mielo, fruktoj kaj iuj kres-
kaĵoj (pura sukero estas blanka
kaj uzata en kuirejo) 4
suko nutra fluaĵo precipe el fruk-
toj 7
sulko longforma fosaĵo farita per
plugilo en la tero; longforma ka-
vaĵo 9
sumo* rezulto de adicio (5 estas la
sumo de 3 kaj 2); difinita kvanto
da mono 5
suno* tio, ĉirkaŭ kio la
tero iras, ĝi kreas tagon
pro ĉeesto kaj nokton
pro malĉeesto; la sunaj radioj 3
super* prep. por indiki: pozicion
de io rilate al alia, kiu estas pli
malalte ne tuŝante; pozicion, kies
forto, grado aŭ rango estas pli
alta ol tiu de alia (saliko staras su-
per la rivero; regi super princoj) 1
suplemento aldonaĵo 9
ŝelo
supo* plejparte likva manĝajo 6
supozi (tr) dumtempe akcepti ion
kiel veran aŭ eblan, ne posedante
pruvojn tute certajn 7
supro* supra parto, plej alta ek-
stremo de io 4
sur* prep., kiu indikas pozicion kun
kontakto de ekstere, kaj precipe
de supre (sidi sur seĝo; sur la ko-
rto staras koko; li portis sur si la
pekon de multaj) 1
surda* kripla, ne aŭdanta aŭ nebo-
ne aŭdanta 6
surfaco la ekstera parto de iu kor-
po 8
surprizi (tr) mirigi per sia nea-
tenditeco; alveni, kiam oni ne
atendas 7
surtuto longa vesto sur la aliaj 9
suspekti ( tr ) supozi, diveni, sen
certa pruvo, ke iu estas kulpa;
opinii ion sen certa pruvo 8
susuri ( ntr) brui malforte (venteto
susuras inter la arboj) 9
svarmi ( ntr ) amase sin movi tien-
reen; esti tre multenombra x
svati ( tr) sin proponi aŭ proponi
iun al alia persono kiel edzon aŭ
edzinon 9
sveni ( ntr ) perdi dum kelkaj mo-
mentoj la konscion kaj sinmovon 8
svingi ( tr ) moveti ion rapide kaj
ripete; ĉiudirekten rapide skuadi 8
ŝ
ŝafo* besto utila pro la-
no kaj viando ( Ovis ) 5
ŝajni* ( ntr ) ekstere aspekti simile
al io alia, tiel, ke povas okazi aŭ
efektive okazas interkonfuzo kaj
eraro 2
ŝakalo rabobesto sim-
ila al hundo (Cartis
aureus kaj aliaj) 9
ŝalti ( tr ) kunigi elektrajn kon-
dukilojn per eta mekanismo por
funkcio de iu elektra aparato x
ŝanceli ( tr) movi tien kaj reen ion
por ĝin faligi aŭ renversi 9
ŝanco* ebleco de sukceso 6
ŝanĝi* ( tr) anstataŭigi ion per io
alia; aliigi la staton de io, trans-
formi ion 3
ŝargi ( tr ) provizi aparaton (meti
pafaĵon en ian ajn pafilon ktp) 8
ŝarĝo* pezaĵo portata 6
ŝarko raba marfiŝo tre danĝera EN
( Carcharinus) x
ŝati* (tr) alte taksi la valoron aŭ
gravecon de io; preferi 5
ŝaŭmo likvaĵo kun multege da etaj
vezikoj 9
ŝelo malmola ekstera
parto de io interne pli
mola 8
85
ŝerci
ŝerci* ( ntr ) diri aŭ fari ion neseri-
oze, celante amuzi kaj ridigi 6
ŝi* vorteto por montri inan ulon
(mi vidis Anan, ŝi estas alta) 1
ŝinko salita aŭ fu-
maĵita parto de vMv
porka kruro 9
ŝimo tre malgrandaj fungoj, ekz.
