Дзённік 1998 [Вячеслав Владимирович Адамчик] (fb2) читать постранично, страница - 20

карычнева-цёмныя скурчаныя істоты, яшчэ варушыліся ў шарых, патрэсканых і

пахучых вуллях з выдранымі верхнікамі. Нехта ж, пэўна, выдзіраў воск.

Адкалупвалі яго і мы і падбіралі калючыя шчоткі пустых сотаў.

Як сённяшнія бамжы, мы абягалі нямецкія сметнікі. Бліскучай фольгаю ад

чакалядаў і прыгожымі пустымі пачкамі ад цыгарэтаў нас прывабліваў той, што быў за

дашчатым туалетам пры хлявушках рабой ад зялёных па белай сцяне мазкоў гасцініцы

з кулямётам на адзіным ганку другога паверху.

Мы, дзеці, у вайну былі не менш галодныя і недагледжаныя, кінутыя на самапас,

як гэтыя пакурчаныя ад холаду пчолы.

Не менш цікаваю была і вялікая, гарбатая, з апушчаным хвастом, чорна-рабая

пава, якую насатая гаспадыня іншы раз, асабліва ў адлежныя, цяплейшыя дні

выпускала з белага атынкаванага хлеўчыку.

Панядзелак, 23 лістапада 1998 году.

Першы раз чую, але ўспрымаю як сваё, нашае слова “выніклі” заміж “знікалі”

(Ваўкавыск). “Хрушчы выніклі — пазнікалі ўжо”.

І ўсё ж заміж “сіпаты” трэба пісаць “хрыпаты”.

Ахрып.

Хто-та — нашае. Заміж хтось ці хтосьці.

Худзізна.

Конь худы, дык хоць куды: пастаў хоць дзе — ніхто не ўкрадзе.

Хупаць на акрэплыя рукі. Варакомшчына.

Не ведаў: горшая зямля аўсом засявалася, лепшая — жытам і ячменем.

Хцівы — сквапны.

Серада, 25 лістапада 1998 году.

Свякрова не матуля, дзіця не прытуля.

У расійскіх дыялектах і жаргонах, нават у лагернай песні “Товарищ Сталин, вы

большой учёный”, сустракаецца слова “евонный”, але ж рускія моваведы не ўносяць

гэты займеннік у фонд літаратурнай мовы, а ў нас два дыялектныя слоўцы “ейны” і

“ягоны”, як блізны на палатне ў дрэннай ткачыхі, застракацелі ў публіцыстыцы і прозе

маладзейшых літаратараў.

Як і паланізм — напрыканцы. Толькі ж як спяваць вядомую беларускую песню

“Шумяць вербы [ў] канцы грэблі”.

Пятніца, 27 лістапада 1998 году.

У “Народную волю”, што туліцца ў падвале, занёс (учора) 15 старонак з “Чорнага

адбітка”. Газета, як відаць па апошніх нумарах, прачытаных мною, даволі

непісьменная. Ажно каюся, што заманулася надрукавацца на яе старонках.

Здароўе ўжо растрачана. Самапачуццё найгоршае. Ноччу — болі, калаццё ў

правым боку. Не павярнуцца — кружыцца, як у п’янага, галава. Гараць калені.

Шкодзіць гарэлка, у якую ўжо добра ўцягнуўся альбо, як казала нябожчыца маці,

уружыўся.

Збіраемся з Нінаю ў санаторыю — Міраслаў купіў дзве пуцёўкі. У аўторак, калі

АВІР верне пашпарты, бо яны там, едзем у Брэст, а адтуль — у Жабінку: санаторыя

“Буг” поруч з гэтым мястэчкам.

Не ведаю, якія могуць быць лекі і харчы пры сённяшняй разрусе, высокіх цэнах і

нястачы тавараў. Расія ўцягнула Беларусь у эканамічную прорву. Каб купіць сабе і мне

бялізну, Ніна аб’ездзіла ўвесь Мінск. І прадаюць не больш як па дзве пары, нават трусы

і майкі.

Марную час — перачытваю вершы Танка, ацяжэлыя ўжо, як сырыя калоды, ад яго

ўзнагарод, званняў і бясконцых афіцыйных паездак за рубеж. Некалі звонкія, як

узнёслая сасна, цяпер яны глухія, папраўдзе, нібы адсырэлыя пні.

Падкупленыя, прынаджаныя ўладамі, яны абодва з Панчанкам нечакана аглухлі і

ахрыплі, страціўшы і велічную адвагу паэтаў, і чалавечую прыязнь і шчырасць, ураз

ператварыўшыся ў ссутуленых баязліўцаў.

Паэту, мусіць, патрэбна турма не толькі на пачатку дарогі, але і ў канцы яе. Ад

сытага жыцця жырэе сэрца.

15.05. Недзе ў дзённікавых запісах, напэўна, гэта ёсць, але перапішу з лістка, які

знайшоў у архіўных паперах. Было два га[ды на]зад: кастрычнік, восень. Я варочаўся з

Наваельні ў Мінск. Сеў на спадарожны дзятлаўскі аўтобус, у якім аказаўся Грышан,

былы настаўнік з раготнянскай школы. Ён, расхрабраны ад чаркі, з пахвальбою

расказваў, як яшчэ школьнікам — ці не ў Баранавічах? — са сваім сябрам у клубе

парэзаў партрэт генералісімуса, праўдзівей, выразаў усе ордэны, а сябра крамсаў

Леніна. Іх не злавілі. Хоць усіх вучняў класу выганялі босымі на мароз. Але хто зрабіў

такое, усё ж не даведаліся.

Расказаў ён і пра нашага агульнага знаёмага Сяргея Лазовіка. Бок, сярэдзіна ў яго

балела. Памёр чатыры гады назад ад цырозу печані (1992). 40 % пенсіі палучаў. Жонка

(бухгалтар) таксама піла. Ёсць дачка. Быў інспектарам (Дзятлава), потым працаваў у

школе-інтэрнаце, нарэшце — у васьмігадовай школе ў Жыбартах.

І нарэшце пачалася доўгая да нудоты п’янаватая гутарка пра сябра, што пахіліўся

па бензапілу і зарэзаўся.

Дарога была запамінальная, праз бярозавую замець, міма зялёнай руні, чорных

згалелых садкоў са светлымі яблыкамі.

Чырвоны “Ікарус” з таблічкаю “Дзятлава — Мінск” у выпуклым лабавым шкле.

Сілікатна-блочная Наваельня падтаптала ўжо нашае варакомскае поле. Чароды

дэрмацінавых падлеткаў каля аўтобуснай станцыі. Цыгарэткі ў зубах. Над торбамі з

семечкамі — бабулі. Лёрця з гранёнаю шклянкаю ў руцэ. Насата-надзьмутая братавая ў