Трошкі далей ад Месяца... [Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч] (fb2) читать постранично

Уладзімір Караткевіч Трошкі далей ад Месяца...

Драма ў чатырох дзеях, шасці карцінах

Дзеючыя асобы

Багуслаўскі Алесь Пятровіч – галоўны архітэктар горада.

Ганна Вадзімаўна – яго жонка.

Сяргей – студэнт 1-га курса філалагічнага факультэта.

Янка – хлопчык дзевяці год.

Наташа Яскевіч – знаёмая Сяргея.

Альжбета – старая нянька ў доме Багуслаўскіх.

Вярыга Максім Канстанцінавіч – стары сябра Багуслаўскага.

Бяскішкін Авяр’ян Аркадзевіч – знаёмы Багуслаўскага.

Любоў Трахімаўна – яго жонка.

Анэля – аднакурсніца Сяргея.

Дзея адбываецца ў невялікім, але і не малым горадзе, на працягу чатырох дзён.

Дзея першая

Карціна першая

Кухня ў кватэры Багуслаўскага. Дзверы, справа, вядуць у другія пакоі. Газавая пліта. Шафа для пасуды. Стол. Іншыя кухонныя прылады. Але сёння ў кухні змены: пасярэдзіне пакоя стаяць дзве раскладушкі. На адной спіць Сяргей, на другой – Янка. Раніца. У вялікае акно прабіваюцца першыя праменні зімняга сонца. Ружавеюць марозныя ўзоры на шыбах.

Сяргей (узнімае з падушкі ўскудлачаную галаву і аглядаецца). Спяць усе. Мароз. Сонца. (Пазяхнуў.) “На акне, сярэбраным ад інею, быццам хрызантэмы расцвілі”. (Апускае галаву на падушку. Хвіліна маўчання.) Янка! Янка! “Ўставай, лайдак, маліся Богу”.

Янка не чуе.

Янка варухнуўся і схаваў галаву пад падушку. Сяргей спявае яшчэ галасней:

Янка маўчыць, і тады Сяргей кідае ў яго падушкай.

Янка. Ну, Сяргей, ну, пакінь... Чаго ты?

У Янку ляціць другая падушка.

Сяргей. Уставай, вісус.

Раззлаваны Янка ўзняўся і кідае падушку ў Сяргея. Пачынаецца запеклы бой падушкамі. Зазвінела пасуда ў шафе.

Цс-с-с.

Усе падушкі ў Сяргея.

Янка. Сяргей, аддавай падушку.

Сяргей. Хадзі сюды. Я цябе мучыць буду.

Янка ўстае і ў адной сарочцы, босым, перабягае па падлозе да Сяргея.

Янка. С-с-а! Цёпла ў цябе... Чаго ты, свінтух, спаць не даеш?

Сяргей. Янка, ты ў сне хамхамхіну не бачыў?

Янка. Гэта хто?

Сяргей. Стра-ашная такая! Вось такая!

I раптам кідаецца на Янку і пачынае кусаць яго. Валтузня. Янка вішчыць. I раптам з-за дзвярэй голас Альжбеты.

Альжбета. I што гэта за залатая рота? Бандысты нейкія!

Сяргей. Цс-с!

Абодва замерлі.

Альжбета. Заціхнулі, як мыш пад венікам. Ціха! (Бурчыць нешта.)

Янка (ціха). Гэты, з-за якога нас на кухню выставілі, гэта стары знаёмы бацькі? Нешта я яго ніколі не бачыў.

Сяргей. Мгм. I я нават не бачыў.

Янка. Яшчэ па грамадзянскай?

Сяргей. Ага. Ім тады па шаснаццаць год было, а яны ваявалі. Максім Канстанцінавіч нават палком камандаваў. Як Гайдар.

Янка. Гайдара чыталі, як жа... А што, нельга было ў гасцінай нашы ложкі паставіць?

Сяргей. Яны, брат, ведаюць, што мы раніцай такі вэрхал падымем, што мёртвыя прачнуцца.

Альжбета (уваходзячы ў кухню). Завяліся з раніцы. На малым шкура гарыць, а дарослы вялікая бамбіза і дурная як бот.

Сяргей. Альжбеце Францаўне маё віншаванне. Дазвольце пані ў рончку плюснуць.

Янка. Бабулечка мая! Нянечка! Пагавары са мной.

Альжбета (усміхаецца). Як?

Янка. Скажы: “А на табе, дзетачка, аладачку”.

Альжбета (смяецца). Ох ты, каток мой. Уставайце, мае галубочкі. Усё зараз будзе. Мыйцеся чысценька, прыбірайце ложкі.

Хлопцы ўстаюць, апранаюцца.

Толькі ціха. Госць яшчэ спіць, здарожыўся. Далёкі ў яго быў шлях, вельмі далёкі. Трошкі далей ад месяца, трошкі бліжэй ад сонца.

Сяргей выносіць ложкі. Янка пачынае ўмывацца. Альжбета канчае ўкладваць валасы, яшчэ густыя, каштанавыя.

Шмат год не бачыліся. Шмат. А хутка яму зноў – на колы.

Сяргей чысціць зубы.

Досыць табе, Янка, пялёскацца. Блішчаць занадта будзеш. Сарока ўкрадзе... Учора табе, Сяргей, твая халтама званіла. Казала, што сёння прыйдзе.

Сяргей. Анэля Шыцік?

Альжбета.А шыцікі яе ведаюць. Ну, тая, што на сноп падобная.

Сяргей. Анэля.

Альжбета завіхаецца каля рукамыйніка. Потым падыходзіць да пліты.

Янка. А што абяцала ўчора расказаць, бабуля?

Альжбета. Вечарам. Пра хлопчыка з кажушанага рукава.

Янка. Хоць пачні зараз, ці што. А то ў мяне ад цікаўнасці апетыт знікае.

Альжбета (робіць розныя справы і адначасова распавядае). Дык вось, трошкі далей