sur pano x
ŝipo* iom
granda
veturilo
por veturi sur akvo 4
ŝiri* (tr) rompi ion, forte tirante 6
ŝirmi (tr) kaŝi iun aŭ ion kontraŭ
malbonaĵo; protekti 7
ŝlimo kota tero kuŝanta sur fundo
de marĉo, lago, rivero aŭ simila
akvejo' 5 '
ŝlosi* (tr) fermi per (
seruro 5 ŝlosilo:
ŝmiri (tr) meti sur ion iom da sub-
stanco, kiu algluas 8
ŝnuro* longa plektaĵo
el fadenoj 6
ŝoforo profesia kondukisto de aŭto
aŭ de alia veturilo 8
ŝoveli* (tr) forpreni ian ma- J
terion per ŝovelilo aŭ per
io simila 6 I \
ŝovi (tr) puŝi ion glitigante ĝin sur
supraĵo, sur kiu ĝi kuŝas 8
ŝpari (tr) kolekti provizon de io,
precipe de mono, danke al mod-
era elspezo aŭ uzo 7
ŝpini (tr) fari fadenon per tordado 9
ŝpruci (ntr) rapide, salte kaj for-
tege elflui eksteren 9
86
ŝranko* alta meblo kun pordo(j)
kaj bretoj aŭ hokoj por konservi
domajn aĵojn 6
ŝraŭbo ilo el metalo kun ®
pluraj utiloj ofte uzata por
fiksi pli firme ol per najlo 8
ŝrumpi (ntr) malŝveli, malkreski
pro sekeco, maljuneco ... 8
ŝtalo tre malmola metalo el fero
(Fe + C) 8
ŝtato* organizita socio kun propra
teritorio kaj registaro 5
ŝteli* (tr) kaŝe forkapti por si po-
sedaĵon de aliulo 5
ŝtipo mallonga dika peco da ligno 9
ŝtofo teksaĵo de aparta speco, por
aparta uzo 8
ŝtono* malmola
pli malpli granda
minerala aĵo 4
ŝtopi (tr) fermi truon, plenigante
ĝin per ia substanco 7
ŝtrumpo* sakforma ĝisge- ) (
nua piedvesto trikita 6 cy
(ŝtrumpeto)
ŝtupo* ĉiu el sinsekvaj ta-
buloj aŭ bastonoj uza- D\
taj por supreniri aŭ mal- \r\
supreniri 5 (ŝtuparo
ŝuldi (tr) devi pagi iun sumon 7
ŝultro parto de la korpo ĉe la kolo,
kiun oni povas uzi por apogi ion 7
ŝuo* piedvesto kun so-
lida plandumo, taŭ- +-— J
ga por uzo eksterhejma 6
ŝuti (tr) elglitigi substancon neflu-
idan (uzata por multaj apartaj,
tedi
iom malgrandaj eroj, kiel seka
sablo au greno) 8
ŝveli ( ntr ) plidikiĝi, pligrandiĝi 7
ŝvito likvaĵo sur la
haŭto pro laboro,
sporto ... 7
T
t.e. tio estas x
tabako folioj de kres-
kaĵo preparitaj por fu-
mado ( Nicotiana ) 7
tabelo aranĝo de informoj laŭ vi-
coj horizontalaj (linioj) kaj ver-
tikalaj (kolumnoj) por faciligi la
legadon 7
tablo* meblo (tabu-
lo kun kruroj) por
manĝi, skribi ... 3
tabulo* longa, ne tre dika, plata
peco el ligno aŭ el alia materialo 6
tago* daŭro de ĉirkaŭ 12 horoj,
de leviĝo ĝis subiro de la suno;
periodo dum la Tero (aŭ alia
planedo) faras unu kompletan
turnon ĉirkaŭ sia akso 2
tajli doni formon al io, disigante
pecetojn aŭ erojn el ĝi 8
tajloro homo, kies metio estas fari
vestojn 8
tajpi uzi klavojn de maŝino por
skribi 9
taksi (tr) difini la valoron de iu aŭ
io (kiel oni vin taksas, tiel oni vin
regalas) 7
taksio privata aŭto kun ŝoforo,
uzebla kontraŭ pago x
takto regula perioda movado en
muziko 9
talento aparta kapablo, ĉu dona-
cita de naturo, ĉu akirita per la-
bor ° x T T
talio parto de la homa A n
korpo 9 (v) zono EK w ' \
tamen* vorto esprimanta ian kon-
traŭecon (kvankam li estas riĉa,
tamen li ne estas feliĉa; mi ne
scias la hispanan lingvon, sed per
helpo de vortaro mi tamen kom-
prenis vian leteron) 1
tani ( tr ) transformi pertaŭgaj pro-
cedoj bestan felon en ledon x
