Вершы. Паэмы [Тарас Рыгоравіч] (fb2) читать постранично, страница - 112


 [Настройки текста]  [Cбросить фильтры]

name=t309>

114

«Пятно в нашей истории». У гэтых радках Шаўчэнка амаль даслоўна прыводзіць абразлівую ацэнку вызваленчага сялянскага руху на Украіне ў кнізе гісторыка А. О. Скалькоўскага (1808— 1897).

(обратно)

115

Верш «Н. Кастамараву», як і іншыя творы цыкла «У каземаце», напісаны ў час следства над Шаўчэнкам і іншымі ўдзельнікамі Кірыла-Мяфодзіеўскага таварыства (17 красавіка — 30 мая 1847 г.).

(обратно)

116

Кастамараў Мікола Іванавіч (1817 — 1885) — вядомы гісторык, паэт і драматург, адзін з арганізатараў Кірыла-Мяфодзіеўскага таварыства.

(обратно)

117

Куншцікі — узоры, упрыгожванні.

(обратно)

118

Чэнчыё — Беатрычэ Чэнчы, дачка рымскага вяльможы, жыла ў 2-й пал. XVI ст. Адпаведна існуючай гістарычнай версіі, забіла свайго бацьку, які хацеў яе згвалціць.

(обратно)

119

Саваоф (старажытнаяўр.) — бог.

(обратно)

120

Віблы курган — маецца на ўвазе курган каля Пераяслава (цяпер Пераяслаў-Хмяльніцкі).

(обратно)

121

Трахцеміраў — мястэчка на беразе Дняпра, непадалёк ад Пераяслава.

(обратно)

122

Тры братнія курганы — тры высокія курганы каля Пераяслава.

(обратно)

123

З Трубайлам Альта... Трубайла (р. Трубаж) — прыток Дняпра, на якім стаіць Пераяслаў. Альта — яго прыток.

(обратно)

124

Іржавец — сяло ў Палтаўскай губерні (цяпер Чарнігаўшчына).

(обратно)

125

Гардзіенка Косць (? — 1733) — кашавы атаман Запарожскай Сечы. Здрадзіў запарожцам і прыбіўся да Мазепы. Пасля Палтаўскай бітвы і разгрому шведскіх інтэрвентаў з Мазепам і Карлам XII збег у Бендэры.

(обратно)

126

Фастоўскі палкоўнік. Сямён Піліпавіч Гурко (? — 1710) у гісторыі вызваленчай барацьбы супраць шляхецкай Польшчы вядомы пад імем Сямёна Палія. Пра яго ў народзе складзена шмат песень і легенд. Па нагаворы Мазепы быў сасланы ў Сібір. Пасля здрады Мазепы быў звольнены, удзельнічаў у Палтаўскай бітве на баку рускага войска (гэты факт выкарыстаў Пушкін у паэме «Палтава»).

(обратно)

127

Прылуцкі палкоўнік няслынны... Палкоўнік Гнат Галаган. Прымаў удзел у разбурэнні Сечы, расправе з палоннымі запарожцамі.

(обратно)

128

Гора-Запарожжа — Шаўчэнка мае на ўвазе так званую Алешкаўскую Сеч, створаную запарожцамі пасля разбурэння Запарожскай ля Алешак (нізоўе Дняпра). Тады гэтая тэрыторыя належала Крымскаму ханству.

(обратно)

129

Як у Глухаве званілі...— Глухаў — горад на Чарнігаўшчыне, з 1709 г.— рэзідэнцыя гетманаў.

(обратно)

130

Арэль — левы прыток Дняпра.

(обратно)

131

Мурзы — татарскія вайсковыя старшыны-феадалы.

(обратно)

132

Імёны названых у творы асоб сталі хадзячымі імёнамі. Нерон — тыран, Сарданапал — распутны дэспат, Каін — першы забойца на зямлі, Ірад — персаніфікацыя зла, Сакрат — «грэк добры», яго імя асацыіруецца з мудрасцю.

(обратно)

133

А уніі не чуць было... Маецца на ўвазе Брэсцкая унія 1596 г., па якой праваслаўная царква Беларусі і Украіны была аб’яднана з каталіцкай і падпарадкоўвалася Ватыкану.

(обратно)

134

Брацтва — праваслаўныя арганізацыі на Украіне ў XVI— XVII стст., асветніцкія і культурныя цэнтры. Пры іх былі школы. Тут маецца на ўвазе Кіева-брацкая школа пры Брацкім Багаяўленскім манастыры.

(обратно)

135

Мяжыгірскі Спас — маецца на ўвазе манастыр ў Межгор’і (ля Кіева).

(обратно)

136

Вышгорад — сяло на поўнач ад Кіева. Да татарскага нашэсця — горад, адсюль такая назва.

(обратно)

137

Дзванковая вада. Непадалёк ад манастыра была студня, якую звалі Дзванковая.

(обратно)

138

Сівы... гетман — здраднік Іван Мазепа.

(обратно)

139

«Три царіе со дари» — словы з каляднай песні.

(обратно)

140

Таламі выйду... Талы (казахск.— пясчаныя ўзгоркі, зарослыя асакой.

(обратно)

141

Мікола. Маецца