Даўняе, незабыўнае... [Вячаслаў Адамчык] (fb2) читать постранично, страница - 4

на галаве парадзелі валасы. I каб да Зоні сватаўся хто іншы, а не ён, то я, пэўна, сышоў-бы з вачэй Сіўтука. Мне не абыходзіла яго плата за маю парабчанскую службу, мне абыходзіла Зоня. Я любіў яе.

У той дзень была вечарынка. Вярнуліся якраз дзяўчаты з фэсту, а хлопцы прывялі му­зыку—кульгавага Пятра з суседняй вёскі. Мы ўсе склаліся па дваццаць грошай і заплацілі яму два злоты, за што ён наймаўся граць усю иоч. Танцавалі на выгане, дзе сыйшлася ўся вясковая моладзь i дзе Пятро на пачатак рэзнуў пару танцаў. Але прытрухаў стары Сіўтук, выглядзеў мяне і, падыйшоўшы крадком, штурхануў, каб ніхто не заўважыў, локцем пад бок.

— Чаго яны таўкуцца на гэтай дзяцеліне?

У мяне-ж падлога, намякні i м. Я пушчу ў хату, чуеш, намякні.

Літасць гаспадара здзівіла мяне. Хто мог падумаць, даць веры, што ён «злітуецца», уважыць моладзь, не будзе палохацца, што на яго панадворку закураць i, не давядзі бог, упадзе іскра пад страху, ды начыста высмаліцца Сідар, спапяляцца ў каморы судзіны з прэлым збожжам i пойдзе з дымам доўгі яго будынак. Так падумалі мы ўсе, ды іначай грошкі думаў сам гаспадар. Ён гэтым днём рабіў усё ва ўгоду Васілю.

Зоня пабегла прыбіраць у хаце. I неўзабаве пад вясёлы гармонік Пятра ўсе агулам рушылі на сіўтукоў двор.

Быў тут і Васіль. Ён, здаецца, змарнеў за адзін гэты дзень. Ён сох па Зоні, увесь час трымаўся каля яе i нават спаважна прайшоў з ёю лёгкі вальс. Але Зоня старанілася яго i, вылучыўшы трапную хвіліну, уцякла ў купку дзяўчат. Васіль пачырванеў: ім, гэтакім багатым кавалерам, ганьбавала Зоня, да якой ён думае прыйсці ў сваты. Аднак яна падабалася яму. Я заўважыў гэта па яго вачах, па яго хадзе, па яго голасу перад ёю. Ён ішоў на рызыку: Зоня пойдзе за яго—-ён багаты, дзе-ж яна дзенецца.

Я, прызнаюся, не ведаў, што рабіць. Я любіў, i першы раз так неспадзявана адбівалі мае шчасце, якім я толькі жыў, аб якім было столькі думак i непакою. А яна? Зоня сарамліва, вінавата глядзела на мяне. Няўжо яна пяшчотна яму засмяецца, прыгорнецца да яго і, сустракаючыся калі-ні-калі, гляне на мяне, як на зусім далёкага, чужога, можа нават з нялюбасцю і агідаю? Няўжо ён прыхіліць да сябе ўсю яе, поўную дзявочасці і хараства? Не, я не ўпушчу сваё шчасце!

Ад гэтае думкі ў мяне адлегла на душы, i я нават быў павесялеў. Можа i не павесялеў, але мне зрабілася як-бы лягчэй.

На брукаваным сіўтуковым панадворку ўсе спыніліся i на нейкі момант сцішыліся. Чакалі Пятра. А калі ён падыйшоў, трохі накульгваючы і ўсё яшчэ граючы вясёлы марш, дзверы ў хату шырока адчыніліся.

Васіля яшчэ на парозе стрэў Сідар і запрасіў на кухню. Я разам з усімі пайшоў у хату, i там забыўся пра ўсё.

Музыка прымасціўся ў покуце на шырокай лаве, закінуў за плячо шырокі рамень i з заліхвацкім пераборам правёў пальцамі па роўчым радку белых гузікаў.

Эх, гармонік! Каго ён не развясельваў і каму ён да жалю не рэзаў маладое сэрца? I кульгавы Пятро спавольна расцягнуў мяхі, лёгка закружыліся вясёлыя пары, зазвінеў, глуха прыстукнуў бубен, прытупнулі ўзапар боты ў такт гармоніка—і злілося ўсё ў адзін густы гуд зычнага смеху, моцнай гутаркі, свавольнай музыкі і грукату падлогі. Расступіліся, паціснуліся ў цёмныя куты даглядныя чабеты, што з-за чужых плячэй цікавалі за непаседлівымі дочкамі, пашыліся назад дзеці — і пашырэў круг.

Я, нядоўга пастаяўшы ў парозе, праціснуўся наперад. Першая полька! Але, на шчасце, Зоня замарудзіла ці можа спадзявалася на мяне—не ішла з кім іншым, ці можа так, не набраўшыся адвагі ці ахвоты, сядзела на лаве трохі ўжо як чужая ад мноства людзей у сваёй хаце. На ёй была чорная спаднічка, кафтанік з кароткімі рукавамі, з белымі канцікамі, з белым каўнерыкам. I гэты не иадта модны ўбор, просты паркалёвы кафтанік, так прылягаў да яе стану, да поўных дзявочых грудзей!.. Чырвоны колер ішоў да яе смуглявага твару.

Я падыйшоў да Зоні. Падняліся чарнявыя тонкія бровы, вочы загарэліся,—яны былі толькі для мяне. Яе спрытная рука лягла на маё плячо—i мы лёгка закружыліся: яна здатная да полькі ды І я не малы аматар.

У рухавай польцы мы забыліся, што недалё­ка ад нас, усяго цераз парог, у цвілой кухні сядзіць Васіль, падрахоўвае свае выдаткі на спраўнае вяселле, а перад ім стары Сідар казырыцца слаўнаю дачкою і запэўняе яго добрым пасагам.

Полька змянялася вальсам, а там і зноў пачыналася тая-ж самая доўгая полька. Толькі дашчэнту ўмарыўшыся і спацеўшы, мы выйшлі ў сенцы. Я хацеў сказаць Зоні шмат аб чым, шмат чаго запытацца, параіцца. Адзін ва ўсім не разбярэшся, не здагадаешся. Ды, гавару праўду, я добра не ведаў, як выйсці з такіх абставін.

— Пойдзем адсюль... Тут цяжка жыць, тут немагчыма табе і мне,—казаў я.

Яе пальчыкі ўздрыгнулі ў маёй руцэ.

— Куды, Уладак, ну, куды?

Яе непакой павялічыўся. Яна моцна ўхапілася сваімі рукамі мне за грудзі, закалацілася ўся.

— Я не ведаю, я не скажу... Куды-ж гэта,