tapeto teksaĵo, papero aŭ io sim-
ila, per kiu oni tegas la murojn de
ĉambro 9
tapiŝo teksaĵo, foje delikata, por
kovri plankon aŭ meblon 7
tarifo difinita prezaro pri komer-
caĵoj, laboroj, servoj, impostoj 9
tasko ordonita servo farenda en
difinita tempo; difinita laboro aŭ
servo 7
taso* malgranda trinkujo por trin-
kado de varmaj trinkaĵoj, precipe
kafo aŭ teo 6 (&►
taŭga* tute bona por iu
celo 6
tavolo malgranda kvanto de iu ma-
terialo sur la tuta surfaco de alia
materialo x
teatro arto pri verkado kaj aran-
ĝado de rakontoj prezentotaj de
aktoroj aŭ pupoj; teatrejo 8
tedi (tr) kaŭzi lacecon kaj mala-
grablecon pro trodaŭro sen ŝan-
87
tegi
ĝoj ad okazaĵoj 8
tegi (tr) kovri ĉiuflanke, tiel ke la
kovraĵo fariĝas parto de la kovrita
aĵo 8
tegmento* supera te-
gaĵo de domo, ordi-
nare el tegoloj 6
tegolo diversforma maldika plato el
kuirita tero, uzita por tegmento 9
tehniko tuto da metodoj de arto,
metio ad industrio 9
tekniko = tehniko 9
teksi ( tr) dense interkrucigi fade-
nojn por fari ŝtofon 7
teksto skribaĵo (parto de folio(j) au
libro, kiun oni povas legi) 9
telefono* aparato por in-
terparolado je distanco 6
telegrafo aparato por transsendi
per videblaj au skribitaj signoj sci-
igojn ĝis granda distanco 7
telegramo sciigo sendita per
telegrafo 8
telero* kvazau plata
ujo por manĝi 5
televidi rigardi filmojn \ /
transsendatajn je gran- fr—
daj distancoj per ondoj 9 l--.
temo tio, pri kio oni parolas, skri-
bas, verkas, pensas 7
temperaturo fizika grando, kiun
oni mezuras per termometro 8
tempesto forta pluvo kun fortega
vento 8
tempo* fizika grando, kiun oni
mezuras per horloĝo 2
tendenco daura inklino al io 9
tendo kovraĵo el tolo au felo, sta-
rigita sur stangoj, ĝi estas ŝirmilo
kontrau vento, pluvo, suno 8 (bN
tenera elmontranta
aman, mildan aten-
ton 9
class="book"> teni* (tr) havi en la mano(j); res-
tigi 2
tenti (tr) instigi iun al malperme-
sita, danĝera, au malbona ago 7
teo* trinkaĵo prepari-
ta el folioj de tearbo
en varmega akvo
(Camellia sinensis) 6
teorio rezonado au klarigo, kiam
tute ne estas aplikado 8
teraso alta ebena teramaso, por
ĝui belan vidaĵon 9
tereno difinita terspaco 8
teritorio parto de tersurfaco pose-
danta klarajn limojn, ĝi apartenas
al iu ŝtato au urbo 9
termometro instrumento E
por mezuri la gradon de F
varmo 9 m
terni ( ntr ) subite rapide kaj brue
elspiri tra la nazo, tiel forte
ke la kapo kaj iomete la korpo
moviĝas 9
tero* la planedo, sur kiu la ho-
moj loĝas; ekstera parto de tiu
planedo 2
terpomo manĝebla
radiko de terpo-
mujo (Solanum
tuberosum) (ter/pom/o) 7 (apud
estas saketo kun fritita terpomo)
88
tra
teruro* grandega timo 5
( ©+• vizaĝo de teruro)
testudo malrapida besto,
kies korpo estas en ko-
rneca ŝelo (Testudo kaj 1
aliaj) 9
tia* de tiu kvalito; tiuspeca 1
tial* pro tiu kauzo 1
tiam* en tiu tempo 1
tie* en tiu loko 1
tiel* en/per tiu maniero; en tiu
grado 1
ties de tiu(j); apartenanta al tiu(j) 9
tigo parto de nelignaj kreskaĵo
(branĉeto) 9 A_J
tigro rabobesto, ĵJa ' “V
grandega kato
kun strioj (Panther tigris) 9
tikli ( tr ) kaŭzi ridon
per delikataj kaj ri- .
