У капцюрох ГПУ [Францішак Аляхновіч] (fb2) читать постранично
Книга 255501 устарела и заменена на исправленную
[Настройки текста] [Cбросить фильтры]
- 1
- 2
- 3
- . . .
- последняя (65) »
Францішак Аляхновіч У капцюрох ГПУ
Ax, як там добра…
ВiльняА было гэта гэтак. Група паслоў польскага сойму левага кiрунку вярнулася з Менску. Большасьць сярод гэтых «экскурсантаў» былi беларускiя паслы. Попутчiк спаткаўся ў Вiльнi на нейкай вечарыне з паслом Мятлой[1]. — Ну, i як там у Менску? — Гм… О!.. Ого!.. — Узапраўды? — О, яшчэ як! — Далiбог?.. — Эге!.. — Беларускiя школы? — Тысячы! Уся савецкая Беларусь пакрыта густой сеткай школ… — Беларускiх? — Беларускiх. — Унiвэрсытэт? — Беларускi. — Выдавецтва? — О! Тыраж кнiжкi даходзiць колькiдзесят тысячаў… Госiздат плацiць вялiзныя ганарары… Зьявiлася шмат маладых выдатных талентаў… — Што вы кажаце! — Ага! — Тэатр? — О, тэатр!.. Каб вы бачылi!.. Каб вы былi ў тэатры!.. Тэатр!.. О-го-го! — Рэпэртуар? — Арыгiнальны i перакладны. Зьявiлася шмат беларускiх п'есаў: «Кастусь Калiноўскi», «Каваль-ваявода», «Вiр», «На Купальле»… — Акторскiя сiлы? — Ой-ой-ой!.. А якiя пастаноўкi!.. Дэкарацыi… балет…аркестра… — Ну? — Кажу вам. — Няўжо-ж? — Але… але! — Гм… Попутчiк найбольш цiкавiўся тэатрам. Калiсь у Менску стараўся стварыць прафэсыянальны тэатр. Цяпер у гэтым-жа Менску, дзякуючы дзяржаўнай субсыдыi, ёсьць першарадны тэатр, дзе працуюць сапраўдныя акторы… У старым езуiцкiм катэхiзiсе сярод пытаньняў i адказаў ёсьць, памiж iншым, гэткiя: — Цi ў небе добра? — Ax, як добра… Гэтае «ах» узмацоўвала людзей у веры ў шчасьлiвае жыцьцё ў небе. Гэтак сама дзеялi на Попутчiка «ахi» i «охi» Мятлы. Ён усё болей пераконваўся, што ў Менску… …ах, як добра… Пасьля яшчэ спытаўся: — А як вам здаецца? Калi-б, на той прыклад, я туды паехаў?.. — Дык-жа вас там чакаюць! — Што кажаце! Была там гутарка аба мне? Успамiналi? — I ня раз. Казалi, што вы ў Менску надта патрэбны. — Дык думаеце, што я зрабiў-бы добра, калi-б паехаў? — Бязумоўна! Там — вось поле да працы! — Ну, як гэта… Як-бы сказаць?.. Тэрор?.. ГПУ… Памятаю, калiсь карысталася вялiкай папулярнасьцю «стенка»… — Што вы… Але-ж гэта беспаваротна мiнавала. Гэта былi часы ваеннага камунiзму. Цяпер жыцьцё зусiм нармальнае. — Ну, а як справы харчаваньня? — Усяго колькi хочаш. Цяпер-жа НЭП… Магазыны завалены харчамi… А iкра!.. Ах, якая смачная iкра!.. Ну, толькi з мануфактурай труднавата. — Дык, канец канцоў, кажаце, каб ехаць? — Я на вашым месцы нi хвiлiны-бы ня думаў…
* * *
Гэтая гутарка адбывалася ў 1926 годзе. У Вiльнi шырыла свае ўплывы «Грамада», захоплiваючы ўсiх; там, у БССР, яшчэ трывала распачатая Ленiным «перадышка», новая эканамiчная палiтыка i давала магчымасьць свабадней уздыхнуць. На рынках зьявiлiся прадукты вёскi, у крамах было даволi спажывецкiх тавараў. Праводжаная энэргiчна, паводле загаду зьверху, беларусiзацыя ня надта падабалася старым расейскiм чыноўнiкам, якiя апанавалi ўсе савецкiя ўстановы ў Менску, але цешылася беларуская iнтэлiгенцыя з таго i гэтага боку гранiчнае мяжы. У беларускай сацыялiстычнай савецкай рэспублiцы беларусы бачылi свой П'емонт, якi злучыць парэзаныя рыскiм трактатам беларускiя землi. Дык няма дзiва, што на Вiленшчыне шырылiся рэвалюцыйныя настроi, а вочы ўсiх зварачалiся на ўсход, дзе… …ах, як добра!.. А «Сялянска-Работнiцкая Грамада» дапамагала гэтым настроям пашырацца яшчэ болей. Толькi маленечкая група беларусаў, якая гуртавалася ў «Беларускай Часовай Радзе», процiставiлася «Грамадзе» й вяла палiтыку г. зв. «палёнафiльскую». Лiдэрам «Грамады» быў атуманены бальшавiкамi iдэйны беларус Бранiслаў Тарашкевiч, на чале «Рады» стаяў кар'ерысты i «тёмная лiчность» др. Арсен Паўлюкевiч.* * *
Попутчiк… быў вiцэ-старшынёй паўлюкевiчаўскай «Рады». Але рэвалюцыйныя настроi запаўзалi i да «Рады». Попутчiк ужо быў амаль чырвоны i, калi ня зрываў канчаткова з Паўлюкевiчам, дык толькi дзеля таго, каб дачакацца адпаведнага моманту, калi разам iз сваiм выхадам з «Рады» можна будзе зрабiць яе развал. Iншыя сябры былi таксама народ няпэўны. Паўлюкевiч ведаў гэта добра, i ягоныя вочы неспакойна сачылi ўсiх. Ён прадчуваў, што хочуць зрабiць яму нейкую неўспадзеўку, разварушыць ягонае «хлебнае дело» — Беларускую Раду… Бунтарскi настрой сярод сяброў «Рады» павялiчвала яшчэ тая прычына, што ваявода Рачкевiч ня выплацiў субсыдыi i сябры даўжэйшы ўжо час ня толькi ня мелi на гарэлку, але нават на абед. Попутчiк быў раздвоены. Уваходзячы покуль што ў склад «Рады», ён духова быў ужо з рэвалюцыйнай «Грамадой».Госьць з Менску
Адзiн раз, у жнiўнi 1926 году, у нядзелю ў кiно «Helios» пры Вiленскай вул. адбываўся мiтынг. Гаварыў кiраўнiк «Грамады» Тарашкевiч. Пасьля яго меўся прамаўляць Рак-Мiхайлоўскi ды iншыя грамадаўцы. Аднак, iм ужо не ўдалося выйсьцi на трыбуну, дзеля таго што прадстаўнiк польскае ўлады, якi быў на мiтынгу, спынiўшы пару разоў першага- 1
- 2
- 3
- . . .
- последняя (65) »
Последние комментарии
1 час 2 минут назад
1 час 8 минут назад
1 час 11 минут назад
1 час 12 минут назад
1 час 17 минут назад
1 час 34 минут назад