Атамізацыя [Василий Семенович Гигевич] (fb2) читать постранично

Васіль Гігевіч Атамізацыя

Мы так радыкальна змянілі асяроддзе, што цяпер для таго, каб існаваць у ім, мы павінны змяніць сваю сутнасць.

Норберт Вінэр, заснавальнік кібернетыкі

Змяніўся вобраз жыцця, само разуменне Свету.

Усё пераплялося ў нейкі заблытаны клубок, дзе людскія жарсці, подласць, бескультур’е суседнічаюць з усё больш паскаральным развіццём навукі. Нейкія мала зразумелыя законы кіруюць намі. На першы план выходзіць не пагроза імгненнай пагібелі людзей у выніку ядзернага катаклізму, а верагоднасць яшчэ больш пакутлівага знішчэння ўсяго роду чалавечага.

Н. М. Маісееў, акадэмік РАН

Сучасная аповесць-казка

1

Як і ўсе вялікія прыгоды, мае пачаліся з сямейнага скандалу.

Вярнуўся з работы, есці хочацца, а мая ненаглядная чарговы серыял глядзіць, адарвацца ад тэлевізара не можа. Я гэтак далікатненька намякаю, што галодны мужчына — горай за афрыканскага льва. А яна — пачакай трошкі, сотую серыю дагледжу і пачну рыхтаваць вячэру. Ну, браточкі мае, шчыра прызнаюся, не вытрымаў, дапяклі гэтыя серыялы, выказаўся, бо цярпеў дагэтуль, маўчаў, як кляты…

Чаго толькі мне не прыпомніла!..

Жанчыны, скажу я вам, гэта такія стварэнні… Калі яна ў настроі, то — усё прабачыць, замест ляманту ў шчочку чмокне і прыгалубіць. Але ж падвярніся не ў час, святым анёлам дамоў прыйдзеш, усё роўна будзеш вінаватым, і тады табе ўжо ўсё прыпомніцца, да апошняга пазалеташняга камара, якога не затоўк, калі вечарам на беразе рэчкі сядзелі.

Можа, усё ладам і скончылася б, ну, палямантавала б трохі і супакоілася. Але ж у той вечар мяне як чорт які пад’юдзіў, калі мая прыгажуня занадта разышлася і пачала залішне мяне бэсціць. Я ёй толькі і сказаў: «Надта ты са мной гаруеш… Ты яшчэ ўспомні, як у мамкі ў Жыціве жыла…»

Жыціва — гэта вёсачка, дзе яна нарадзілася і дзе была надта шчаслівай. Дагэтуль часта мяне, як шылам, калола: «Вось, калі ў мамкі ў Жыціве жыла…»

Божухна, лепш бы я прамаўчаў!

Чаго толькі не наслухаўся ў той надвячорак! Зразумеў, што мая прыгажуня — самая найгаротнейшая з усіх гаротніц, якія толькі былі на свеце. І заставалася мне адзінае — браць вяроўчыну ды намыльваць…

Так і не павячэраў. Ляпнуў дзвярыма і падаўся да сябрука. Надта вялікім сябруком ён мне і не быў, на рыбалцы неяк пазнаёміліся, на гэтым і трымалася наша сяброўства. Селі за стол, гаворку распачалі. А ён, калі яму верыць, быццам бы ў нейкіх органах працаваў. Паглядзеў на мяне пільна і кажа:

— Нешта ты, Базыль, сёння надта ўзвінчаны.

Я пытаю:

— Адкуль ведаеш?

А ён:

— Пальцы ўздрыгваюць.

Што значыць — прафесійная хватка!

Я і «раскалоўся» — пра скандал з жонкай расказаў.

Ён мне:

— Калі твая хлюндра гэтак цябе дапякла, так і быць: раз правучы, каб на ўсё жыццё… Што па дробязях цыркацца… — і замоўк, гледзячы на мяне.

Тут я і «клюнуў» на ягоную вудачку:

— А як зрабіць такое?

Ён:

— Ёсць адно заданне важнае. Кандыдаты патрабуюцца. Гэта — як камандзіровачка будзе, гадкоў на пяць. Тады яна ўведае, пажыўшы без цябе… Пасля, як шаўковая будзе…

Я, канечне, спытаў: «Няўжо сярод вас, разумнікаў, адчаюгаў няма, каб выканаць гэтае важнае заданне?»

— Адчаюгі, можа, і знойдуцца, — адказаў ён, — а разумных, каб выканаць яго, — кот наплакаў. Гэта — па-першае. А па-другое, скажу, што да нас, як і ў мафію, і ў масонства ўваход ёсць, а выхаду няма. А тут надта ўжо сур’ёзнае заданне намячаецца, дэталяў я і сам да канца не ведаю, не казалі мне. Ды і тэсты на кемлівасць — цяжкавата іх прайсці, сыплюцца нашы…

Тады я:

— А з работаю як? А пенсія, калі на тое пайшло?

Ён бліснуў вачыма, ажно павеяла холадам, і:

— Не хвалюйся, не ты першы, не ты апошні… Усё прадумана. Аб’явім, што знік пры невядомых абставінах. Калі захочаш — лістоўкі з фотаздымкамі паўсюль вывесім, прыкметы апішам, нават у Інтэрпол інфармацыю закінем…

— А доказы?

Ён тут жа:

— Легкавік свой дзе ставіш?

— Ля пад’езда. Як і многія. Гараж далекавата, лянуюся…

— Размалоцім ушчэнт. Асфальт ля машыны чырвонай фарбаю выпацкаем. Камар носа не падточыць. Пасля, калі заданне выканаеш, машыну адрамантуем.

— А як жа вы растлумачыце маё паяўленне?

— Аб’явім, што быў без памяці некалькі гадоў. Ты што, газет не чытаеш, тэлевізара не глядзіш? Цяпер такіх нямала: выйшаў чалавек з дому і — не вярнуўся. Потым, годзікаў праз пяць, паяўляецца невядома адкуль. Пачынаюць у яго дапытвацца, а ён — нічагусенькі не помніць. Гэта — горшы варыянт, калі з заданнем не справішся. А ў лепшым — героем будзеш. Рызыка, сам разумееш… Хто не рызыкуе — той не п’е шампанскае. Дык як, згода, па руках?

Задумаўся я… Шкада брата стала — сардэчнік, ён без рыбалкі жыць не можа, вазіў я яго дагэтуль штотыдзень на рэчку.

А ён далей соль на жывыя раны сыпле:

— Не ты адзін у такую сітуацыю трапляеш. Некалі быў цар, Адысеем звалі. І жоначка ў