petaj ektuŝoj de iuj
partoj de la korpo 9
timi* (tr) senti malagrablan senton
pro efektiva aŭ imaga danĝero,
kiun oni deziras eviti 3
tineo malgranda papilio, kies larvoj
manĝas lanon, ŝtofojn kaj peltojn
(Tinea kaj aliaj) x
tinkturo fluaĵa substanco por kolo-
rigi teksaĵojn aŭ fadenojn 9
tinti ( ntr ) fari sonon, kiel de du
glasoj, kiuj frapas unu kontraŭ la
alia 9
tio* tiu afero/aĵo 1
tiom* en tiu kvanto 1
tipo ideala modelo; modela peco
laŭ kiu oni fabrikas similajn pe-
cojn; litertipo 8
tiri* ( tr) movi ion aŭ iun al si, ne
ŝanĝantesian lokon; movi ion kun
si aŭ post si, irante antaŭen 3
titolo honora nomo montranta ran-
gon, postenon, oficon; surskribo
metita sur libro, gazeto, artikolo,
ĉapitro 7
tiu* montra pronomo (tiu estas
mia amiko; kiu vivos, tiu vidos) 1
toleri (tr) ne kontraŭstari al io,
kion oni ne aprobas aŭ kio ĝenas
aŭ suferigas, kvankam oni ka-
pablas malhelpi ĝin 7
tolo* teksaĵo farita el lino aŭ ko-
tono 6
tomato frukto de toma-
tujo multe uzata en sala-
toj ( Lycopersicon ) 9
tombo fosaĵo en tero aŭ ŝtona loko,
kien oni metas mortinton 7
tondi* (tr) for-
tranĉi per ton-
dilo aŭ per io simila 5
tondro bruego el ĉielo akompa-
nanta fulmon 7
tono pura muzika sono; koloro aŭ
voĉo delikate aparta de alia 8
tordi (tr) turni teksaĵon aŭ flekse-
blan objekton per ĝiaj ekstremoj
laŭ kontraŭaj direktoj 8
torento rapida fluo de akvo en
kruta rivero 9
torto speco de kuko kun kuiritaj
fruktoj 9
tra* prep., kiu indikas lokon: en
kiu iu movo komenciĝas ĉe unu
ekstremo kaj atingas la alian; en
kiu pasas iu movo, kiu komenciĝis
89
tradicio
antau ĝi kaj dauras pluen (ĝi
saltis tra la fenestro) 1
tradicio transdonado de kutimoj
kaj konoj de unu generacio al
alia 9
traduki (tr) transigi iun tekston aŭ
parolon de iu lingvo en alian 7
trafi* (tr) atingi per ĵetita aĵo aŭ
per sia propra korpo ion celitan;
atingi 5 (&►
trafiko ago iri kaj veni
sur vojoj kaj stratoj 9
tragedio ege malfeliĉa okazaĵo; te-
atraĵo, kun malĝoja fino 9
tragika tragedia 9
trajno vagonaro (aro da vagono) 8
trajto linio de la vizaĝo; eco de ka-
raktero 8
traktato kontrakto inter ŝtatoj 9
trakti (tr) diskuti pri la kondiĉoj de
iu afero por finveni al interkon-
sento; agi, konduti iamaniere al
iu aŭ io (trakti afable la gaston) 8
traktoro veturilo kun motoro por
kampokulturo 8
tramo eta vagonaro sur urbaj stra-
toj 9
tranĉi* (tr) dividi aĵon en partojn
aŭ forigi el ĝi partetojn per akra
ilo 4
trankvila* agitata de
neniaj zorgoj 3
trans* prep. por indiki lokon je la
alia flanko de io; indiki, ke oni pa-
sis sur aŭ super io por atingi tiun
lokon (la popoloj loĝantaj trans
la maro) 1
90
transitiva (adjektivo por verbo) x
(v) pĝ 08
tre* vorteto por diri “en alta grado,
forte” (tre rapide iri) 1
trejni (tr) instrui kaj ekzerci por
atingi certan kapablon 9
tremi* ( ntr ) esti movata tien kaj
reen per etaj sinsekvaj skuoj (tre-
mi pro frosto, pro timo) 6
trempi (tr) meti ion en akvon aŭ
alian fluaĵon 8
treni (tr) pene tiri post si 8
trezoro amaso da multvaloraj ob-
jektoj; io tre valora, tre ŝatinda 8
tri* 3 1
triangulo figuro kun tri an-
guloj kaj tri rektaj linioj
(tri/angul/o) 8
tribunalo unu juĝisto aŭ pluraj ju-
ĝistoj kune juĝantaj; juĝejo 8
triki (tr) fari ŝtofon (similan al
reto) plektante fadenojn per ver-
getoj 9
trikoto trikita teksa-
ĵo aŭ vesto 8
trinki* (tr) preni flu-
aĵon en la buŝon kaj
gluti 3 ©*■
tritiko greno el kies fa-
runo oni bakas blankan
panon ( Triticum ) 7
triumfo ĝojego pro granda venko x
tro* vorteto por diri "pli ol sufiĉe”,
“pli ol necese”, “pli ol konvene” 1
trompi* (tr) intence erarigi iun 6
trotuaro parto de
vojo destinita
por piedirantoj,
apud la vojo destinita por veturi-
loj 8
trovi* ( tr ) ekvidi ion, kion oni ser-
ĉas; ekvidi ion per okazo 6
trudi ( tr ) devigi iun fari ion kon-
traŭvole 9
trumpeto muzika blovinstrumento,
ĝenerale el kupro 9
trunko la ĉefa ligna par-
to de arbo 8 ©-►
truo* malplenaĵo, kavo
en io 5
trupo grupo de artistoj el sama te-
atro, dancgrupo ... 9
tualeto* tuto de la objektoj, per
kiuj oni sin vestas 6
tubero bulforma ŝvelaĵo sur aŭ
en korpo; dika firma ŝvelaĵo de
tigo aŭ radiko (terpomo estas tu-
bero) 9
tubo longa, kava ilo por II
trairo de akvo, aero aŭ -
alia fluaĵo 7 *****
tufo densa aro da maldikaj kun-
kreskantaj aĵoj (tufo da haroj,
herboj, floroj ...) 9
tuj* vorteto por diri “senprokraste
post tiu momento” (mi tuj for-
iras) 1
tuko* peco da teksaĵo uzata por
iu celo (naztuko, litotuko, ban-
tuko) 6
tumulto malorda kaj brua malkvi-
etiĝo de homamaso 9
tunelo subtera vojo tra monto;
subakva vojo tra maro 9
tuno mil kilogramoj 9
turismo vojaĝado aŭ ekskursado
por plezuro aŭ sporto 9
turisto homo turismanta (vojaĝan-
ta por plezuro aŭ sporto) 9
turmenti ( tr ) suferigi iun per kru-
elaj korpaj aŭ moralaj suferoj 8
turni* (tr) movi ion ĉirkaŭ ĝia
akso; ŝanĝi direkton per movo 3
turo tre alta, ne tre vas-
ta konstruaĵo, plej ofte
ronda aŭ kvadrata 7
tusi* ( ntr ) subite elspiri, kun sono
pro malsano aŭ ĉar io estas en la
gorĝo 6
tuŝi* (tr) meti la fingrojn aŭ ian
parton de la korpo al io aŭ iu; fari
ŝanĝojn en io 4
tuta* senmanka; rigardata en sia
kompleto 2
U
-u* finaĵo por verboj, kiam temas
pri peto aŭ ordono (fermu la
pordon!) 0
-uj-* vortparto por indiki: objek-
ton, kiu entenas tute en si pli
malpli grandan kvanton da aliaj
objektoj (sukerujo); kreskaĵon,
kiu donas la frukton montritan
per la radiko (pirujo) 0
-ul-* vortparto por indiki vivan-
tan estaĵon, kies grava eco estas
esprimita per la radiko (junulo,
mensogulo, riĉulo ...)°
91
-um-
-um-* vortparto sen difinita senco
(plenumi, sapumi, brakumi, ak-
vumi) 0
umbiliko kaveto sur la ventro x
ungo* malmola par- jĝt -
to ĉe la ekstremo —!!
de homaj aŭ bestaj fingroj 6
uniformo kostumo, kies formo aŭ
koloro estas samaj por ĉiuj anoj
el la sama grupo 9
unika sola en sia speco; senkom-
para, sensimila 9
universala koncernanta ĉiujn; taŭ-
ga por ĉiuj 9
universitato altlernejo 9
unu* l 1
urbo* iom granda aro da domoj,
aranĝitaj laŭ pluraj stratoj 3
urĝi ( tr ) vigle plirapidigi; postu-
li tujan agon; ( ntr ) esti ne pro-
krastebla 7
urino likvaĵo tirita el la sango per
la renoj x
urso granda besto kun
dika hararo sur la tu- psr ^
ta korpo ( Ursus ) 8
urtiko pika herbo, kies piko estas
kvazaŭ brulo ( Urtica) x
-us* finaĵo por verboj, kiam estas
kondiĉo, supozo, deziro aŭ temas
pri tre ĝentila peto (mi ŝatus naĝi
tien; ĉu vi legus tion?) 0
utero ina organo, kie ekkreskas la
ido x
utila* bona por uzado; iel oportu-
na, taŭga 4
utopio neebla revo x
uzi* ( tr ) preni ion kiel rimedon aŭ
ilon; agi per io 3
92
V
vadi ( ntr ) paŝi en malprofunda
akvo aŭ en mola substanco, koto,
neĝo, sablo ... 9
vagi ( ntr ) sencele iri de loko al
loko 9
vagino la kanalo ĉe virinoj kaj iuj
inaj bestoj, tra kiu la ido naski-
ĝas x *
vagono* veturi- nrr_
lo por pasaĝe- o®- / ooo&- / oo
roj aŭ varoj 4 (v) lokomotivo
vakcino substanco por malpermesi
akiron de iu malsano, ĝi estas
trinkita aŭ injektita 8
vaka neokupita x
vaki ( ntr ) esti libera por okupo x
vakso substanco per kiu la abe-
loj kreas siajn ĉelojn; similaj sub-
stancoj uzataj de la homoj por
pluraj celoj 9
valida prezentanta la laŭleĝajn
kondiĉojn postulatajn 9
valizo portebla ujo por
vojaĝoj 7 ©-*•
valo* malalta vasta te-
ro inter montoj 6
valoro* grado, je kiu iu aŭ io estas
ŝatata pro siaj kvalitoj; sumo, je
kiu io estas mone taksata 3
vana senutila; ne produktanta efi-
kan rezulton; neefektiva 7
vango* flanka parto de la
vizaĝo 6 ©*
vanta (io) ne valoranta atenton
aŭ prizorgon, pro sia malgraveco;
vertico
(iu) amanta posedi kaj montradi
bagatelojn 9
vaporo* akvo kiel gaso 5 ©"*
varbi ( tr ) logi iun, por
ke ĝi aniĝu al grupo
aŭ partio x
varii ( ntr ) ade ŝanĝiĝi laŭ iu ma-
niero; ŝanĝiĝi laŭ la valoro 8
varma* havanta altan temperatu-
ron (per varmo oni kuiras; per
varmo akvo bolas) 3
varo komercaĵo 8
varti ( tr ) gardi kaj zorgi estu-
lon, kiu bezonas helpon pro sia
juneco 9
vasta* havanta grandajn dimensi-
ojn 5
vato kotono kombita kaj premita
uzata ekzemple por bandaĝo 7
vazo kia ajn ujo destinita por en-
teni solidon aŭ likvaĵon 7
ve! ekkria vorteto esprimanta plen-
don pro malfeliĉo 7
vegetalo kreskaĵo el semo aŭ plan-
to 9
vegetara neniam manĝanta vian-
don aŭ ion alian el besto 9
vejno tubeto per kiu la sango iras
tra la korpo 9
veki* ( tr ) ĉesigi ies dormon 4
velki ( ntr ) sensukiĝi; senfortiĝi,
kadukiĝi 8
velo granda forta tuko,
fiksita ĉe la mastoj por
kapti la venton 8
veluro silka, kotona aŭ lana ŝtofo
kun molaj mallongaj haroj 9
vendi* (tr) fordoni kontraŭ mono 4
vendredo* la tago de la semajno
interĵaŭdo kaj dimanĉo 5
veneno mortiga substanco, pro-
duktita de iuj bestoj aŭ kreita de
la homo 8
venĝi ( tr ) pagi malbonon per mal-
bono 9
veni* ( ntr ) moviĝi tien, kie estas
la persono, kiu parolas, aŭ al kiu
oni parolas; atingi difinitan lokon,
kien oni intencis iri 2
venki* (x) superi malamikon en
batalo, milito; superi konkuran-
ton; transpasi baron 6
vento* pli malpli rapida movado de
la aero 3 (b) pĝ 07
ventro parto de la ko-
rpo, en kiu estas la
stomako kaj la intes-
toj 7 (v) graveda
vera* laŭ la realo; ne trompanta 3
verbo vorto esprimanta agon aŭ
staton 8 (v) -i, -as, -is, -os, -u, -us
verda* kun koloro de folio el viva
arbo 4 (b) pĝ 100
vergo longa, rekta fleksebla bran-
ĉeto; mallonga metala stango 8
verko* arta aŭ scienca produkto
farita per penso kaj imago (libro,
rakonto, poemo, pentraĵo, muzi-
kaĵo, skulptaĵo ...) 5
vermo senpieda besteto
( Helminthes ) 7 ©*■
verso unu linio de poeziaĵo 7
verŝi (tr) fluigi fluaĵon el ujo 7
vertico punkto, la orig-
ino de du rektaj linioj
de figuro 9
93
vertikalo
Ot
vertikalo direkto de la muroj de
domo, de pendolo, kiu haltis 9
verto supro de kapo 8 ©♦
veruko malgranda elkres- ,
kaĵo de la haŭto 9
vespero* fino de la luma tago ĉe
subiro de la suno 3
vesperto blinda ma-
mulo, kiu flugas
( Chiroptera) x
vespo insekto iom sim-
ila al abelo, kun ve-
nena pikilo ( Vespa ) 9
vesto* ĉio, per kio oni kovras la
korpon 3 (v) kalsono, pantalono,
veŝto vesto sen manikoj, portata
sub jako 8
vetero* stato de la aero 4 (v) pluvo,
neĝo, tempesto ...
veti (x) riski sumon en ludo; in-
terkonsenti pri monsumo, kiun
la malpravanto devos pagi al la
pravanto 9
veturi* ( ntr ) iri sed per alia rimedo
ol per piedoj 2 (v) aŭto, aviadilo,
biciklo, ŝipo ...
veziko globa sako en la
korpo; eta globo kun
maldika flueca hadte-
to, kaj entenanta aeron aŭ gason 9
vi* vorteto por indiki la perso-
no(j)n, al kiu(j) oni parolas 1
viadukto ponto trans tera vojo 9
viando* karno de besto, kiel man-
ĝaĵo 6
vibri ( ntr ) tremi kaj produkti so-
non x
vico* sinsekvo da personoj aŭ ob-
jektoj aranĝitaj laŭ unu linio, unu
apud aŭ post alia 6
vidi* ( tr ) senti per la okuloj, ri-
marki la bildojn de objektoj 2
vidvo viro, kies edzino mortis 8
vigla* agema; rapidaga 6
viktimo tiu, al kiu okazis malbo-
naĵo 9
vilaĝo* malgranda aro da domoj en
kamparo, montaro aŭ alia loko for
de urbo 4
vinagro acidiĝinta vino x
vindi ( tr ) ĉirkaŭvolvi per tuko (pro
vundo; bebon) 9
vino* alkohola trinka-
ĵo el vinberoj 5 ©♦
vintro* la plej malvarma sezono 4
(b) pĝ 13
violo malalta kreskaĵo ( Viola ) kun
belaj ofte bluaj floretoj 7
violono muzikinstrumento apogita
ĉe la kolo, kun kvar kordoj 9
vipo batilo: ŝnuro aŭ ri-
meno kaj tenilo 9 ©♦
virga tiu, kiu ankoraŭ ne havis sek-
san interrilaton 9
viro* homo aŭ besto,
kiu kune kun virino
produkas idon 2 (v) 4—LA
-in-, graveda, sekso \ /
virto konstanta emo fari bonon; ĉiu
el la apartaj bonaj inklinoj de la
animo 8
viruso la plej simpla estaĵo, eĉ pli
simpla ol bakterio, ĝi kaŭzas mal-
94
zono
sanojn x (bildo tuj sube ©“* )
viŝi* ( tr) purigi objek-
ton, frotante ĝin per
tuko aŭ per simila
maniero 6
vito vinberujo 8
vitro* malmola, travidebla, rompe-
bla substanco uzata por fari plu-
rajn aĵojn 4
vivi* ( ntr ) esti inter naskiĝo kaj
morto; sin movi, spiri, manĝi ktp 2
vizaĝo* antaŭa parto de la homa
kapo 3
viziti* (tr) iri por vidi iun hejme;
iri por vidi ion 5
voĉo* sono de parolo, kanto aŭ
krio 5
vojaĝi* ( ntr ) iri, veturi por atingi
malproksiman urbon aŭ landon 3
vojo* strio sur la tero,
sur kiu oni iras de
unu loko al alia 2
voki* (tr) per laŭta voĉo peti iun
veni 4
voli* (tr) havi deziron aŭ decidon
pri io aŭ iu (mi volas naĝi ho-
diaŭ) 2
volonta* faranta ion kun ĝojo, laŭ
sia propra volo 6
volumeno mezuro de la spaco oku-
pata de objekto 9
volumo parto de libro en aparta
broŝuro aŭ bindaĵo 9
volvi* (tr) plurfoje ĉirkaŭmeti ion
flekseblan ĉirkaŭ io alia 6 ©"*
vomi (x) elĵeti tra
la buŝo enhavon
de la stomako 9
vorto* la plej malgranda parto de
parolo, tio estas, sono aŭ skribita
sono kun signifo 2
vosto* posta parto
de la korpo de bir-
doj aŭ aliaj bes-
toj; pendanta aĵo en la ekstremo
de la dorso de iuj bestoj 6
vualo peco de ŝtofo, uzata por kaŝi,
kovri ion, precipe la vizaĝon de
virinoj 8
vulkano monto, kiu
povas elĵeti likvajn
ŝtonojn 9
vulpo besto ruĝeta,
kuzo de la hundo
( Vulpes) 8
vulturo granda birdo
kun nuda kolo kaj
vizaĝo, nutranta sin
de putraĵo ( Vultur ) 9
vundo* difekto de la korpo kaŭzita
de frapo el kiu fluas sango 6
Z
zebro kuzo de ĉevalo, ĝi havas
blankajn kaj nigrajn striojn ( Equ -
us zebra kaj aliaj) x
zinko metalo uzata por kovri teg-
mentojn (Zn) 9
zipo fermilo de vesto
aŭ alia ŝtofaĵo x ©*
zono strio el ŝtofo, le-
do ktp por ĉirkaŭigi |
la talion 7
95
zoo
zoo loko, en kiu oni tenas mal-
oftajn bestojn por studo aŭ por
vizito r
zoologio scienco pri la bestoj 9
zorgi* (x) pensi pri rimedoj por
certigi bonan staton de io; serioze
direkti sian atenton kaj aktivecon
al bono de iu; maltrankviliĝi pro
necerteco au dubeco de io 4
zumi ( ntr ) aŭdigi daŭran, mal-
akran bruon, kiel faras iuj insek-
toj 9
Последние комментарии
1 день 23 часов назад
1 день 23 часов назад
1 день 23 часов назад
1 день 23 часов назад
2 дней 2 часов назад
2 дней 2 часов назад